عقیق: در میان مباحث تاریخی و اعتقادی مربوط به حوادث صدر اسلام، مسئله چگونگی تشییع و تدفین حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و دلایل مخفی بودن قبر ایشان، همواره مورد پرسش و کنکاش بوده است.
یکی از پرسش‌های مطرح در این زمینه، علت عدم افشای محل دفن آن حضرت توسط افرادی است که ادعا شده در مراسم تشییع حضور داشته‌اند.
در ادامه، پاسخ ارائه‌شده از سوی مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی در کتاب مالک فدک تقدیم شما مخاطبین گرامی می‌گردد.
پرسش:
اگر مخفی بودن قبر مطهر حضرت زهرا سلام الله علیها آن‌قدر مهم بود پس چرا طلحه و زبیر که در تشیع‌جنازه حضرت بودند و بعداً با امام علی علیه‌السلام دشمنی کردند، قبر حضرت را افشا نکردند؟
پاسخ:
حضرت فاطمه سلام الله علیها از دستگاه خلافت و اقدامات آنان ناراضی بود و نمی‌خواست آنان در تشیع و نماز بر جنازه مطهرش حضور یابند، لذا بنا بر مستندات روایی و شواهد متعدد تاریخی حضرت فاطمه سلام الله علیها وصیت فرمود که قبرش مخفی باشد. در این مسئله تردیدی نیست و اگر این مسئله مهم نبود حضرت فاطمه سلام الله علیها چنین وصیتی نمی‌کرد.
اما نسبت به پرسش مذکور باید گفت، درباره طلحه چنین ادعایی نشده است، اما درباره زبیر اولاً بر اساس گزارش‌های تاریخی حضور زبیر در تشیع‌جنازه حضرت زهرا سلام الله علیها امری قطعی نیست، زیرا برخی روایات مرتبط، نامی از او نبرده و قائل به حضور او نیستند. برخی کتب تنها به حضور او در نماز بر حضرت فاطمه سلام الله علیها اشاره کرده‌اند. ثانیاً: اینکه اگر زبیر در تشییع چنانچه هم حضور داشت، دلیلی برای اینکه بخواهد بعد از گذشت ۲۵ سال، محل دفن حضرت فاطمه سلام الله علیها را آشکار سازد، وجود نداشت؛ زیرا این کار کمکی به او و پیروانش نمی‌کرد. بلکه صرفاً حرکتی ایذایی محسوب می‌شد و سودی برای آنان نداشت زیرا تعیین نقطه دقیق دفن حضرت زهرا سلام الله علیها بدون حضور در مدینه برای او امکان‌پذیر نبود. از طرفی ورود به این قضیه چه‌بسا به لحاظ اجتماعی به ضررشان تمام می‌شد و این تصویر را در ذهن مردم تداعی می‌کرد که آنان برای اهداف سیاسی خود حرمت دختر رسول خدا صلی‌الله علیه و آله و قبر او را رعایت نمی‌کنند و در حقیقت وجهه و موقعیت سیاسی و اجتماعی آنان را تضعیف می‌کرد. به‌ویژه اینکه رابطه خویشاوندی بین زبیر با خاندان حضرت محمد صلی‌الله علیه و آله وجود داشت و این خود مانعی بود.
معمولاً در بین عرب به‌ویژه اشراف و بزرگان، از رفتارهای زشت و تحقیرآمیز اجتناب می‌کردند مانند کشتن زنان و کودکان در جنگ‌ها که در صورت انجام چنین کارهایی نام ننگ بر آن‌ها می‌ماند. چنانکه رسول خدا صلی‌الله علیه و آله از جنگیدن با زنان و کودکان و کشتن آنان نهی فرمود. بنابراین اقدامی نسبت به قبر مطهر حضرت فاطمه سلام‌الله علیها چنین ننگ و تحقیری را برای آنان به دنبال داشت؛ و مردم چنین تحلیل می‌کردند که آن‌ها چون قدرت جنگیدن با امیرالمؤمنین علیه‌السلام را نداشتند به رفتار ایذایی نسبت به قبر دختر رسول خدا صلی‌الله علیه و آله دست زدند.
علاوه بر این اگر هم آنان چنین اراده‌ای می‌کردند که قبر حضرت فاطمه سلام‌الله علیها را نمایان سازند با توجه به اینکه امام علی علیه‌السلام خلیفه و حاکم جامعه بود اجازه ورود به این قضیه را نمی‌داد و مردم هم به آن توجه نمی‌کردند.
نتیجه اینکه حضور زبیر در تشییع‌جنازه حضرت فاطمه سلام‌الله علیها قطعی نیست، علاوه بر این، اگر هم حاضر بود در صورت اقدام به معرفی محل دفن حضرت فاطمه سلام‌الله علیها، این کار نه تنها برای او سودی نداشت بلکه به ضرر او تمام می‌شد.
پی نوشت:
ابن بابویه، محمد بن علی الامالی (للصدوق)، ص ۶۵۸، همو علل الشرایع جلد ۱ ص ۱۸۵
ابن شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی. مناقب آل ابیطالب (ع). جلد ۳، صفحه ۳۶۳؛ مجلسی محمدباقر. بحار الأنوار.
مؤسسه الطبع و النشر.جلد ۴۳ صفحه ۱۸۳
طبرسی، فضل بن حسن اعلام الوری
برقی احمد ابن محمد ابن خالد
منبع:حوزه
