مروری بر احادیث رضوی
امام رضا(ع) فلسفه ارسال فرستادگان الهی را در سه مسأله خلاصه می‌کنند؛ عدم توانایی بشر در دست‌یافتن به تمام مصالح خود، منزه بودن خداوند از دیده‌شدن با چشم و ادراک ظاهری و لزوم شناخت خداوند و گردن نهادن به دستورات او.
عقیق:نبوت به معنای عام همان پدیده الهی و قانونی است که مدار زندگی انسان‌ها را از مصالح فردی به مصلحت‌های اجتماعی تغییر می‌دهد، انسان را از خط کوتاه منفعت‌های فردی عبور می‌دهد و در مسیر طولانی مصلحت‌های اجتماعی رهنمون می‌سازد.
در آستانه فرا رسیدن سالروز میلاد فرخنده پیامبر اعظم(ص) آخرین فرستاده الهی روی کره خاکی و به همین مناسبت، به بیان نکاتی درباره پیامبران می‌پردازیم.
امام رضا(ع) فلسفه ارسال فرستادگان الهی را چنین برشمرده‌اند:
اگر بپرسید از چه رو معرفت و شناخت پیغمبران و اقرار به اطاعت ایشان و سر نهاد به فرمان آنان واجب شده است؟ پاسخ گفته می‌شود: برای آنکه در ساختمان وجود بشر و قوای عقلی آن‌ها آنچه را که بدان همه مصالح خود را بفهمد نهاده نشده است و از جانب دیگر، خالقشان منزه و مبرا است از اینکه با چشم دیده شود و مخلوقات عاجزند از اینکه او را به ظاهر درک کنند. ناچار باید فرستاده‌ای معصوم میان ایشان و خداوند باشد تا اوامر و نواهی او را به ایشان برساند و از دستورات او واقفشان نماید تا نفع و ضرر خود را بشناسد و چنان که واجب نبود برای ایشان که خدای را بشناسند و طاعت او را گردن نهند در بعثت و آمدن پیغمبران فایده‌ای نبود و حاجتی را بر نمی‌آورد و نیازی را برطرف نمی‌کرد. بلکه آمدن ایشان بیهوده و بدون سود و صلاح بود و این از صفات حکیمی که همه چیز را در کمال اتقان و نظم آفریده، دور است. (عیون اخبارالرضا، ج2، ص100)
* تفاوت نبی با رسول از زبان امام رضا(ع)
در آیات قرآن کریم به پیامبر «نبی» و «رسول» گفته می‌شود. در برخی آیات واژه نبی و جمع آن «انبیاء» یا «نبیین» به کار رفته است و در برخی آیات، «رسول» و جمع آن «رُسُل» ذکر شده است. در پاره‌ای آیات نیز هر دو واژه نبی و رسول بیان شده است.
«نبی» و «رسول» در لغت و کاربرد با یکدیگر تفاوت دارند؛ نبی به معنای صاحب خبر مهم و رسول به معنای رساننده پیام است. علاوه بر آنکه نبی تنها درباره کسانی به کار می‌رود که از سوی خداوند داری خبری خاص شده‌اند اما رسول برای انسان، جن، فرشته و حتی حیوانات نیز به کار رفته است.
امام رضا(ع) در بیان تفاوت این دو، بر با هم بودن، دیدن و شنیدن تأکید کرده‌اند و بیان می‌کنند که نبی یا فرشته وحی را می‌بیند یا صدای او را می‌شنود و این دو همزمان نیست:
فرق نبی و رسول و امام آن است که رسول شخصی است جبرئیل بر او نازل می‌شود و رسول او را می‌بیند و کلامش را می‌شنود و وحی بر او نازل می‌شود و بسیار در خواب هم می‌بیند مانند خواب ابراهیم(ع). نبی بسا سخن را بشنود و بسا شخص را ببیند و چیزی نشنود. (کافی، ج1، ص176)
* ویژگی پیامبران اولوالعزم از زبان امام رضا(ع)
در روایات، رتبه دیگری نیز برای انبیاء بیان شده و آن «برخورداری از مقام امامت» است. در بلندای این مراتب، پیامبران اولوالعزم قرار دارند. در حدیث زیبایی امام رضا(ع) علت این نامگذاری را چنین بیان فرموده‌اند: انبیاء اولوالعزم را اولوالعزم گفتند برای آنکه صاحب شریعت و عزیمت (اراده قوی) بودند. (عیون اخبارالرضا، ج2، ص80)
حضرت رضا(ع) در ادامه از پیامبران اولوالعزم این‌گونه یاد می‌کنند: پیغمبران بعد از نوح(ع) همه بر شریعت ایشان بودند و از روش و دستورات ایشان پیروی می‌کردند. و پیامبران بعد، تا زمان ابراهیم(ع) به کتاب ایشان عمل می‌کردند. پس از ابراهیم(ع)، انبیاء به شریعت ابراهیم(ع) پایبند بوده و سنت و روش مذهبی ایشان مورد عمل پیامبران و انسان‌های موحد قرار می‌گرفت. کتاب و صحف ایشان را تا زمان موسی(ع) به کار می‌بردند. بعد از حضرت موسی(ع)، پیامبران بنی‌اسرائیل بر اساس تورات رفتار می‌کردند تا زمان عیسی(ع). پس از عیسی(ع) همگی بر روش و شریعت ایشان بودند تا زمان حضرت محمد(ص) که خاتم پیامبران است و شریعتش نسخ نمی‌شود. این پنج تن، پیامبران اولوالعزم هستند که برترین انبیاء به شمار می‌آیند.
پی نوشت:
جلد هفتم کتاب«سبک زندگی رضوی» از انتشارات بنیاد امام رضا(ع)، با تلخیص
منبع:فارس
