قمر یعنی ماه و این سوره مکی است.
عقیق: این سوره به جز دو آیه آن که متقین را وعده بهشت و حضور در نزد خدای
متعال می دهد، بقیه آیاتش یکسره تهدید کسانی است که پیامبران الهی و آیات
خدا را تکذیب می کنند.
در آغاز این سوره به داستان معجزه دو نیمه شدن ماه اشاره دارد. شرح ماجرا چنین است:
مشرکان قریش از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) خواستند تا معجزه ای برایشان بیاورد. آن حضرت از خداوند خواست تا قرص ماه را بریش دو نیم کند. خدای متعالی دعای رسول گرامیش را اجابت فرمود. قرص ماه دو نیم شد به صورتی که نیمی از آن جلوی کوه و نیم دیگرش پشت کوه قرار گرفت. مشرکان همگی آن را دیدند. دوباره آن دو قسمت به هم چسبیدند و یکی شدند.
دشمنان خدا به جای آنکه از دیدن این معجزه روشن پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) ایمان آوردند، راه انکار را در پیش گرفتند. آنها گفتند: محمد ما را سحر کرده است. در آن میان مردی گفت: اگر سحر باشد، تنها می تواند برای ما باشد، و او نمی تواند تمام مردم را سحر کند. بنابراین برای اینکه یقین کنند، قرار شد از مسافرانی که از راه می رسیدند سؤال کنند. قریش جریان را از مسافرانی که از بیرون مکه می آمدند پرسیدند. آنها گفتند: آری، ما دیدیم که ماه دو نیم شد. اما کفار همچنان آن معجزه روشن را انکار کردند و آن را سحر خواندند.
پس از اشاره به این جریان، در بیان اینکه تکذیب مشرکان امری بی سابقه نیست، می فرماید:
پیش از آنان، قوم نوح نیز به تکذیب پرداختند و بنده ما را دروغگو خواندند و گفتند: دیوانه است. و او را بسیار آزار دادند.
سپس به بیان عاقبت شوم آن قوم می پردازد. آنگاه به ترتیب، تکذیب و سرانجام نابودی اقوام عاد، ثمود، لوط و خاندان فرعون را بیان می کند. این یادآوری و تذکر برای عبرت است که انسانها از سرگذشت تلخ آن اقوام درس گیرند. از اینرو پس از بیان عاقبت هر یک از آن اقوام، تکرار می کند که:
قطعاً ما قرآن را برای پند و حکمت آسان کرده ایم، پس آیا پندپذیری هست؟
در آیه 43 در مقام نتیجه گیری از داستان اقوام پیشین که ذکر می کند، می فرماید:
آیا کافران شما را از اینان (که برشمردیم) برترند، یا بر شما در کتب آسمانی، (وعده) امان از عذاب است؟
سوره با این کلام پایان می یابد که:
به درستی پرهیزگاران در میان باغ ها و نهرها، در جایگاه صدق نزد فرمانروایی توانایند.
در آغاز این سوره به داستان معجزه دو نیمه شدن ماه اشاره دارد. شرح ماجرا چنین است:
مشرکان قریش از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) خواستند تا معجزه ای برایشان بیاورد. آن حضرت از خداوند خواست تا قرص ماه را بریش دو نیم کند. خدای متعالی دعای رسول گرامیش را اجابت فرمود. قرص ماه دو نیم شد به صورتی که نیمی از آن جلوی کوه و نیم دیگرش پشت کوه قرار گرفت. مشرکان همگی آن را دیدند. دوباره آن دو قسمت به هم چسبیدند و یکی شدند.
دشمنان خدا به جای آنکه از دیدن این معجزه روشن پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) ایمان آوردند، راه انکار را در پیش گرفتند. آنها گفتند: محمد ما را سحر کرده است. در آن میان مردی گفت: اگر سحر باشد، تنها می تواند برای ما باشد، و او نمی تواند تمام مردم را سحر کند. بنابراین برای اینکه یقین کنند، قرار شد از مسافرانی که از راه می رسیدند سؤال کنند. قریش جریان را از مسافرانی که از بیرون مکه می آمدند پرسیدند. آنها گفتند: آری، ما دیدیم که ماه دو نیم شد. اما کفار همچنان آن معجزه روشن را انکار کردند و آن را سحر خواندند.
پس از اشاره به این جریان، در بیان اینکه تکذیب مشرکان امری بی سابقه نیست، می فرماید:
پیش از آنان، قوم نوح نیز به تکذیب پرداختند و بنده ما را دروغگو خواندند و گفتند: دیوانه است. و او را بسیار آزار دادند.
سپس به بیان عاقبت شوم آن قوم می پردازد. آنگاه به ترتیب، تکذیب و سرانجام نابودی اقوام عاد، ثمود، لوط و خاندان فرعون را بیان می کند. این یادآوری و تذکر برای عبرت است که انسانها از سرگذشت تلخ آن اقوام درس گیرند. از اینرو پس از بیان عاقبت هر یک از آن اقوام، تکرار می کند که:
قطعاً ما قرآن را برای پند و حکمت آسان کرده ایم، پس آیا پندپذیری هست؟
در آیه 43 در مقام نتیجه گیری از داستان اقوام پیشین که ذکر می کند، می فرماید:
آیا کافران شما را از اینان (که برشمردیم) برترند، یا بر شما در کتب آسمانی، (وعده) امان از عذاب است؟
سوره با این کلام پایان می یابد که:
به درستی پرهیزگاران در میان باغ ها و نهرها، در جایگاه صدق نزد فرمانروایی توانایند.
پی نوشت:
کتاب گلستان سوره‌ها – ص 64
محمدحسین جعفری
منبع:تسنیم
