وی با اشاره به اینکه اساس شخصیت انسان در خانواده شکل می‎گیرد، گفت: پیامبر (ص) در روایتی فرمودند: «الولَدُ سَیِّدٌ سَبْعَ‏ سِنِینَ‏ وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنِینَ وَ وَزِیرٌ سَبْعَ سِنِینَ؛ فرزند تا هفت سال حاکم است (یعنى آزاد) و تا هفت سال بنده است (یعنى باید کاملا تحت تربیت باشد)، و هفت ساله سوم وزیر است (باید مورد مشورت قرار گیرد)». بنابراین فرزند در هفت سال اول محبت‎پذیر و سروری طلب است و هفت سال دوم قابلیت آموزش‎پذیری را دارد. آمیزه‎هایی از این دو دوره آنها را آماده مشورت طلبی می‌کند. بنابرین خمیرمایه شخصیت در خانواده شکل می‎گیرد.

افروز با اشاره به بعد عقلانیت به عنوان یکی از عوامل مؤثر در شکل‎گیری شخصیت انسان گفت: ساده‎ترین معنای عقلانیت این است که انسان، هوشمندی خود را با حکمت عجین کند. خیلی‎ها تیزهوش هستند اما عاقل نیستند. یعنی هر عاقلی از هوش خود باید به نحو شایسته استفاده کند و تأکید قرآنی در تحول شخصیت به بعد عقلانیت است نه صرفاً تیزهوشی. بنابراین آدم عاقل کسی است که در مرز عمل و باور قدم بر می‎دارد. خداوند در این باره می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُون‏؛ ای اهل ایمان چرا چیزی می‌گویید که عمل نمی‌کنید؟» و نیز می‌فرماید: «أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُم‏؛ آیا مردم را به نیکی امر می‌کنید و خود را فراموش می‌کنید؟» بنابراین کسی که خود را فراموش می‌کند و به مردم می‎پردازد خارج از قواعد عقل است و انسان‌های عاقل از ظرفیت هوشی خود به نحو خوب استفاده می‌کنند.

وی درباره رابطه عقلانیت و معنویت اظهار کرد: شخصیت انسان بر اساس فطرت است که به مرور عقلانیت در آن حاکم می‌شود، اما اگر این عقلانیت در معنویت او اثرگذار نباشد، عقلانیت او هم اثری ندارد. معنویت یعنی امیدآوری، تألیف قلوب، بخشایگری، تلاشمداری که ارزشهای اخلاقی بر معنویت انسان اثرگذار خواهد بود، اما صفات رذیله، معنویت انسان را از بین می‌برد.

استاد دانشگاه تهران با اشاره به موضوع حلال و حرام در قرآن و تأثیرگذاری آن در ابعاد وجودی انسان، گفت: یکی از موضوعات اثرگذار بر شخصیت و ابعاد وجودیِ انسان، توجه به آموزه‌های قرآن در مسائل حلا ل و حرام است. به این صورت که تمام آنچه که آفت رشد زیستی، اخلاقی، عقلانی و مانع بروز فطرت پاک انسان‌هاست، حرام نام دارد. بنابراین حرام‌ها آن چیزی هستند که نمی‌گذارند معنویت رشد کند و عده‎ای سعی دارند زیرکی و تزویر را  بر معنویت غالب کنند. از سوی دیگر مقولات حلال بستر رشد اخلاقی، خانوادگی و اجتماعی انسان را فراهم می‌کند.

افروز با اشاره به اینکه شخصیت انسان مانند شجره طیبه است، گفت: خداوند در قرآن درباره شجره طیبه صحبت می‌کند. در درخت بین ریشه تنه و شاخه‎ها یک هارمونی زیبایی ترسیم شده است. بنابراین شخصیت‌های یک بعدی نمی‌توانند شخصیت ایده‎آل باشند و تمام شاخه‎ها باید در تناسب با یکدیگر باشند و شخصیت مطلوب وجودش سرشار از آرامش و امنیت است که به تعبیر قرآن یکی از معانی ایمان است.

وی با بیان اینکه تمام قرآن راه دو گروه هدایت‎شوندگان و گمراه‎شوندگان را نشان می‌دهد، افزود: بر اساس آیات قرآن اگر می‌خواهیم شخصیت مطلوب داشته باشیم، باید مسیر صالحان و مؤمنان را طی کنیم.