عرفه، روز عافيت خواهي از محبوب

* دعاي عرفه، نور است

دعا‌هايي كه انسان در اين روز مي خواند همه عروج دهنده و بينش آفرين و كمال بخش روح است مخصوصاً دعاي عرفه حضرت امام حسين عليه ‎السلام كه نمي ‎توان رقائق و معارف آنها را توصيف كرد.

هر جمله از آن نور است كه بر باطن شخص مي ‎تابد و آن را روشن مي‎ كند و كدورات و زنگارهاي آن را زايل مي ‎سازد و حيات و سعادت را تفسير مي ‎كند و نعمت ‌هاي خدا را بر مي ‎شمارد و قصور و تقصير آن را در اداي شكر اين نعمت ‌ها شرح مي ‎دهد كه هر انساني در هر اوج از معرفت كه باشد از خواندن آنها لذت مي ‎برد و خود را در عوالم روحاني مشاهده كرده و هر دم حضور خود را در درگاه خداوند تعالي بيشتر مي ‎بيند.

واقعاً جامعه ‎اي كه چنين ذخائر عرفاني و تربيتي را در اختيار دارد بايد از همه اوضاع و احوال و برنامه ‎هايش نور و معنويت و بي ‎اعتنائي به مال و منال و اعتبارات دنيا ظاهر باشد.

* سعادت دنيا و آخرت، مرهون عافيت

يكي از مهم ترين حوائجي كه حضرت سيد الشهداء عليه السلام در دعاي عرفه از خداوند مي خواهد، عافيت در بدن و دين است؛ «اللّهم .... عَافِني في بَدني و ديني» كه هر كسي اين دو نعمت خداوند را داشته باشد، سعادت دنيا و آخرت را دارا شده است.

* عافيت در بدن

عافيت در بدن، عبارت از تندرستي و سلامتي از بيماري ها و نقص هاي عضوي و كمال استواي خلقت و آفرينش است كه از نعمت هاي بزرگ خداست كه با توجه به انواع و اقسام امراض، سلامتي از هر يك از آنها نعمتي جداگانه به شمار مي‎ رود و غالب مردم از شكر اين نعمت ها غافلند چون از خود نعمت غافلند؛ يا اصلاً آن را نمي ‎شناسند؛ زيرا اطلاع بر اين نعمت ها نياز به اطلاع وافي و كامل در علوم متعدده دارد كه همه مربوط به جسم انسان از گوشت، پوست، استخوان، رگ، پيه، خون، مفاصل، سلول ها، اعضا و جوارح ظاهره و باطنه مي ‎باشد كه به فرض اينكه كسي از اين همه علوم مطلع باشد چون اين علوم كامل نشده است باز هم از شناخت نعمت هاي خدا در اين رابطه و شكر آنها قاصر است.

* عافيت دين و انواع آن

و امّا عافيت در دين كه اهميّت آن بيشتر است و اگر آن نباشد عافيت در بدن وسيله احتجاج بر عبد و استحقاق توبيخ و معاقبه زيادتر است بر سه قسم است:

* عافيت فكري و اعتقادي

عافيت فكري و اعتقادي اين است كه شخص در شناخت خدا و صفات و اسماءالحسناي او در شناخت ملائكه و مسائل نبوّت پيغمبران و وحي و امامت خصوصاً شناخت حضرت خاتم ‎الأنبياء ‎صلي الله عليه وآله و اوصيا و خلفاي آن حضرت و در شناخت معاد و خلاصه كلّ امور اعتقادي، ايمانش سالم از انحرافات و پاك از بدع و شبهه ‎ها باشد و از خطي كه انبياء خصوصاً حضرت ختمي مرتبت صلي الله عليه وآله ترسيم فرموده ‎اند بيرون نباشد و همه را با معيارهاي صحيح عقلي و نقلي تحصيل كرده باشد و به آنچه بر حضرت محمّد بن عبدالله ‎صلي الله‎ عليه وآله نازل شده است؛ اعم از اصول يا فروع ايمان داشته باشد كه حتّي به جزئي ‎ترين امري از امور اعتقادي و كوچك ترين فرع از فروع و احكام شرعي و عملي، ايمان مطمئن داشته باشد و ميل نفس خود را در همه امور، تابع شرع قرار دهد، بديهي است گاه يك انحراف و انكار يك موضوع مسلّمِ دينِ اسلام، شخص را زير سؤال برده و موجب كفر او مي ‎شود.

* عافيت اخلاقي

و امّا عافيت اخلاقي عبارت از اتّصاف انسان به اخلاق اسلامي است كه در قرآن مجيد و احاديث مرويّه از پيغمبر و ائمه ‎صلوات ‎الله عليهم بيان شده است. مثل: صبر، زهد، تواضع، صداقت سخاوت، شجاعت، عدالت، ترحّم، حلم، عفّت، مروّت، حرّيت، فتوّت، عفو و گذشت، ايثار، صله رحم، رعايت حقّ همسايه حق پدر و مادر، مواسات، احسان، انصاف، كظم غيظ، صدق وعده، تفويض، توكّل، رضا و تسليم و ساير صفات حميده و مكارم اخلاق كه در قرآن مجيد و احاديث شريفه و ادعيه بر آنها ترغيب و توصيه شده است.

و بر حسب حديث معروف: «اِنّما بُعِثْتُ لاُتَمِّمَ مَكارِمَ الأخلاق» پيغمبر اكرم ‎صلي الله عليه وآله براي اتمام و آموزش كامل اخلاق مبعوث شده است.

در موضوع اخلاق، تعاليم اسلام كامل ترين و سازنده‎ ترين تعاليم است. بسياري از حكما هم كه علم اخلاق را حكمت عملي مي ‎نامند در حكمت عملي وارد نمي ‎شوند؛ زيرا معتقدند با تعاليم اسلام در اين موضوع ديگر جايي براي كلام و مقال ديگران نيست.

كتاب هاي اخلاق و اشعار شعرا و حكاياتي كه از مسلمانان تربيت شده در مكتب اسلام نقل شده، مسلمانان را در اخلاق به قدري غني و صاحب افتخار نشان مي ‎دهد كه بالاتر از آن تصور نمي ‎شود.

شخص پيغمبر اكرم ‎صلي‎الله عليه وآله كه خدا به او خطاب فرموده است: «اِنَّكَ لَعَلي خُلُق عَظيم» داراي عالي ترين اخلاق انساني بود و يكي از علل عمده نفوذ دعوت آن حضرت در اعراب جاهليت كه تغيير عادات آنها امري ناممكن به نظر مي ‎آمد همان اخلاق كريمه آن حضرت بود.

همچنين اهل بيت آن حضرت اميرالمؤمنين و ساير ائمه طاهرين ‎عليهم ‎السلام، همه نمونه اعلي و مثل اكمل اخلاق انسانيت بودند كه دوست و دشمن به آن اعتراف داشتند و اين اخلاق سرّ و رمز محبوبيت فوق ‎العاده آنها در قلوب مردم بود.

* عافيت عملي

و امّا عافيت عملي به اين است كه انسان در اعمال و كارهاي خود خواه فردي، اجتماعي، سياسي و مالي و همچنين در عبادات و تكاليف و فرايض، رعايت كامل احكام شرع مقدّس را بنمايد و نسبت به اين دستورات كه عمده آنها در كتاب هاي فقه مدوّن است، تعهّد كامل داشته باشد و از معصيت و مخالفت پرهيز كند و تقوا پيشه سازد و حتي در گناهان صغيره نيز اگر چه وعده گذشت از آنها در صورت اجتناب از گناهان كبيره داده شده بپرهيزد و چنان عمل كند كه شاعر در اين شعر مي ‎گويد:

خلّ الذنوب صغيرها و كبيرها فهو التقي    كُن مثل ماش في طريق الشوك تحذر ماتري

لاتحقرن صغيرة ان الجبال من الحصي

از گناهان كوچك و بزرگ پرهيز كن كه اين كار، تقوي است. مانند رونده اي باش كه در يك راه پر از خار، با احتياط گام بر مي دارد و هيچ كوچكي را حقير مشمار كه كوه ها از سنگريزه ها تشكيل شده است.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی صافی گلپایگانی