سیگار را ترک کردم/ مطیع رهبرم

عقیق: مي‌شود گفت نريمان پناهي در مداحي صاحب مكتب نيست اما موجي كه به واسطه مجالس عزاداري او سال‌ها پيش ساخته شد، هنوز ادامه دارد و جالب اينكه خودش قرباني موج سازي خودش شد. گرچه نريمان امروز ديگر مثل آن سالها نيست. كمي پير شده است و محافظه كار شده است. حرف و حديث‌هاي زيادي پشت سر نريمان پناهي بوده. از حرف‌هاي سياسي تا چيزهاي مثل قمه زني و سيگار و ... نريمان خيلي از حرف‌ها را قبول ندارد، خودش را در بسياري موارد بي تقصير مي‌داند و سعي مي‌كند مواضع سياسي‌اش را روشن بگويد. نريمان پناهي همراه همسرش كه انگار مدير برنامه‌هايش هم هست در دفتر مجله مهمان‌مان بود و آنچه خواستيم پرسيديم و او هم سعي كرد قانع‌مان كند. نريمان آخر مصاحبه آهي كشيد و گفت: سرم درد گرفت.

 -آقاي پناهي پشت سر شما حرف‌هاي زيادي هست. مثلا یک دوره‌ای مطرح شد كه بعضی از بچه‌های شما مي‌گفتند ما مقلّد امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف هستیم و قمه می‌زنیم و خیلی‌ها مرجع‌شان را عوض کردند و به اسم شما تمام شد. گفتند سرپرست این‌ها چه کسی است؟ نریمان پناهی.

آن روزها جمعیت خیلی زیادي به مجلس ما مي‌آمدند. نمی‌شد کنترلش کرد. در آن شلوغی و جمعیت من بايد از کجا مي‌دانستم که طرف خودش را زده است. خودم که یا وسط جلسه پس می‌رفتم یا آخر جلسه در آبدارخانه افتاده بودم. در آن جلسه خودم می‌دانستم کسانی می‌آمدند که اصلا با آقا و شهدا کاری نداشتند و فقط چون سینه زنی بود می‌آمدند و به قول شما به نام من تمام می‌شد. از شهرستان‌ها هم خیلی می‌آمدند. تذکر می‌دادم كه آقا خواهش می‌کنم کسانی که اینجا می‌آیند مطیع هیئت باشند و خون نریزند. اما گوش نمي‌دادند. اما آیا در هیئت‌‌های دیگر این قضیه نبوده است؟ آیا در سینه زدن خون نمی‌ریزند؟ آیا عمدی این کار را می‌کنند که با حرف آقا مخالفت کنند؟ نه. این امری عادی است. روضه خوانده می‌شود و صورت می‌خراشند و تیغ هم می‌زنند. چرا انگشت بر مکتب الحسین گذاشته‌اید؟

 -قبول دارید که برخي از کارهاي انحرافي در عزاداري‌ها از مکتب الحسین يعني هيئت شما شروع شد؟ هیئت‌های معروف دیگر هم بودند که کارهای دیگر می‌کردند. چنگ می انداختند. اما تیغ زدن‌ها و خون ریختن‌های این‌گونه از مکتب الحسین شروع شد.

ریشه‌اش از مکتب نبوده ولی در آنجا پا گرفت و ما هم تذکر می‌دادیم و من و مکتب الحسین لطمه خوردیم. ما همیشه به حرم آقا می‌رفتیم و سینه می‌زدیم و وارد می‌شدیم. همین حرکات و کارها باعث شد که نگذارند ما وارد شویم و این حرم رفتن کم‌کم برچیده شد. باعث این اتفاقات من نیستم. کسانی هستند که به آنها تذکر دادیم ولی گوش ندادند. ببينيد متاسفانه من از اطرافیانم ضربه خوردم. من حتی به بعضی‌ها مستقیم گفتم لطفا هيئت نیایید. چرا مکتب الحسین زیر سوال برود؟ مکتب الحسین سال 63 تاسیس شده است. زمان جنگ. این مرا می سوزاند. چقدر این مکتب شهید داده است و حالا زیر سوال رفته است. بعضی هيئت‌ها که تازه ایجاد شده‌اند برنامه‌هايشان در تلویزیون هم پخش می‌شود و از آن استقبال می‌شود ولی مکتب الحسین که سابقه دار است باید این‌گونه باشد.

برای خودم این قضیه درد بزرگی است که کسی که تازه به جایی رسیده است ما را قبول ندارد و می‌گوید من نريمان را تایید نمی‌کنم. برای من خیلی جالب است. گفتم تو چند سالت است؟ گفت 26 سالم. گفتم تو هنوز به دنیا نیامده بودی من هيئت داشتم.

-الان در شور کار به جایی کشیده شده که به جای حسین، حوسين و خيلي‌ها هم سین سین می‌گویند. قبول دارید که شما یک جاهایی باعث شدید که یک تند روی‌هایی انجام شود. یا گاهي سبک‌هایی را مي‌سازند که دیگر سبک سینه زنی نیست و بیشتر شبیه موزيك دیسکو است؟ این‌ها از فضایی که شما باز کرده بودید شروع شد و کسانی که از هیئت شما آمده بودند بدون بزرگتر رها شدند و یاد گرفتند و اين فضا را درست کردند؟

 نحوه خواندن من همان نحوه خواندن سبک های قدیم بود. نحوه خوزستانی. نحوه کربلایی ها و نحوه خودمان که آذری است. اینها با هم ادغام است. من ترک هستم و وسط ذکر داغ که می‌شوم حسين را با لهجه تركي مي‌گويم. مثلا می‌گویم حوسین. نه که عمدا بگویم. زبان مادری‌ام تركي است. یا مثلا الله را ما می‌گوییم آلله. این‌گونه به ما ترك‌ها بهتر می‌چسبد. خودم هم وقتی دعا می‌کنم در دعا آلله می‌گویم. این زبان مادری من است. و اینکه به زبان مادری خودم حوسین می‌گفتم.

-این خوزستانی و کربلایی را از کجا یاد گرفته‌اید؟

از زمان جنگ عاشق صدای فخری و کویتی پور بودم. من عاشق سبک خوزستانی و کربلایی‌ها بودم. اگر دقت کنید کمی شبیه همدیگر است.

 -شما اين سبك‌ها را قبول دارید؟

اصلا و همیشه هم گفته‌ام. چه در شهرستان‌ها و چه در تهران که لطفا سبک‌هایی که در شان امام حسین عليه السلام نیست را نخوانید. همان سبک‌های قدیمی خودمان را بخوانید.

-ولي خود شما این فضا را ایجاد کردید. شما اين سبک‌هاي جدید را راه انداختید. شما گفتید من جایی داغ می‌شوم و حسین را حوسین می‌گویم و او فکر کرد که اگر داغ شود حسین را سین هم می‌تواند بگوید.

 من اگر خودم شخصا بیایم و سبک ترانه بخوانم حق با شماست. می‌گویند خودش دارد ترانه می‌خواند. برای من یکی نمونه پیدا کنید که سبک ترانه خوانده باشم. کلا نحوه خواندن را عوض کرده اند. ما هنوز هم که هنوز است در خواندن‌هایمان ذکرمان همان حسین است. ما هنوز هم در محرم همان ذکرها را می‌گوییم. همان ذکر عاشورا را می‌گوییم ولی الانی‌ها از شروع مجلس بدون مقدمه بدون روضه و مقتل با سبک‌های ترانه شروع به خواندن مي‌کنند. در مکتب الحسين اینگونه خوانده نشده است.

- ولی همین‌ها بعضی‌هایشان در هیئت شما بوده‌اند.

شخصی آمده طلبه شده و بعد طلبگی را رها کرده و رفته. مقصر حوزه بوده؟ خیر. مقصر خود شخص است که هدفش را مشخص نکرده است. چرا به گردن ما می‌اندازید؟ اگر من تازیانه را برداشتم که خودم را بزنم و اگر من تیغ برداشتم که به خودم بزنم حق با شماست ولی من کی این کار را کردم؟ من اکثر زمان‌ها در هیئت که می‌خوانم لخت هم نمی‌شوم. چون ممکن است کسی فیلمبرداری کند یا عکس بگیرد و بدنم بیفتد. همیشه سر این قضیه بحث و گله کرده‌ام که آقا نمی‌خواهم فیلم بگیرید. من خودم با فیلمبرداری موافق نیستم. چندین بار امتحان کرده‌ام. فضای روضه را خراب می‌کند ولي مي‌بينيد كه این فیلمبرداری‌ها رواج پیدا کرده است. آیا این را من رواج داده ام؟ خیر. ولی بعضی‌هاي دیگر رفتند برای خودشان هیئت زدند و فیلمبردار آوردند و پروژکتور انداختند و پشت سر هم نوار بیرون دادند. آیا من این را رواج دادم؟ آقایی از هیئت ما رفت جای دیگر و شروع به خواندن کرد و از همان ابتدا هم میلیون میلیون پاداش می گرفت در حالي كه ما آن زمان اصلا صله نمی‌گرفتیم. این‌ها را من رواج دادم؟ این برای یک سری کاسبی شده است. در حضور خود من کسی زنگ زد به يكي از همين‌ها گفت بنده شما را برای یک شب فلان جا می‌خواهم. او گفت من فلان قدر می‌خواهم. آن آقا گفت چه خبر است؟ آن آقا در جواب گفت حاج آقا مگر ما تا کی روي بورس هستیم؟ من آنجا بودم. من این کار را کرده ام؟ ولی اینجا به نام من تمام می‌شود در حالي كه پاداش و پول را کسی دیگر می‌گیرد.

-شما مي‌گوييد که بچه‌هایی که از هیئت شما بیرون آمدند استاد و پیر نداشتند و به این فضاها رفتند. شما خودتان استادتان چه کسی بوده است و چگونه فضای مداحی را شروع کرده اید؟

من مداحی را از سن 18 سالگی شروع کردم. ما خانوادگی روضه خوان هستیم. مادرم و پدر مادرم روضه خوان بوده‌اند. اخوی بزرگم آقا سلمان الان نزدیک 60 سالشان است.که ایشان هم مداح هستند و هم آذری می‌خوانند و هم فارسی. این در خانواده ما ارثی است. ولی این نوع خواندن را من از زمان جنگ دارم. خدا رحمت کند حمید رفیعیان بود که معلم قرآن و اخلاقم بود و شهید شد. سال60 یا 61 بود. دقیق یادم نیست.در آن سال به هيئت حسين جان پیش حاج منصور  رفتم و آنجا ماندگار شدم. در حسین جان بود که به سبک شور سینه می‌زدند. كمتر جای دیگری این‌گونه سینه می‌زدند. در حسین جان شور سینه می‌زدند ولی شورهای سنگین. نه مانند الان. روضه خواندن و مقتل خوانی‌شان طبق روایات و احادیث بود و اشعارشان هم صحيح و دقيق بود. ما در این مکان‌ها بزرگ شده‌ایم.

-استاد خاصی هم داشتید؟

خاص نخیر. ولی ما بزرگ شده این هیئت‌ها هستیم. از اول هیئتی بوده‌ایم. مثلا نزد حاج منصور ارضی و بعد هم حاج ماشاالله عابدی. اینها مخصوصا حاج آقا عابدی الگوی من هستند. من استاد اصلی خودم را ایشان قرار داده‌ام و همیشه هم همه جا گفته‌ام که معلم من ایشان هستند. چون واقعا با تقوا هستند.

-شعرهایی که می‌خوانید را از کجا می‌آوردید؟

اکثر شعرهای من از جودی و کمپانی و نیّر است. شعرهای آقای سازگار و چند تن از شعرای قدیم هم هست. البته چند تن از دوستان هم هستند مانند آقای بهمن عظیمی كه در ایام خاص نوحه می‌گوید. من اشعار را از همین شعرا می‌گیرم. یا لطیفیان که شعرهای بسیار خوبی می‌گوید. وحید قاسمی و آقا جواد حیدری. از این شعرها هم استفاده می‌کنیم.

-شما در سبک خواندن و واحد خواندن‌هایتان سبک خاصی برای خود دارید و بیشتر همین سبک‌ها  را می‌خوانید. دلیل اینکه الان خیلی‌ها به تنوع روی آورده اند ولی شما همچنان ثابت می‌خوانید چیست؟

اولا این خدادادی است. از جایی نیست. ما از خودمان چیزی نداریم. این نوع سبک را من دوست دارم. اکثر سبک‌های واحدم ثابت است و اگر سبکی دیگر بخواهم بخوانم سبک‌هايی می خوانم که شبیه سبک خودمان باشد.

-شما کار دیگری هم کردید مثلا در شب تاسوعا طبل و سنج می‌آورید و هم زمان سینه زنی زنجیر زنی هم دارید. این کار را از کی شروع کردید و از کجا اقتباس کردید؟ سنت خاصی برای جای خاصی است؟

ما در ماه محرم و صفر از اين‌ها استفاده می‌کنیم. در این دو ماه می زنیم چون اوج روضه است. مثلا دمام برای ما نیست برای خوزستانی‌هاست ولی چون دیدم كه دمام در عزاداری خیلی زیباست استفاده كردم. اگر به فتوای آقا نگاه کرده باشید آقا فرموده‌اند که اگر لهو و لعب نباشد و برای گناه نباشد و برای تبلیغ استفاده شود ایرادی ندارد. البته فقط در ماه محرم و آن هم 3 یا 4 شب می‌زنیم که برای حضرت علی اصغر و ابا عبدالله و روز عاشورا.

 -یک دوره خاصی جوان‌هایی که خیلی به شور و سبک‌های سینه زنی علاقه داشتند به هیئت شما روی می‌آوردند. خودتان این را چگونه تحلیل می‌کنید؟ چرا هیئت شما برای کسانی که علاقه شدید به سینه‌زنی‌های طولانی مدت داشتند مثلا تا صبح عاشورا جذاب بود؟هیئت شما چه جذابیتی داشت؟

یادش به خیر. آن محفل شب عاشورا اختصاصی بود. هیئت که تمام می‌شد به کسانی که می‌دانستيم واقعا برای امام حسین عليه السلام سینه می‌زنند جایی را مشخص می‌کردیم و فقط به آنها می‌گفتیم. مراسم‌مان اینگونه بود که این به گوش همه رسید و جمعيت بیشتر شد. به این طریق بود که جذب می‌کرد و بیشتر می‌آمدند. با گریه سینه می زدند.آن هم در تاریکی. نه دوربین و نه عکسی.

آن موقع هم ما با سبک جلو نمی‌رفتیم. شاید یک ساعت فقط می‌گفتیم حسین. ولی بعد دیدیم طرف رفت از جای دیگری سر در آورد و آن به اسم من تمام شد.

-یک عده‌ای از آن‌ها از هیئت شما آمده‌اند. بعضی‌ها میاندار شما بوده اند.

خیلی‌ها وقتي از مکتب الحسین رفتند، نحوه و سبک خواندن‌شان عوض شد.

-شما چقدر مقصر بودید؟