برای خلق اثر «کل یوم عاشورا» شهادت را تجربه کردم

عقیق:استاد «اسماعیل رضایی» را به عنوان کاتب قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام می‌شناسیم؛ نقاشی‌خط هایی وی هر بیننده اهل دلی را از این روزگار جدا کرده و به فضای مذهبی و عرفانی سوق می‌دهد.

وی در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی ایران در تهران به دنیا آمد؛ مقطع متوسطه را در هنرستان فنی و حرفه‌ای «حزب الله» پشت سر گذاشت. از ابتدای ورود به هنرستان و فعالیت در زمینه نقاشی‌خط در نمایشگاه ها و رخدادهای فرهنگی شرکت داشته که اولین آنها نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری دانش آموزان سراسر کشور بود که در چند دوره رتبه های برتر آن را بدست آورده است.

وی  با حضور در دوره‌های تخصصی انجمن خوشنویسان و همچنین بهره‌مندی از اساتیدی چون عین‌الدین صادق‌زاده، صادف جباری، اسدالله چهره‌پرداز و حسن یاقوتی تجربیات زیادی به دست آورده است و در تکمیل این تجربیات جهت شناخت و تجربه تکنیک‌های متنوع نقاشی‌خط از جمله به کارگیری حجم در این شیوه نزد استاد ایرج محمدی دوره کارآموزی را طی کرد و با گرایش‌های «گرافیک و نقاشی» وارد دانشگاه شد.

این استاد خوشنویسی «اسماعیل رضایی» حدود 20 سال فعالیت هنری با محوریت خوشنویسی و نقاشی خط در کارنامه سوابق خود دارد که می‌توان به برپایی چندین نمایشگاه گروهی و انفرادی همچون دوسالانه خوشنویسی جهان اسلام به میزبانی موزه هنرهای معاصر تهران در سال 76 اشاره کرد.

رضایی در استفاده از ترکیب مواد، آزمودن شیوه‌های ابداعی را نیز به تجربیات خود اندوخته است که در برخی موارد با طی فرآیندی پیچیده و بهره‌گیری همزمان از چند تکنیک در یک کار، مخاطب را نسبت به شیوه اجرای کار کنجکاو می‌سازد.

این استاد خوشنویسی تجربه‌های بدیعی در خط شکسته و ایجاد فرم‌های دوار و کشیدگی‌ها و اتصالات حروف با استفاده از ترکیب تکنیک‌های مختلف مانند ترافارد و ایربراش و نیز ترکیب مواد دارد و بیننده را با تابلوهایی مواجه می‌کند که در عین دریافت پیام و جملاتی انتخاب شده عمدتاً از مصحف شریف و یا از کلام معصومین و اهل بیت علیهم‌السلام مخاطب را نسبت به چگونگی فرآیند خلق اثر کنجکاو کرده و به تاملی هرچند کوتاه وا می دارد.

* از 9 سالگی به کارهای فرهنگی هنری علاقه داشتم

استاد «اسماعیل رضایی» در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار داشت: من از 9 سالگی علاقه‌مند برای حضور در محافل هنری و کلاس‌‌های فرهنگی و هنری بودم؛ با استاد صادق جباری آغاز به مشق کردم. سال 1371 در آزمون هنرستان فنی و حرفه‌ای هنرستان «حزب‌الله» قبول و با اساتید صاحب سبک و بنامی همچون استاد عین‌الدین صادقزاده، استاد حسن یاقوتی، استاد اسدالله چهره پرداز، استاد حسین خسروجردی آشنا و در محضر ایشان به کسب تجربه پرداختم.

وی ادامه داد: پس از ورود به دانشگاه تمام هم و غم خود را در به دست آوردن تجارب و آزمودن فضاهای مختلف هنری پرداختم، ایجاد بسترها و پل‌های ارتباطی بین هنرهای تجسمی همواره دغدغه‌های ذهنی و روحی‌ام بود و علاقه به استفاده از فضای گرافیکی در خوشنویسی و فضای خوشنویسی در نقاشی بودم. زمینه اصلی را از درونم با ضمیر ناخود آگاهم وام گرفته و به مرحله ظهور برسانم.

* قبل از خوشنویسی آیات، با محتوای آن ارتباط روحی برقرار می‌کنم

این استاد خوشنویسی با اشاره به ارتباط با متن، فضا، رنگ وکمپوزیسیون در آثار خود، گفت: در ابتدا ترجیح می‌دهم آیات و روایات را بخوانم و ارتباط روحی با آنها بگیرم، فی نفسه همه انسانها پس از خواندن تصویری را در ذهن خود مصور سازی می‌کنند، در ابتدا مفهوم و منظور را بررسی و آنالیز می‌کنم و با یافته‌های ناخودآگاهم به صورت خالص تصویری که ایجاد شده شروع به مطالعه جدید و آنالیز مجدد با هسته و هدف متن برقرار می‌کنم، سپس شروع به گمانه‌زنی در مورد فرم‌ها و رنگها و تصویرهایی که در ذهن به صورت خام قرار دارد می‌پردازم و سعی در بالا بردن هماهنگی و تعامل بین موضوع و نوع اجرا و استفاده از مواد و متریال بسته به نوع متن و ارتباط فی ما بین آنها می‌پردازم.

وی بیان داشت: در نهایت آنها را از یک فیلتر و صافی که همه موارد در آن لحاظ شده باشد را به مرحله اجرا در می آورم؛ به این معنی که تمام تابلو قبل از اجرا را در ذهن خود ساخته و پرداخته‌ام و در نهایت فقط در زمان اجرا آنچه در ذهنم نقش بسته است بدون کم و کاستی به سطح مورد نظرم منتقل می‌کنم در حقیقت می‌بینم و می‌دانم که چه چیزی در حال خلق است.

وی درباره کتابت قرآن کریم، اضافه کرد: از روزی که آغاز به نوشتن کردم همواره آرزوی کتابت قرآن کریم را در سر می پروراندم، این مهم با یاری خداوند متعال و اهل بیت علیم السلام، دوبار به دو خط نستعلیق و شکسته نستعلیق به سرانجام رسید، که حاصل 3 سال کتابت از 1389 الی 1392 بود.

* چرایی انتخاب موضوع مذهبی در آثار هنری‌

استاد رضایی در خصوص چرایی انتخاب موضوع مذهبی در آثار هنری‌اش گفت: زیبایی بر خلاف آنچه در اندیشه غیردینی وجود دارد، به امور حسی و جسمانی محدود نیست. جامعه غربی از قرن هجدهم به بعد و پس از دکارت، برای زیباشناسی لفظ Aesthetic را به کار می‌برند که به معنای امور حسی است، ولی از دید حکمت و دین، این، مرتبه پایین زیبایی است.

وی یادآور شد: بالاتر از آن، زیبایی نفس است. افلاطون که در رساله میهمانی، منشأ زیبایی را بررسی کرده است، می‌گوید، امور حسی واقعاً زیبا نیستند؛ چون در کنار خودشان و از دید دیگر زشت هستند. همان طور نمی‌توان گفت واقعاً زنده هستند؛ چون برای آنها مرگ وجود دارد. امور حسی بهره‌مند از زیبایی و حیات هستند که در آنها تجلی یافته است، ولی حقیقت و اصیل نیستند. بالاتر از آنها زیبایی نفس به دانش و حکمت است و اصل زیبایی، صفت خداست. «ان الله جمیل و یحب الجمال».

* هنر غیردینی محصور و مادی است

این استاد خوشنویسی بیان داشت: هنر، ظهور، بیان و تجلی است که می‌تواند بیان حقیقت باشد و حکمت معنوی را بگوید که کامل ترین بیان است. اگر هنر در امور حسی و مادی محصور باشد هنر غیردینی به شمار می‌رود.

وی خاطرنشان کرد: بهترین راه برای شناخت یک دین، هنر آن بوده که آسان‌ترین راه نیز است. در واقع می‌توان با چشم، اسلام را در هنرش دید. در جهان بینی سنتی و وحیانی، استوارترین راه برای بیان، هنر و هنرمند است، ایمان و حکمت سبب می‌شود انسان، الهی بودن هستی را درک کند.

استاد رضایی یادآور شد: ایمان و حکمت، انسان را از دنیا روگردان می‌کنند. هنرمند باید این بازگشت و تحول درونی را داشته باشد و بداند که دنیا مظهر اسم‌های خداوند است و به سوی او رجعت کند: «وَ لِلّهِ اْلأَسْماءُ الْحُسْنی فَادْعُوهُ بِها وَ ذَرُوا الَّذینَ یلْحِدُونَ فی أَسْمائِهِ».

وی درباره تعداد نمایشگاه‌های انفرادی خود بیان داشت: تعداد نمایشگاه‌های انفرادی بنده سیزده مورد است، که آخرین نمایشگاه با عنوان" سوی بهشت" در گالری مرحوم ابوالفضل عالی به معرض نمایش عموم گذاشته شد.

* برای خلق اثر «کل یوم عاشورا» شهادت را تجربه کردم

این استاد خوشنویسی گفت: فرآیند خلق اثر از ابتدا تا انتها به لحاظ حساسیت و ارادتی که به موضوعات اثر دارم، لحظه‌های بسیار سخت و طاقت‌فرسایی است؛ به طور مثال برای اجرای آثار مناسبت‌هایی را که وجود دارد را پیش بینی می‌کنم و در همان روز اثر را به اتمام می‌رسانم، پس از اتمام اثر و امضای اثر بزرگترین آرامش‌های زندگی خود را تجربه می‌کنم. در خلق اثر «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» که در روز عاشورای سال 1387 به پایان رساندم، هزاران بار شهادت را تجربه کردم.

وی افزود: رسیدن به فضای شخصی و ایجاد یک مکتب و جهانی شدن هنر «نقاشی‌خط» از بزرگترین دغدغه‌های بنده است و آرزو دارم بتوانم تا آخرین لحظه عمر نقاشی و خوشنویسی کنم.