مسجدی که تبدیل به نمادعشق درجهان شد

تاج محل آرامگاه «بانو ممتاز» همسر «شاه جهان» پنجمین پادشاه گورکانی و فرزند یکی از اشراف ایرانی است. آصف خان پدر« ممتاز» وزیر و مشاور معتمد «شاهد جهان» بوده و دربار هند، تبار ایرانی وی را که تبعید خود را آنجا می‌گذراند، بسیار ارج می‌نهاد.

«شاه جهان» قبل از «بانو ممتاز» با دختر ایرانی دیگری از تبار شاه اسماعیل صفوی وصلت کرده بود و داماد صفوی محسوب می‌شد.

حاصل ازدواج« ممتار محل» و پادشاه گورکانی، 14 فرزند در 18 سال زندگی مشترک بود. «بانو ممتاز» فرزند چهاردهم خود را باردار بود که همسرش را در یک لشکرکشی همراهی کرد و در هنگام وضع حمل جان سپرد.

«ممتاز» پیش از مرگ از پادشاه خواست تا زمان مرگ زن دیگری را به همسری نگیرد و مقبره‌ای برای او بسازد تا یادش برای پادشاه جاویدان بماند. شاه جهان نیز می‌خواست با ساخت آرامگاهی مجلل و چشم نواز، گواهی از عشق خود به «ممتاز محل» را به معرض نمایش بگذارد.

امپراتور برای عمل به وصیت همسر محبوبش طراحان و مهندسان برجسته از سرتاسر دنیا از جمله ایران را گرد آورد تا به استادانه ترین شکل ممکن بنای مد نظر را بسازند.

علاقه شاه به «ممتاز محل» تاجایی بود که به گفته‌ مورخان بر اثر غم فقدان همسر محبوبش، تمام موهایش در مدت دوماه سفید گشت.

شاه جهان هچنین می‌خواست مقبره‌ای برای خود در آن سوی رودی که از نزدیکی آرامگاه « ممتاز محل» می‌گذشت بسازد که آن دو را به وسیله پلی به هم متصل سازد.

اما پسر بزرگ شاه جهان که فکر پادشاهی و جانشینی پدر را در سر می‌پروراند، پدر خود را زندانی کرد و همسر ممتاز پس از آن از زندان بر مراحل ساخت مقبره ای که امروزه به نام «جهان نما» مشهور است، نظارت می‌کرد.

امروزه حتی جوانان غیر مسلمان هندی که در آرزوی وصل محبوب خویش به سر می‌برند به این مکان می‌آیند و دعا می‌خوانند. هند سرزمین "72 ملت" خوانده می‌شود و معماری این مسجد یک گواه خوب براین عنوان به شمار می‌رود چرا که معماری هندی، ایرانی و اسلامی در آن به کار گرفته است.

در اطراف گنبد گلابی شکل مرکزی، چهار گنبد کوچک ساخته شده است که یکی از ویژگی‌های معماری ایران پس از اسلام آن دوران بوده و مقبره‌ شاه سامانی در بخارا نیز بدین شکل ساخته شده بود.

در جلوی مسجد باغی مربع شکل ساخته شده است. مربع یکی از شکل‌های مهم و مقدس در معماری ایرانی- اسلامی است. بازدید از تاج محل با دیدن یک نماد مادی و دنیوی که بازار تاج محل است شروع می‌شود و به مزار ختم می‌شود که نماد آخرت است. وجود باغ در مزار استعاره‌ای از حضور انسان در بهشت است. نکته ی جالب قرار گرفتن میدانی در حد فاصل بازار و مزار است که نمادی از بزرخ به حساب می‌آید.

در دو طرف شرقی و غربی عمارت مزار، دو ساختمان کاملا همانند به صورت متقارن ساخته شده است . بنایی که در سمت غرب عمارت قرار گرفته، مسجدی است که از سه گنبدخانه و سه ایوان ترکیب شده است. در جبهه شرقی مزار بنایی مشابه مسجد ساخته شده که میهمانخانه مجموعه است. تنها تفاوت این بنا با مسجد این است که محراب ندارد روی سنگفرش آن شکل جانماز ایجاد نشده است.

کتیبه‌های مسجد تاج محل جلوه گاهی از هنر خوشنویسی ایرانی است که امضای«استاد عیسی شیرازی» در پایین یکی از خطاطی‌هایی که به رنگ مشکلی بر زمینه مرمر سفید نشسته، درج گردیده است. نوشته‌های روی سنگ قبر «سلطان جهان» و «بانو ممتاز» نیز نسخ فارسی رایج در دوره‌ی صفوی است.

با شکوه ترین بنای هند که در قرن 17 میلادی و در طی 22 سال ساخته شد، مسجدی است که افرادی با مذاهب مختلف در ساخت آن نقش داشتند و امروزه به عنوان نماد هند و سمبل عشق در جهان شناخته می‌شود.

 «شاه جهان» پس از ساخته شدن مسجد «تاج محل» دستور می‌دهد تا دست دو هزار نفر از کارگران و طراحان سازنده‌ آن قطع شود، تا دیگر مجموعه‌ای مانند آن در هیچ جای دنیا ساخته نشود.