شاعر آیینی، با خدا معامله می‌کند

عقیق: شصت سالی است که زندگی‌اش با خاندان عصمت و طهارت گره خورده و با نظر لطف الهی توانسته صدای دلنشین و اشعار نابش را در راه خدمت به اهل بیت(عليهم‌السلام) به کار ببندد. 10، 12 سال بیشتر نداشت که عشق به خواندن برای سیدالشهدا(ع) در وجودش جان گرفت؛ عشقی که او را به دنبال خود کشاند و آنقدر او را غرق در اهل بیت کرد تا سرانجام پیرغلامی شد به نام حاج غلامرضا سازگار. مردی از جنس ایمان و معرفت که در دوران جوانی تمام داشته‌هایش را گذاشت و راه خدمت به اهل بیت(عليهم‌السلام) را در پیش گرفت اما همه چیز به همین سادگی نبود. حاج غلامرضا سازگار برای رهایی از تمام متعلقاتش 40 هفته تمام میهمان حرم حضرت عبدالعظیم(ع) شد تا اینکه بالاخره آن اتفاق افتاد. در هفته چهلم بود که به مدد خداوند متعال مردی به نام حاج احمد رحیم‌زادگان- نانوا و سخنران مذهبی آن دوران- به ناگاه نزد حاج غلامرضا آمد و با پیشکش عبایی به او گفت تو برای خدمت به اهل بیت ساخته شده‌ای و دیگر نباید به نانوایی بروی! همین یک جمله بس بود برای اينکه حاج غلامرضا راهش را پیدا کند و برای همیشه بشود خادم امام حسین(ع).

*‌حاج‌آقا! سال‌هاست برای اهل بیت(عليهم‌السلام) می‌خوانید و در وصف آنها شعر می‌گویید. در تمام این سال‌ها مهم‌‌ترین هدفتان چه بوده؟

طی تمام این سال‌ها هدفی نداشته‌ام جز رضای خدا. من فقط به عشق اهل بیت(عليهم‌السلام) شعر گفته‌ام و تمام کتاب‌هایم نیز آیینی، انقلابی یا مربوط به شهداست که امیدوارم خداوند راضی باشد. درست است که به لطف خدا تا به امروز، جامعه مرا به عنوان مداح و شاعری پرکار پذیرفته اما مهم‌تر این است که خداوند مرا بپذیرد.

*به عنوان فردی بنام در هر دو عرصه مداحی و شاعری، خودتان کدام‌یک را بیشتر دوست دارید؟

هر دوی اینها خدمت به اهل بیت(عليهم‌السلام) است اما من شاعری را بیشتر دوست دارم. زیرا شعر ماندگار است و صدا فانی. امروزه بیش از 35 جلد کتاب شعر دارم که بعد از من هم باقی خواهند ماند.

*‌با سابقه‌ای که در عرصه شاعری دارید، از ویژگی‌های یک شعر خوب برایمان بگویید.

یک شعر آیینی خوب باید چند خصلت داشته باشد که مهم‌ترین آن، حفظ شأن و گفتار اهل بیت است. شعر آیینی باید در چارچوب شعر گفته شده و مورد پسند عام و خاص باشد. درست مثل اشعار سعدی که همه از قبیل عارف و عابد و عامی به آن احسنت می‌گویند. در یک شعر آیینی باید اخلاص باشد و شعر سست نباشد. زیرا یک شاعر آیینی با خدا معامله می‌کند و شعرا باید خودشان را آنقدر بالا ببرند تا به ممدوح برسند.

*‌امروزه اشعار متعددی به نسبت گذشته وجود دارد اما با این حال می‌بینیم بسیاری از مداحان، اشعار خوبی برای خواندن ندارند. این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید؟

واقعا جای تأسف است که برخی مداحان شعر خوب ندارند! در این خصوص، مشکل از شعر و شاعر نیست. مشکل از مداح است که به دنبال شعر خوب نمی‌رود در حالی که یک مداح موظف به انتخاب شعری است که مفید و موثر باشد.

*با این شرایط، اوضاع و احوال امروزی جامعه مداحی و البته مداحان را چطور می‌بینید؟

درست است که شرایط غیرخوب هم داریم اما معتقدم آمار خوب‌های ما بیشتر است. ما مداحان خوبی داریم که یک مقتل سیار هستند اما در مقابل هستند کسانی که آشنا به آیات و روایات نبوده و مطالعه‌ای در این زمینه ندارند. متأسفانه برخی از مداحان جوان فکر می‌کنند هرچه بگویند و مردم گریه کنند خوب است اما واقعا این طور نیست و باید از آفت‌های مداحی دوری کرد.

*‌آفت‌های مداحی چه چیزهایی هستند؟

بی‌استادی، بی‌سوادی و بی‌تقوایی. مطمئن باشید اگر درب این سه کوچه را ببندیم، هیچ آفتی وارد مداحی نمی‌شود.

*سال‌ها در لباس خادم اهل بیت به منبر رفته‌اید. به اعتقاد شما منبر خوب چگونه منبری است؟

ما چهار نوع منبر داریم: منبری که مردم می‌پسندند و خدا نمی‌پسندد، منبری که خدا می‌پسندد و مردم نمی‌پسندند، منبری که نه خدا می‌پسندد و نه مردم و نهایتا منبری که هم مردم می‌پسندند و هم خدا که بهترین منبر هم همین منبر است. در این منبر، هم هنر به کار رفته، هم علم، هم مطالعه و هم صدای خوب. البته خداوند صدای خوب را به هر کسی نداده و این ویژگی در رده آخر قرار می‌گیرد. همان‌طور که مقام معظم رهبري هم ‌فرموده‌اند: «صدا از مستحبات است و می‌شود با حرف خوب و بدون صدا هم روی مردم اثر گذاشت».

من واقعا مدیون خانواده‌ام هستم. چون در همه حال مرا همراهی کرده‌اند. حتی زمانی که می‌خواستم کتاب‌هایم را چاپ کنم، همه اشعارم پراکنده بودند و جمع‌آوری آنها اصلا کار ساده‌ای نبود اما خانمم زحمت زیادی کشید تا آنها به چاپ برسند. خود او از خادمين اهل بیت(عليهم‌السلام) است و خیلی خوب مرا درک می‌کند. به همین خاطر هرگاه می‌خواهم شعر جدیدی بگویم، محیط مناسبی را برایم فراهم می‌کند تا در آرامش به کارم برسم.

*‌علاوه بر همسرتان، پسرتان زهیر هم از خادمين اهل بیت هستند. در مورد ایشان برایمان بگویید.

زهیر از همان دوران کودکی علاقه زیادی به مداحی داشت و خوشبختانه با همت و تلاش فراوان توانست به مداحی نامی و البته شاعری توانمند تبدیل شود. او 33 ساله است و امروز یک مداح مطرح است در حالی که خود من در سن او از چنین جایگاهی برخوردار نبودم. با این شرایط، آینده بسیار خوبی را پیش روی او می‌بینم. زهیر شعر هم می‌گوید که امیدوارم در این راه نیز موفق باشد.

* پس قرار گرفتن آقا زهیر در این راه به اجبار شما نبوده.

به هیچ عنوان. زیرا نوکر امام حسین(ع) باید خودش به این کار علاقه داشته باشد و مهم‌تر اینکه امام حسین باید انتخاب کند. چه بسا زهیر به این کار علاقه داشت و من هم تشویقش کردم. البته یکی از نوه‌هایم نیز صدای بسیار خوبی برای مداحی دارد که به او پیشنهاد دادم اما خودش نپذیرفت و من هم اصرار نکردم.

*‌حالا که آقا زهیر راه شما را ادامه داده‌اند، چه حسی دارید؟

حس خیلی خوبی است. واقعا خوشحالم از اینکه بعد از من، نام امام حسین(ع) توسط پسرم زنده نگه‌داشته می‌شود.

*خصوصا اینکه شما و پسرتان تنها مداحان خانواده پدری‌تان هستید.

همین‌طور است. برادرهای من همگی در کار فرش هستند و راه من از آنها سواست.

*‌گویا جمله معروفی هم خطاب به برادرانتان در این خصوص دارید.

گاهی که با هم صحبت می‌کنیم، به شوخی به آنها می‌گویم شما در كار فرش هستید و من در كار عرش!

*پس با این بعد معنوی، همه چیز در زندگی بر و‌فق مرادتان است.

‌واقعا از تمام زوایا احساس رضایت می‌کنم و خدا را شاکرم که همیشه مرا به سمت بهترین انتخاب‌ها سوق داده. انتخابی مثل قدم گذاشتن در راه اهل بیت(عليهم‌السلام) سعادت بزرگی است که به لطف خدا نصیبم شده و توانسته‌ام خادمی هرچند کوچک برای آنها باشم.

زهیر سازگار:

یک آفرین امام حسین مساوی است با تمام دنیا

زهیر سازگار پسری است که در آغوش مردی مثل حاج غلامرضا سازگار بزرگ شده و راه او را ادامه داده؛ کسی که حالا، هم مداحی می‌کند، هم شعر می‌گوید و در کنار این دو درس طلبگی هم می‌خواند. او در خصوص پدرش می‌گوید: «ایشان هر کاری می‌کنند و هر قدمی برمی‌دارند فقط و فقط برای امام حسین(ع) و رضای خداوند است. برای حاج‌آقا یک آفرین از امام حسین مساوی است با تمام دنیا. چه بسا خلوص نیت و تواضع مهم‌ترین درسی است که از حاج‌آقا گرفته‌ام. ایشان آنقدر متواضع هستند که عاری از هرگونه خودستایی و تکبر با مردم رفتار می‌کنند و واقعا هیچ‌وقت ندیده‌ام روی کسی را زمین بیندازند».

زهیر سازگار که در برابر پدرش، خود را قطره‌ای در مقابل دریا می‌داند، در این خصوص می‌گوید: «توانایی من در شاعری آنقدری نیست که هر وقت اراده کنم بتوانم شعر بگویم اما دلم می‌خواهد شعرهایم جوششی باشند نه کوششی. درست مثل پدرم که مورد عنایت قرار گرفته‌اند و همه شعرهایشان جوششی بوده و واقعا به دل مردم می‌نشینند. امیدوارم با دعای خیر پدرم که صاحب اعتبار نزد ائمه(عليهم‌السلام) هستند، این بزرگان نگاهی هم به بنده حقیر داشته باشند».

خانم منصوری همسر حاج غلامرضا سازگار:

گاهی فکر می‌کنم به این دنیا تعلق ندارد

خانم منصوری تجربه سال‌ها زندگی مشترک با کسی را دارد که به عنوان مداح و شاعری بی‌ریا، تمام زندگی‌اش را وقف ائمه(عليهم‌السلام) کرده. وصف حاج‌آقا سازگار از زبان همسرش واقعا شنیدنی است: «حاج‌آقا آنقدر خوش‌اخلاق و خوش‌رفتار است که گاهی فکر می‌کنم اصلا به این دنیا تعلق ندارد. به نظر من کسی که خداترس باشد، خواه ناخواه به انسانی نمونه تبدیل می‌شود که همه از مصاحبت با او لذت می‌برند».

خانم منصوري با اشاره به ویژگی‌های بارز حاج‌آقا سازگار ادامه می‌دهد: «گذشت و صبر از خصوصیات اصلی حاج‌آقاست. خیلی اوقات پیش آمده که حاج‌آقا چشمش را به روی بدی‌ها بسته و حتی برای کنار گذاشتن کدورت‌ها پیشقدم شده. معتقدم لطف خداوند واقعا شامل حال اوست که این‌چنین می‌تواند با رفتارش درس زندگی و گذشت بدهد. حاج‌آقا در برابر مشکلات بسیار سرسخت است و همان‌طور که ائمه می‌فرمایند در سخت‌ترین مشکلات مثل کوه باشید، حاج‌آقا نیز در چنین شرایطی فقط می‌گوید این نیز بگذرد، که قطعا این دیدگاه از ایمان قوی و صبوری نسبت به مصلحت خداوند نشأت می‌گیرد».

عکس ها: همشهری محله