از این رو و به مناسبت فرا رسیدن سالروز ولادت بانوی صبر و استقامت در گفت و گو با حجت الاسلام هادی عجمی، کارشناس مذهبی و معاون پژوهش مرکز تخصصی نماز درباره چرایی رفعت مقام ایشان به گفت و گو پرداخته ایم که مشروح آن را می خوانید:

چرا در میان فرزندان امیرمومنان (ع) و نیز در میان همه امامزادگان حضرت زینب (س) جایگاهی خاص در میان مردم و قلوب مومنان دارند؟

علت ماندگار شدن ایشان در قلوب مومنان به ویژه شیعیان و چرایی ثبتِ نام آن حضرت (س) بر تارک تاریخ علی رغم حضور شخصیت های مختلف در کربلا، باید گفت هر کسی ارتباط خود و خدا را اصلاح کند خدا هم ارتباط او و آنچه بین او و مردم است را اصلاح می کند، یعنی تقویت ارتباط با خدا سبب تقویت ارتباط با مردم می شود از این رو، رمز ماندگاری حضرت زینب (س)، تقویت رابطه با خدا است.

درباره حضرت زینب (س) شاید تاریخ آنطور که باید چیزی نگفته باشد چنان که درباره زمان ولادت و وفات و نوع فوت و محل دفنشان اختلافاتی است اما آنچه درباره ایشان محل اختلاف نیست شب زنده داری و تهجدهایشان است.

چنان که از امام سجاد (ع) نقل شده که حضرت زینب (س) در طول مسیر کوفه به شام در همه منازل نماز می خواندند و بعضا به دلیل ضعف ناشی از گرسنگی نشسته نماز می خوانند.

در روایتی دیگر از امام سجاد (ع) است که در شب یازدهم محرم که شام غریبان حضرت سیدالشهداء (ع) بود و حضرت زینب (س) داغ بسیاری دیده بودند و شاید از ایشان بیش از انجام واجبات انتظار نمی رفت اما حضرت (س) نشسته نماز می خواندند.

چنان که فاطمه دختر امام حسین (ع) هم فرموده اند: در شام غریبان حضرت زینب (س) در جایگاه عبادت خود بودند و به درگاه خدا استغاثه می کردند، در آن شب چشم های ما به خواب نرفت و عمه ام زینب به نماز مشغول بود.

حضرت زینب (س) به حدی به نماز اهمیت می دادند که حتی امام حسین (ع) در شب عاشورا به ایشان فرمودند: «خواهرم مرا در نماز شب فراموش نکن!»

علاوه بر این، حضرت زینب (س) در میان اهل بیت (ع) به نماز شهرت داشته اند.

این نشان می دهد حضرت زینب در اوج مصائب هم به نماز اهمیت خاص می دادند در حالی که معمولا در زمان مصائب، افراد عبادات ظاهریشان کمتر می شود!

این رمز ماندگاری حضرت زینب (س) است وگرنه افراد زیادی در کربلا بودند که مصیبت کشیده و به شهادت رسیده اند.

با توجه به آنکه رفتار و سیره معصومان (ع) و اهل بیت رسالت برای ما الگو و الهام بخش سبک زندگی است، چطور می توان با تاسی به سیره حضرت زینب (س) نماز شب را به رفتار معنوی افراد جامعه تبدیل کرد؟

یکی از راهکارها این است که ما آثار نماز شب را بدانیم و به آنها توجه کنیم چراکه این امر میل ما را به نماز شب افزایش می دهد.

چنان که امام صادق (ع) می فرمایند: « هيچ عمل نيكى نيست مگر اينكه ثواب روشنى در قرآن براى آن بيان شده ، مگر نماز شب كه خداوند بزرگ ثواب آن را روشن نساخته به خاطر اهميت آن، لذا فرموده است: هيچكس نمى‏داند چه ثواب هايى كه مايه روشنايى چشمان است در نماز شب نهفته شده است.

علاوه بر این، در روایات آثاری برای نماز شب برشمرده شده که توجه به آنها ما را به نماز شب مشتاق می کند؛ برای مثال نماز شب عامل پیشگیری از گناه است، بعضا سوال می شود که چگونه می توان از گناه در طول شبانه روز پرهیز کرد، پیامبر (ص) در این باره می فرمایند: «بر شما باد به نماز شب؛ زيرا نماز شب انسان را از گناه باز مى‌دارد.»

یعنی نماز شب سپری می شود که در طول روز انسان به گناه آلوده نشود که هم می تواند از نظر ایجاد فضا و زمینه گناه باشد و هم ممانعت از گناه حتی در فضا و موقعیت.

نماز شب همچنین سبب رفع مشکلات انسان است؛ پیامبر اکرم (ص) در حدیثی می فرمایند: «ای مردم هیچ کس از شما نیست مگر اینکه مشکلات و گرفتاری‌ها همچون کمربندی او را محاصره کرده است. پس زمانی که دو سوم شب گذشت و یک سوم آن باقی ماند، ملکی بر او وارد می‌شود و به او می‌گوید: ذکر خدا بگو که صبح نزدیک است. پس چنانچه او حرکت کرد و ذکر خدا را گفت یک گره از گرفتاری‌هایش گشوده می‌شود و اگر او بلند شد و وضو گرفت و داخل نماز شد همه گرفتاری‌ها از او گشوده می‌شود. پس صبح می‌کند در حالی که همچون مردمک چشم (روشن و پاکیزه) گردیده است.» 

و نیز از امام صادق (ع) است که فرمودند: « بر شما باد به نماز شب خواندن، زیرا سنت پیامبرتان است و روش صالحان قبل از شما بوده و دردها را از جسم شما برطرف می‌کند.»

آیا نماز شب آثار دیگری نیز دارد؟

بله، اجابت دعاها از آثار نماز شب است چراکه بعضا گناهان و اعمال ما سد اجابت است اما کسی که در قنوت نماز وتر چهل مومن را دعا کند و سپس برای خویش دعا کند، خدا دعایش را مستجاب می کند. امام صادق (ع) در این باره فرموده اند: «کسی که در قنوت نماز وتر، چهل مؤمن و سپس برای خود دعا کند، خداوند دعاهای وی را مستجاب می‌گرداند.»

علاوه بر این، نماز شب درهای آسمان را به سوی انسان می گشاید چنان که امام هادی (ع) می فرمایند: «گاه هست که بنده برای نماز شب برخیزد و خواب بر وی غلبه کند، چندان که او را به راست و چپ کشاند و گاهی چانه اش به سینه اش رسد، حق تعالی امر فرماید که درهای آسمان را بگشایند و فرشتگان را ندا دهند که نظر کنید که این بنده من، در راه نزدیکی به من چه سختی‌ها می‌کشد در چیزی که بر وی واجب نساخته‌ام به امید سه چیز: یا گناهش را بیامرزم یا توبه روزیش گردانم و یا رزق و روزی او را فراوان کنم.‌ ای فرشتگان شما را گواه می‌گیرم که من همه را بدو عطا کردم»

مرور این آثار به ما انگیزه نماز شب می دهد.

چگونه و با چه زمینه سازی هایی می توان توفیق نماز شب را یافت و از آثار و برکات آن بهره مند شد؟

بهترین راهکار برخاستن برای نماز شب، دانستن آثار و برکات آن است و اهل بیت (ع) هم همین راهکار را داشته اند.

شیوه تربیتی امیرمومنان (ع) این بوده که آثار اعمال را بیان می کرده اند که قطعا به حضرت زینب (س) هم فرموده اند و ثمره آن چنین شخصیتی و موج زدن حبّ ایشان در قلوب مومنان است!

مگر نماز شب حوائج انسان را برآورده نمی کند و مهر او را در دل دیگران نمی اندازد، پس چرا حضرت زینب (س) مصائب بسیار دیدند و یزدیان زمان ایشان را دوست نداشتند؟

باید توجه داشت اهل بیت (ع) راضی به رضای خدا بودند، برای مثال اگرچه امام حسین (ع) توان دعا و برداشتن این مصیبت را از خود و اهل بیتشان داشتند اما ایشان به رضای خدا راضی بودند و می دانستند خداوند چنین مشیت و سرنوشتی را تقدیر کرده است!

از این رو، اهل بیت (ع) در اوج مقام رضا بودند و البته مومنان به تناسب ایمان و تقوا به این مقام دست می یابند.

حضرت زینب (س) هم یقینا به خواست الهی راضی بودند و مستقیما برای دفع بلای کربلا دعا نکردند  بلکه از خدا درخواست سربلند بیرون آمدن از امتحان الهی را داشتند. برای همین در مجلس یزید و بعد از آن همه مصیبت فرمودند: «مارایتُ الّا جمیلاً»

باید توجه داشت خداوند محبت مومنان را در قلب مومنان قرار می دهد نه کفّار، خدا همانطور که هدایتگر مومنان است کفاری را که صلاحیت هدایت ندارند، گمراه می کند، برای همین یزیدیان نسبت به حضرت زینب (س) بغض داستند که این بغض ناشی از اعمال بد آنان بود!

کیفیت نماز شب چگونه است و چطور می توان آن را به جای آورد؟

درباره نماز شب باید با احتیاط سخن گفت، چراکه گاهی شرایط آن گفته می شود و متاسفانه برخی به خود سخت می گیرند.

نماز شب عبارت است از 11 رکعت، چهار تا دو رکعت به نیت نماز شب، دو رکعت نماز شفع که در رکعت نخست سوره مبارکه ناس و در رکعت دوم سوره مبارکه فلق خوانده می شود و یک رکعت نماز وتر که در وتر برای 40 مومن به اسم دعا و بعد 70 مرتبه استغفار شود که اعمال مستحبی مختلفی دارد و هر کس بسته به توان معنوی خود آنها را انجام می دهد.

بنابر روایات بهترین وقت نماز شب، نزدیک ترین وقت به نماز صبح است اما می توان حتی قبل از نیمه شب و ابتدای نیمه شب هم آن را خواند و حتی بنابر روایات ادای قضای نماز شب بعد از نماز صبح خود عاملی است که توفیق خواندن این نماز در وقت مناسب را به انسان می دهد.

منبع:قدس