بحث ولایت فقیه از اول غیبت صغری مطرح بوده است

متن مباحث مطرح شده در اولین جلسه درس خارج فقه این استاد حوزه در ذیل می آید.

در سال تحصیلی قبل در پایان بحث کتاب الخمس صحبت شد که درس بعدی از چه کتابی باشد دوستان پیشنهاداتی دادند که مثلا حج یا میراث و یا ولایت فقیه شروع شود در طول تابستان و بعد از کمی فکر به نظرم رسید که بحث ولایت فقیه اولویت دارد.

*سیر تطوری بحث ولایت فقیه

از اول غیبت صغری، بزرگان در کتابهاشان بحث کردند و گرچه بحث‌های مفصل و یا مجمل می‌شد ولی مدفون در کتب بوده و به مرحله اجرا گذاشته نشد البته گاهی اتفاق می‌افتاد که مرجع تقلیدی را می‌گفتند مبسوط الید است و اجرای حد می‌کرده تا مرحوم امام به عرصه علم وارد شدند.

*انقلاب اسلامی، حاصل زحمات امام ره

امام خمینی این شجاعت را از خودشان به خرج داد و این بحث را به مرحله اجرا گذاشت و یک نظام اسلامی با حاکمیت ولی فقیه اجرا کردند بحمدالله مستقر شده و مورد توجه دولت‌ها و ملت‌ها قرار گرفت و همه متوجه شدند که اسلام هم قدرت اداره کشور را دارد درحالی‌که خیلی‌ها فکر می‌کردند اسلام این قدرت را ندارد ولی این‌گونه نشد بلکه جمهوری اسلامی تشکیل و تهدیدی برای زورگویان شد به ویژه وقتی بیداری در کشورهای اسلامی پیش آمد این تهدید عملی شد و سعی‌ دشمنان بر این است که این نظام را ساقط کنند اما نتوانستند.

* شبهات ولایت فقیه

امروزه دشمنان متمسک شدند به القاء شبهه تا ذهن همگان مخصوصا جوانان و دانشگاهیان را از ولایت فقیه منصرف کنند لذا برای تحکیم مبانی علمی ولایت فقیه بحث از آن خصوصا در این زمان که حساسیت عجیبی از جوانب گوناگون پیدا شد ضرورت دارد ؛ لازم است ولایت فقیه از جوانب مختلف مورد بررسی قرار گیرد.

برای نمونه وقتی فقیه مبسوط الید به عنوان اینکه منسوب عام است به عنوان ولی فقیه انتخاب شود تکلیف بقیه فقهاء که آنها هم منسوب عام از ناحیه امام هستند چیست؟ و یا اینکه اگر اصل ولایت فقیه را پذیرفتیم آیا فقیه ولایت مطلقه دارد یا ولایت محدود و آیا مثل انبیاء و ائمه است؟ و نیز آیا در مورد ولی فقیه علاوه بر اجتهاد، مرجعیت هم باید باشد و نیز بر فرض اجتهاد آیا اعلمیت هم شرط است؟ لذا به خاطر این مسائل تصمیم گرفتیم مسأله ولایت فقیه را بررسی کنیم.

دو روش تدریس بحث ولایت فقیه

در مسأله ولایت فقیه دو صورت بحث مطرح است.

صورت اول: بحث به صورت تفصیلی

صورت دوم: بررسی اهم مباحث.

ولی به نظر می‌رسد بهتر است اهم مباحث روشن بشود و خیلی بحث را ادامه ندهیم.

*مباحث ولایت فقیه

بحث اول: معنای ولایت است و اینکه در لغت و نیز در قرآن به چه معناست که بعضی می‌گویند در قرآن مشتقات این کلمه 230 مورد آمده است و اینکه ولایت فقیه در روایات به چه معنایی است و در کتب فقهاء به چه معنی آمده است.

بحث دوم: در انواع ولایت است.

بحث سوم: در اینکه اصل ولایت برای چه کسی است؟ آیا برای خداوند است یا برای ائمه(ع) است یا غیر ائمه هم می‌توانند ولایت داشته باشند؟

گفتنی است آیت الله مقتدایی در اول بحث به بیان تذکراتی اخلاقی و درسی  خطاب به طلاب پرداختن که در ادامه بحث  می آید:

*چند تذکر اخلاقی و درسی

 همه مراجع تقلید تاکید دارند که تهذیب و اخلاق باید جزء برنامه‌های رسمی حوزه باشد. یک وقتی هم مقام معظم رهبری در جلسه‌ای با اعضای شورای عالی تاکید داشتند: اخلاق همه‌اش درس نیست بلکه ساختن است تخلق به اخلاق است و روش و منش باید اسلامی باشد و این جنبه عملی دارد به طوری که اساتید باید در عمل این منش را از خودشان نشان بدهند و طلاب هم روش و منش استاد را الگو قرار بدهند.

سابقا همین‌گونه بوده است بزرگانی که تخلق به اخلاق داشتند و خودشان مجسمه اخلاق بودند تنها اکتفا به تدریس نداشتند بلکه همین رفت و آمد و معاشرتشان بین طلاب ،  روش و سیره ائمه را نشان می‌داد، در اصفهان مرحوم حاج میرزا علی آقا شیرازی، فقیه و طبیب بود و کتاب قانون بوعلی را تدریس می‌کرد مرحوم شهید مطهری نقل می کند   درسفری که اصفهان رفتم و در درس نهج البلاغه و نیز درس قانون ایشان شرکت کردم دیدم خیلی با برنامه و عالی تدریس می‌کرد و در بین طلاب مدرسه صدر اصفهان می‌آمد و همان رفت و آمدشان برای طلاب درس بود 

 ما در حوزه چنین افرادی کم داریم بالاخره سفارش آقایان مراجع در این ملاقات‌های شورای عالی حوزه با آنان این بود که اساتید در درسهایشان یک بحث اخلاقی داشته باشند  البته ما هم چهارشنبه‌ها یک درس اخلاقی داریم امید است که بتوانیم ادامه بدهیم تا  در آن جلسه روایتی را از اهل بیت علیهم السلام خوانده شود. مراجع تقلید خودشان هم این سیره را داشتند.

 * جدی بودن در تحصیل

 مرحوم آیت الله بروجردی با اینکه جمعیت فراوانی آن موقع به درس ایشان می‌آمدند یک عنایتی ویژه‌ای روی عده خاصی از شاگردان داشتند که اگر یکی از اینها یک روز یا دو روز درس را تعطیل می‌کردند ایشان او را می‌خواستند و می‌پرسیدند که کجا بودی چرا تعطیل کردی؟

حضرت آیت الله لطف‌الله صافی نقل می کنند که من چند روز مریض شده بودم و درس نرفتم آیت‌الله بروجردی همان روز از مرحوم اخوی سوال کردند که ایشان کجا هستند؟

مرحوم آیت‌الله گلپایگانی  می گفتند آن ایام که در درس مرحوم شیخ عبدالکریم حائری شرکت می‌کردیم در یک مقطع مریض شدم و مرحوم حاج شیخ از دیگران پرسیدند که ایشان چرا درس نمی‌آیند گفته شد ایشان چند روزی است که مریض است استاد غذایی درست کردند و آمدند حجره شاگردش که هم عیادت باشد هم عنایتی .

 و اینها باید عملی بشود همین‌که مقام معظم رهبری می‌فرمایند که طلبه ساخته شود، این راه ساخته شدن است.

*ضرورت مباحثه

مباحثه هم از چیزهایی بود که ضروری بود و انجام می‌دادند و تقریبا رایج بوده و الان خیلی کم شده و یا اصلا نیست من یادم هست در اصفهان شرح لمعه می‌خواندیم با سه نفر از طلاب که درس شهید شمس آبادی می‌رفتیم مباحثه می‌کردیم و جالب اینکه امروز درس فردای استاد را مباحثه می‌کردیم و وقتی می‌رفتیم درس استاد می‌دانستیم که کجا را می‌گوید و حتی یکی دو بار که استاد گیر می‌کردند ما کمک می‌کردیم.

علی ای حال تذکر مراجع بیشتر روی جنبه اخلاق و جدیت در تحصیل و نوشتن و مباحثه دروس بود.

  تنظیم: حامد حسن زاده