از زمین تا آسمان مداحان قدیم و جدید/ آنها بی‌وضو منبر نمی‌رفتند

حسین باقری، علاقه‌ خود به قرآن، مداحی و شاعری را دلیل گرایش خود به مداحی عنوان کرد و گفت: قرائت قرآن سر صف مدرسه، خواندن سرود، شعر و در نهایت مداحی اولین کارهایی بود که از دوران نوجوانی آغاز کردم و اکنون که ۶۶ سال دارم تقریباً ۵۰ سال است به ساحت مقدس اهل بیت(ع) عرض ادب می‌کنم و تاکنون نیز ۲۷ جلد کتاب از شعرهای آئینی جمع‌آوری و به چاپ رسانده‌ام.

این مداح پیشکسوت کشورمان در خصوص مراحل آموختن قرآن و مداحی گفت: مادرم قاری قرآن بود؛ یکی از بانوان محل هم مکتبی برای آموزش قرآن داشت که در دوران کودکی در این دو کلاس قرآن را آموختم؛ شب‌های شنبه هم استاد حاج اصغر یراقبافان جلسه‌ای به نام حضرت رقیه (س) داشتند که آنجا می‌رفتیم و زانو می‌زدیم و قرآن می‌خواندیم؛ بعدها یواش یواش میز ابراهیم نجار(پرویزیان) که استاد من و حاج محمد صادقی بود و حاج سید کمال حسینی (از مداحان بنام تهران) به ما مداحی را آموختند و آنجا با اجازه بزرگ‌ترها گاهی می‌خواندیم و اگر اجازه نمی‌دادند دهان باز نمی‌کردیم و احترام این بزرگان را همیشه داشتیم.


غزل را باید بزمی، قصیده را حماسی و مرثیه را محزون خواند
وی در خصوص اساتید خود افزود: میرزا ابراهیم پرویزیان معروف به «نجار» و سیدکمال حسینی استاد من در سبک نوحه‌خوانی بودند. استاد کمال به من می‌گفتند غزل را باید بزمی بخوانی تا در نهاد مستمع بنشیند، قصیده را باید حماسی و رزمی خواند و مرثیه هم حزن‌ناک باید خوانده شود. نوحه‌ها، اشعار، قصائد و .. قدیمی با اشعار اکنون زمین تا آسمان فرق می‌کند. قصائد میرزا یحیی مدرس اصفهانی کجا که مثل باران برای اهل بیت(ع) اشک می‌ریختند و شعر می‌سرود و شعرهایی که الان سروده می‌شود کجا! اکنون از مداحان جدید بپرسید قصیده یعنی چه؟

 

مجموعه کتاب‌های «گلچین باقری» چگونه تألیف شد؟
این مؤلف بنام کشور که تألیفات گسترده‌ای در حوزه شعر آئینی دارد در خصوص نحوه ورود خود به حوزه نشر نیز گفت: مجالست با افراد خوب و بد اثرات وضعی خود را دارد. من با محمد غلامی که مدیر یک مدرسه و فرد بسیار متدینی بود و نماز اول وقتش ترک نمی‌شد، مأنوس شدم. وی کتاب‌های «منتخب‌المصائب» را چاپ می‌کرد. جلد سوم، چهارم و پنجم منتخب‌المصائب را با هم چاپ کردیم. پس از آن خدمت شعرای قم، کاشان و سایر شهرستان‌ها می‌رفتم. نزد افرادی مانند عاصی، محمد آزادگان، حاج عباس حداد، خباز کاشانی، محمد شرمی، فراهی کاشانی(که معلم قرآن هم بودند و شعرهای این شاعران را جمع‌آوری و مجموعه کتاب‌های «گلچین باقری» را چاپ کردم. با برخی شعرا نیز نامه‌نگاری داشتم و شعرهای آنها را دریافت و منتشر می‌کردم.

«فشرده سخن دختر علی این است» چگونه سروده شد؟
حافظه بسیار قوی استاد باقری، گنجینه عظیمی از اشعاری که در سینه محفوظ دارند و بیان جزئیان و خاطرات مربوط به هر فرد موجب شد از مرحوم خوشدل خاطره‌ای تعریف کند؛ وی گفت: برای جمع‌آوری اشعار مناسب مداحی در تهران خدمت مرحوم سازگار و خوشدل که لقب سعدی زمان را به وی دادم می‌رسیدم. مرحوم خوشدل شعری سروده بود با این عنوان که «بزرگ فلسفه نهضت حسین این است که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است» علی بهاری در دیداری با این شاعر گفت که استاد خوشدل حضرت زینب (س) از شعر شما سهم ندارد؟ که بلافاصله استاد خوشدل سرودند: «فشرده سخن دختر علی این است که بار ظلم کشیدن خلاف آئین است» و با خط زیبایشان این بیت را به شعر اضافه کردند.

وی در ادامه بیان خاطرات خود از شب ولادت امام حسین(ع) در حرم امام رضا(ع) سخن گفت، شبی که به وی اطلاع دادند قرار است قبل از سخنرانی مقام معظم رهبری ۲۰ دقیقه در جمع بسیجیانی که عازم جبهه بودند مداحی کند.
 

در چنین مراسمی چه شعری مناسب جشن میلاد امام حسین(ع) در جمع رزمندگانی بود که عازم جبهه بودند؟! استاد باقری این اشعار را در این مراسم خواند:
«به گوش آید ندای کاروانم که از ره می‌رسد آرام جانم
چو گل خندانم و چون ابر گریان که هم اندوهگین هم شادمانم
گلی پرورده دامان زهرا که روشن شد زدیدارش روانم
منم آن مردم که در تاریخ ثبت است به خط سرخ نام جاودانم
چو پا در صحنه میدان گذارم نبرد کربلا را قهرمانم
برانگیزم زه نهضت داستانی که پایانی ندارد داستانم
منم استاد درس پاکبازی که عاشوراست روز امتحانم»

 

خصلت‌های یک مداح نمونه: بی‌وضو به منبر نرود
در ادامه این نشست صمیمانه استاد باقری در پاسخ به این سؤال که یک مداح الگو و نمونه باید چه خصلت‌هایی داشته باشد؟ عنوان کرد: آقای فلسفی می‌گفت مداح، واعظ و سخنران باید یک آیینه و ضبط صوت در خانه داشته باشد تا چهره خود را ببیند و سخنان خود را ضبط و اشتباهات خوانندگی خود را اصلاح کند. یک مداح از نظر اخلاقی باید مؤدب به آداب دین باشد، بی‌وضو به منبر نرود، به بزرگان احترام بگذارد، افرادی که در حیطه و در چارچوب دستگاه اهل بیت(ع) هستند باید همه جوانب کار خود را رعایت کنند. در سخنرانی و منبرشان دروغ نگویند و به آنچه که خود در منبر می‌گویند عمل کنند و اعتقاد داشته باشند. باید جلسات مداحی خروجی داشته باشد.

بدون مطالعه منبر رفتن از معضلات جامعه مداحان و وعاظ
مداحان چه قدر مطالعه نیاز دارند؟ این سؤالی بود که مؤلف مجموعه کتاب‌های «گلچین باقری» در پاسخ به آن اظهار کرد: یکی از معضلات جامعه مداحان و وعاظ اکنون این است که اکثر آنها بدون مطالعه منبر می‌روند. مداح و واعظ بدون مطالعه نباید منبر برود. آنها یک ساعت سخنرانی می‌کنند اما اگر ۱۰۰ نفر پای منبرشان باشند ۱۰۰ ساعت وقت مردم صرف می‌شود و باید پاسخ‌گوی این وقتی باشند که از مردم گرفته‌اند. «کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته»؛ همه مسئولیم.

مطالبی اکنون در شعرها آورده می‌شود که در شأن ائمه(ع) نیست و دور از انصاف و ادب است
وی ادامه داد: هر مطلبی را نباید در منبرها گفت. اکنون شعرها و سرودهایی در منبرها خوانده می‌شود که به من می‌گویند سبک فلان خواننده خانم رژیم پهلوی است و یا سبک فلان خواننده خارج از کشور است. خوانندگی برای اهل بیت(ع) باید در چارچوب شئونات باشد از نظر شعری، اخلاقی و ... همه جوانب باید مراعات شود. خیلی مطالبی که اکنون در شعرها آورده می‌شود در شأن اهل بیت(ع) نیست و دور از انصاف و ادب است. خوانندگان باید با شعرای خوب و شاعران خوب آشنایی داشته باشند و شعرهای خوب هم حفظ کنند. نباید به دنبال شعرهای پیش‌پا افتاده رفت باید شعرهایی که محکم و خوب است حفظ شود.

مداحی در رادیو بعد از انقلاب و مداح ویژه مراسم شهدای جنگ تحمیلی بودن از افتخاراتی است که حاج حسین باقری در خصوص آنها گفت: حاج محمد باقر فارسی(ابوالشهید) که به تمام دستگاه‌های موسیقی ورود دارد و بسیار مرد متدینی است از من دعوت کرد به رادیو بروم. آنجا شعرخوانی داشتیم و بر روی صداها نیز نظر داده می‌شد و نحوه خواندن اشعار و مداحی‌ها بررسی می‌شد. مداح مراسم ختم شهدا و مراسمی که برای ابدان شهدا برگزار می‌شد نیز بودم. شهدا جانشان را برای ما دادند من هم ساعتی از وقتم را برای آنها اختصاص می‌دادم و در مراسم‌ شام قریبان، هفتم، چهلم و سال شهدا مداحی می کردم و یک ریال هم پول نمی‌گرفتم، خانواده شهدا اصرار می‌کردند پول بدهند اما من می‌گفتم من نیت کرده‌ام برای شهدا مداحی کنم. برای مراسم شهدا نیز شعرهای جدید و حماسی که با حال و هوای شهدا و جنگ مناسبت داشت را از شعرا می گرفتم و در مراسم شهدا می‌خواندم.

مرحوم رحیم مؤذن‌زاده ۴۰ شب روزه گرفت تا آن اذان معروف را خواند/ صدا را همه دارند اما امام حسین (ع) نمک را می‌دهد
این پیرغلام حسینی از جلسات ویژه پیرغلامان حسینی نیز گفت و عنوان کرد: من جلسه قراء پیش آقای سبزعلی می‌‌روم که اساتید برجسته قرآن آنجا می‌آیند. شب ولادت حضرت ابوالفضل(ع) نیز منزل آقای سبزعلی مجلس فوق‌العاده‌ای است که آنجا مداحی‌‌های فوق‌العاده‌ای صورت می‌گیرد و خدا رحمت کند مرحوم سلیم مؤذن‌زاده را که ایشان هم یک شب آنجا آمدند. من معتقدم صدای خوب را چه قاری و چه مداح کم و زیاد همه دارند اما نمک کجاست؟ نمک را در صدا باید امام حسین (ع) عنایت کنند. مرحوم رحیم مؤذن زاده ۴۰ شب روزه گرفت تا آن اذان معروف را خواند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا مداحانی که به سبک‌های جدید می‌خوانند هم در جلسات شما حضور دارند؟ گفت: آنهایی که در فازهای جدید می‌خوانند خیر آن مداحان مریدان خاص خود را می‌خواهند.