عقیق:قزاقستان آخرین جمهوری شوروی بود که ۲۵ سال قبل اعلام استقلال کرد. قبل از استقلال، در این کشور بزرگ آسیای میانه تنها ۶۸ مسجد وجود داشت. به خاطر عدم وجود اداره مسلمانان در قزاقستان، مسلمانان قزاقستان وابسته به اداره مسلمانان ازبکستان بودند. با دستیابی به استقلال، مردم این کشور همزمان به آزادی دینی نیز دست یافتند. امروزه در کشور قزاقستان بیش از ۲۵۰۰ مسجد فعال است.
در رابطه با اینکه در حال حاضر آیا می‌توان از جداسازی قزاق‌ها جلوگیری کرد، آیا می‌توان افرادی را که پیروان جریان‌های غیر سنتی (منظور از غیرسنتی اسلام افراطی است) هستند به دین سنتی برگرداند و سطح دانش و سواد امامان کشور به چه میزان است، سایت e-islam.kz متعلق به کمیته تحقیق و پژوهش وابسته به وزارت امور دین و جامعه مدنی قزاقستان با یرژان مایارف، مفتی اعظم و رئیس اداره مسلمانان قزاقستان گفت‌وگو کرده و رایزنی فرهنگی ایران در قزافستان نیز این گفت‌وگو را بدین شرح ترجمه کرده است:
*وقتی که در مورد دین صحبت می‌کنیم، مسجد، نماز، روزه، صدقه و قرآن به ذهن می‌آید، در واقع، ارزش های واقعی اسلام چیست؟
دین اسلام دین انسانیت، اخلاق، علم، تمدن، وحدت و صلح است. دین اسلام از 14 قرن قبل انسان را به ایمان و عقیده، صلح و وحدت، صبر و عدالت دعوت می‌کند. اسلام کلید دو جهان است. بله، وقتی در مورد اسلام صحبت می‌کنیم، فکر می‌کنیم که ویژگی‌های اسلام تنها افعالی چون نماز، روزه و صدقه است.
این درست نیست. به عبارت ساده، اسلام انسان را به زندگی شایسته دعوت می‌کند. به والدین کمک کنید، با دوستان خود خوب رفتار کنید، به پدر احترام بگذارید، مادر می‌بایست برای بچه ها الگو باشد، بچه‌ها را خوب تربیت کنید، با همسایه دوست باشید، جنایت نکنید، بزرگان را احترام کنید، از بچه‌ها مراقبت کنید و غیره. اینها همه دین اسلام است. اینها ارزش‌های واقعی دین است.
*پس چرا انسان‌ها براساس دین تقسیم می‌شوند؟
براساس دین نیست، براساس عقاید دینی است. چون همه ما به یک دین یعنی اسلام پایبند هستیم. مشکل در تناقض در دیدگاه‌ها است. اشتباه اصلی در این است که «مال من درست است، بقیه گمراه هستند». در دین افراط وجود ندارد. بعضی از برادران ما پس از پیوستن به دین با والدین و خانواده خود قطع رابطه می‌کنند، برعکس، فردی که ایمان آورده، باید با خانواده و والدین خود مهربان و صمیمی باشد.
خداوند در قرآن می‌فرماید: لَیْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَکُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِکَةِ وَالْکِتَابِ وَالنَّبِیِّینَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَالسَّائِلِینَ وَفِی الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّکَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِینَ فِی الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِینَ الْبَأْسِ أُولَئِکَ الَّذِینَ صَدَقُوا وَ أُولَئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ (سوره بقره، 177)
حضرت محمد (ص) در این مورد فرمود: با خانواده و والدین قطع ارتباط نکنید.
در تاریخ اسلام چنین جداسازی‌هایی وجود داشته و در جامعه مسلمانان اختلاف نیز وجود داشته است. اما ایدئولوژی مخرب در جامعه، توسعه نمی‌یابد، چون جامعه نیاز به توسعه و گسترش جریان‌های مخرب ندارد.
*جوانان ما به جریان‌های انحرافی می‌پیوندند. در کدام مرحله ما اشتباه کردیم؟ آیا امکان‌پذیر است آنها را به دین سنتی برگرداند؟ اداره مسلمانان در این مورد چه اقداماتی را انجام می‌دهد؟
با دستیابی به استقلال، برخی از جوانان برای آموزش دین به خارج رفتند. بعضی از آنها به جریان‌های مخرب پیوستند. آنها وقتی به قزاقستان برگشتند، دیدگاه‌های جدید دینی خود را بین جوانان گسترش دادند. برخی از نوجوانان به این جریان‌ها پیوستند و عقاید دین سنتی اجداد ما را که قرن‌ها حفظ شده بود، فراموش کردند.
اداره مسلمانان در زمینه بازگشت به دین سنتی اقدامات زیادی انجام می‌دهد. در هر مسجد دوره‌های آموزش افزایش سطح دینی برگزار می‌کند. امامان اداره در چارچوب گروه تبلیغاتی با جوانان ملاقات و جلسات برگزار می‌کنند. در سال گذشته دوره‌های آموزشی به زبان‌های قزاقی و روسی افتتاح شده است. در سال 2015 حدودا 800 ملاقات با شهروندان مناطق مختلف قزاقستان برگزار شد.
*البته می‌بایست بر زحمات امامان تاکید کرد. قبلا امام را تنها به مراسم ترحیم و تسلیت دعوت می‌کردیم. حالا امامان در هر مراسم فرهنگی و معنوی شرکت می‌کنند. به طور کلی، ویژگی‌های امام چیست؟
همه می‌دانیم، قزاق‌های مشهور و معروف اولین دانش را از ملاهای روستا گرفتند. یعنی سواد امامان جامعه ما بالا بود (که چنین افراد مشهوری به جامعه تحویل دادند). امروزه، در اداره مسلمانان بیش از 500 امام دارای آموزش عالی (دانشگاهی) و 797 امام دارای آموزش متوسط فعالیت می‌کنند. سال‌های اخیر تعداد امامان آموزش دیده افزایش یافته است.
در حال حاضر دو نهاد وابسته به اداره مسلمانان فعالیت می‌کند: اولی موسسه بهبود فعالیت دینی و دومی موسسه تعیین روش‌های مبارزه با جریان‌های مخرب است. هر سال حدودا 200 امام در دوره‌های افزایش سطح سواد دینی در آلماتی شرکت می‌کنند.
در قزاقستان در 5 منطقه دوره‌های آموزشی برگزار می‌شود. در هر منطقه سمینارهای مخصوص برگزار می‌شود. با هدف انتصاب امام حرفه‌ای، هر امام می‌بایست در دورۀ ارزیابی سطح دانش خود شرکت کند.
*در حال حاضر می‌توان گفت که مکتب خودمان تاسیس شده است؟
در مقایسه با کشورهای دیگر، اداره مسلمانان قزاقستان دستاوردهای موثر را دریافت کرده است. در بعضی از کشورها، اختلافات بین مردم و روحانیون وجود دارد و حتی خود روحانیون طبق منطقه و یا نژاد تقسیم می‌شوند. در این مورد کشور ما الگو است.
سه سال پیش ایده «دین و سنت» را ارائه کردیم. در این ایده ما مراسم دینی را با ارزش‌های ملی پیوند دادیم و فرهنگ برگزاری مراسم دینی را تعیین کردیم مانند: عید قربان، روزه، میلاد النبی و...
اداره مسلمانان هیچ کس و یا ملتی را به خاطر دیدگاه، وضعیت و یا جریان دینی، زیر فشار نمی‌گذارد. اداره مسلمانان تنها دارای کارشناسان و دین شناسانی است که نقش توسعه و حفظ مکتب قزاق‌ها را در جامعه ایفا می‌کنند.
*در حال حاضر چند نفر در خارج از کشور درس می‌خوانند. بررسی فعالیت آنها امکان پذیر است؟
اداره مسلمانان دانش‌آموزان را به خارج از کشور برای آموزش دینی اعزام نمی‌کند. چرا که جوانان می‌بایست پس از اخذ دیپلم با ارزش‌های ملی و معنوی آشنا شوند. اداره مسلمانان با کشورهای اسلامی توافق نامه‌هایی به امضا رسانده است.
هر سال به ترکیه و مصر امامانی اعزام می‌کنیم. این اقدامات برای بهبود و افزایش سطح امامان کشور است. علاوه بر این، با محمد گارمِز وزیر امور دینی ترکیه براساس توافق دوجانبه، برنامه مبادله تجارب را اجرا می‌کنیم. در آینده نزدیک برای کارشناسان اداره مسلمانان، مرکز علمی و پژوهشی تاسیس خواهد شد. در حال حاضر در ترکیه و مصر بیش از 100 امام و شاگرد تحصیل می کنند.
*سال جاری را سال «ارتباط تاریخ و دین» در قزاقستان اعلام کردید. رابطه تاریخ با دین چطور است؟
بله، به پیشنهاد من سال جاری را با عنوان «ارتباط دین و تاریخ» اعلام کردیم. هدف اصلی این ایده بررسی تاریخ ما و نقش دین در تاریخ قزاقستان است. در چارچوب این ایده، برنامه‌های فرهنگی و معنوی، سمینارها، کنفرانس‌ها و میزگردهایی برگزار می‌شود. فیلم‌های مستند و مقاله‌های علمی درباره اشخاص معروف قزاق معرفی می‌شود.
منبع:فارس
