شهری که توسط امیرالمؤمنین،شهر«زهرا»نامیده شد

در ماجرای کربلا، امام حسین(ع) هنگام راهی کردن علی‎اکبر به میدان نبرد می‎فرمایند «اللَّهُمَّ اشْهَدْ فَقَدْ بَرَزَ إِلَیْهِمْ غُلَامٌ أَشْبَهُ‏ النَّاسِ‏ خَلْقاً وَ خُلُقاً وَ مَنْطِقاً بِرَسُولِک‏» یعنی خداوند شاهد باش،‌ جوانی به جنگ شتافته که شبیه‎ترین مردم از جهت خلقت و خُلق و منطق به رسول توست؛ بنا بر این روایت شبیه شدن به برخی ابعاد وجودی اهل‎بیت(ع) امکان‎پذیر است. حال با بررسی متون روایی، این وجه شباهت را بین حضرت زهرا(س) با حضرت فاطمه معصومه(س) می‎توان پیدا کرد.

بشارتِ به ولادت

اولین شباهتی که حضرت فاطمه معصومه(س) با حضرت زهرا (س) داشتند،‌ در «بشارت قبل از ولادت» است. خداوند پیش از ولادت حضرت زهرا(س) بشارت ولادت حضرت را در معراج به پیامبر(ص) داد و فرمود «یَا مُحَمَّد! إِنَّ اللهَ تَعَالَی یُبَشِّرُکَ بِفَاطِمَۀَ مِنْ خَدِیجَۀَ بِنْتِ خُوَیْلِدٍ» «ای پیامبر! خداوند [ولادت] فاطمه را از خدیجه، دختر خویلد به تو بشارت می‌دهد» (تفسیر فرات کوفی، ص۲۰۷)

همین نوع بشارت را نسبت به حضرت فاطمه معصومه(س) در روایات پیدا می‌کنیم. در جلد ۵۷ بحارالانوار از امام صادق(ع)‌ نقل شده «إِنَّ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُمَّ وَ سَتُدْفَنُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ أَوْلَادِی تُسَمَّى فَاطِمَةَ» برای ما حرمی به نام شهر قم است و در آن زنی از فرزندانم به نام فاطمه مدفون می‎شود، هرکس او را زیارت کند بهشت بر او واجب می‌شود. راوى گفت: این سخن امام صادق(ع) پیش از این بود که امام کاظم(ع) متولد شود. همچنین در بسیاری از روایات دیگر به این نوع بشارت اشاره شده است.


بشارت به مقام و منزلت

از سوی دیگر در خداوند در سورۀ کوثر بشارت دیگری مبنی بر جایگاه و منزلت حضرت زهرا(س) مطرح می‎کند که حاکی از خیر کثیر بودن حضرت است. بنابراین، بشارت به ولادت حضرت زهرا(س) قبل از خلقتشان و نیز بشارت بابت مقام و شأن حضرت زهرا(س) نزد خداوند متعال، دو بشارتی هست که در آیات قرآن و روایات عترت(ع) نسبت به این بانوی مکرمه اسلام اشاره شده است.

اما بشارتی که مربوط به جایگاه و شأن حضرت فاطمه معصومه(س) هست در دو روایت از پیامبر اکرم(ص) و امام صادق(ع) وجود دارد. امام صادق(ع) در حدیثی فرمودند: «فَمَنْ‏ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّة». هر کس او (حضرت معصومه (س) ) را زیارت کند، بهشت بر او واجب می‌شود. و نیز در روایتی فرمودند: «فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَى وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ» در قم زنی از فرزندانم به نام فاطمه دختر موسی (ع) هست که به شفاعت او همه شیعیان من وارد بهشت مى‌شوند. جالب اینجاست که در روایات فراوانی به بحث شفاعت حضرت زهرا(س) نسبت به داخل کردن شیعیان در بهشت پرداخته شده است. امام باقر(ع) در روایت مشهوری فرمودند: به خدا سوگند، فاطمه(س) شیعیان خویش را یکى پس از دیگرى انتخاب کرده و داخل بهشت مى‏‌‌کند، همان طورى که پرنده‏‌ها دانه‌‏ها را انتخاب می‎کنند».

و نیز در ادامه معراج پیامبر(ص) روایت زیبایی درباره برخورد ایشان با شهر قم وجود دارد که خبر از بشارت به بقعه‎ای با برکت در دوران آخرالزمان می‎دهد. شیخ صدوق در جلد دوم علل‎الشرایع صفحه۵۷۲ از امام صادق(ع) و ایشان از پیامبر(ص) نقل می‌کند «هنگامى که مرا به آسمان سیر و عروج دادند جبرئیل مرا بر کتف راستش حمل مى‏‌کرد، پس چشمم در زمین به بقعه‌‏اى سرخ که رنگش از زعفران زیباتر و بویش از مشک معطّرتر بود افتاد» بعد از اینکه از جبرئیل نام مکان را جویا شدند، جبرئیل(ع)‌ گفت: اینجا بقعه شیعیان شما و پیروان وصىّ شما على(ع) است‏. «بُقْعَةُ شِیعَتِکَ وَ شِیعَةِ وَصِیِّکَ عَلِی‏»؛ طبق این دو روایت، ماجرای شهر قم و بارگاه حضرت معصومه(س) مدتها قبل از خلقت ایشان توسط اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) بشارت داده شده بود.


شباهت در بضعة بودن

شباهت دیگر در وجه «بضعة» بودن هر دو بزرگوار است. پیامبر(ص) در حدیثی فرمودند «یا علیّ إنّ فاطمة بضعة منّی» یعنی ای علی، فاطمه پاره تن من است. حضرت فاطمه معصومه(س) تا جایی رشد یافتند که بضعة موسی بن جعفر نامیده شدند و این یکی از عالی‎ترین فضیلتهایی است که خداوند نصیب شیعیان می‎کند.

این تنها گوشه‎ای از وجه شباهت حضرت فاطمه معصومه(س) با حضرت فاطمه زهرا(س) است که در پرتو عنایات خداوند به این بانوی بزرگوار نسبت داده شد تا جایی که در روایتی امیر مومنان علی(ع) حتی شهر قم را شهر زهرا نامیدند. «تلک التـى تسمى الزهراء» (بحـار الانـوار, ج ۵۷, ص ۲۱۸ ـ ۲۱۷) این شیعیان بزرگوار به دلیل متابعت و همراهی با خلیفه خداوند و همراهی با امام عصر خود بیشترین اثر را از این انوار الهی گرفتند و خود نیز منشأ خیرات و برکات فراوانی برای دیگر شیعیان شدند.