یکی از متدهای شیوه درمانی برای پیشگیری از خشکی و سردی پوست و بدن، دریافت ماساژ با روغن های درمانی گرم به ویژه روغن کنجد یا روغن بادام شیرین به عنوان روغن حامل است. این ماساژ می تواند تاثیر زیادی در پیشگیری و حتی درمان خشکی پوست یا بدن داشته باشد. از این رو امام رضا علیه‌السّلام در یک سفارش کلی درباره زمستان توصیه می کنند باید غذاهای پر انرژی مصرف کرد. مالیدن روغن و ماساژ استخوانها در حال استراحت با روغن های شب بو،‌ زیتون و گل سرخ به تقویت و استحکام کمک می کند. توصیه دیگر امام رضا علیه‌السّلام برای این ماه ماساژ و روغن مالی بدن با استفاده از روغن های گرم مانند روغن خیری (شب بو) و روغن های مشابه است که طبیعت گرم دارند. در همین زمینه امام رضا علیه‌السّلام می فرماید: ادهنوا بالبنفسج فانه بارد فی الصیف و حار فی الشتاء؛ با روغن بنفشه خود را خوشبو کنید زیرا در تابستان سرد و در زمستان گرم است.(1)

مصرف سیر نیز هفته ای یک بار مفید است. مصرف خرما گاهی با شیر و تخم مرغ مناسب است و از سستی اواخر و نیمه دوم زمستان و اوایل بهار جلوگیری می کند.

آب گرم در ناشتا

امام رضا علیه‌السّلام در رساله ذهبیه ضمن توصیه کلی به مأمون در باره مزاجها و زمان و مکان می فرماید: «  إن قوة النفس تابعة لأمزجة الأبدان ، وان الأمزجة تابعة للهواء ، وتتغیر بحسب الهواء ، فی الأمکنة ... ». بدان که نیروی روح پیرو مزاجهای مختلف بدن است و مزاجها خود تابع هوا هستند و با تغییر هوا دچار دگرگونی می شوند و... (2)

امام رضا علیه‌السّلام ضمن برشمردن خصوصیات ماه ها در باره ویژگی‌های بدن در ماه کانون دوم یا همان بهمن ماه می فرماید: واحد وثلاثون یوماً یقوى فیه غلبة بلغم ینبغی أن یتجرع فیه الماء بالریق، وینفع الاحساء فیه مثل البقول الحارة کالکرفس ، والجرجیر ، والکراث ، وینفع فیه دخول الحمام ، والتمریخ بدن الخیری وما ناسبه ویحذر فیه الحلو ، وأکل السمک الطری واللبن ... »؛ (3)

اولین نکته ای که امام رضا علیه‌السّلام به آن اشاره می کنند آن است که در این ماه بلغم زیاد می شود. بلغم همان سیستم ایمنی بدن و از جنس آب و سرد و تر است که در طب سنتی با عنوان مزاج زمستانی از آن یاد می شود. از فصل زمستان، سن کودکی و پیری، فربهی، غذاهای تر و سرد خوردن(ماهی، ماست، و...) به عنوان عوامل افزایش بلغم نام می برند. از این رو برای این ماه مصرف موادی مثل: گوشت (شتر ، گوسفند ، کبوتر ، سار ، گنجشک) ، ادویه جات (هل – دارچین – زنجبیل – زیره -زعفران – زنیان- سیر - موسیر – خردل) ، سبزیجات (کرفس – نعناع – ریحان – جعفری – ترخون – مرزه)، کلم ، مارچوبه ، نخود ، گردو هندی ، قدومه شیرازی ، کدو حلوایی ، لیمو ترش و گندم مفید است.

از جمله توصیه‌های امام رضاعلیه‌السّلام در رساله ذهبیه درباره این ماه، مصرف کمی آب گرم در صبح به صورت ناشتا است که توصیه می کنند بهتر است این آب گرم را یک مرتبه سر کشید . 

سفارش دیگر امام رضا علیه‌السّلام خوردن حبوبات گرم، کرفس، ترتیزک، سیر، پیاز کوهی و استحمام خوب است و همانطور که اشاره شد سبب کاهش بلغم می شود. 

رفتن به حمام هم از این نظر که با تعریق بدن بلغم دفع می شود مورد سفارش امام رضا علیه‌السّلام بوده است.

و آخرین توصیه امام رضاعلیه‌السّلام در رساله ذهبیه برای این ماه پرهیز از مصرف شیرینی ها، ماهی تازه و ماست است که مصرف همه اینها سبب افزایش سردی و بلغم و مایه بیماری در بدن است.(۴)

زنجبیل را چاشنی غذاها کنید

گیاه زنجبیل یکی از بهترین ادویه هایی است که در فصل پاییز مصرف آن به مردم توصیه می شود. این ادویه که طبیعتی گرم دارد یکی از بهترین داروهای گیاهی برای از بین بردن بسیاری از عفونت ها در بدن است که مداومت در مصرف آن موجب تقویت سیستم ایمنی بدن و افزایش توان دفاعی بدن می شود. درمانگران طب سنتی هند استفاده از بخور زنجبیل را برای افزایش مقاومت بدن و پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا موثر می دانند.

مطابق آموزه های طبی امام رضا علیه السلام و طب بوعلی زنجبیل خواص فراونی دارد. ضد سرفه و تهوع است.سردرد را کاهش می دهد. زنجبیل خلط آور است وجهت رما تیسم و پادرد مفید است.اشتها می آورد و دل درد را رفع می کند.همچنین مسکن همه ی درد هاست.آن راباعسل میل کنید زیرا مصرف زیاد آن گلو را اذیت می کند و اگر نصف قاشق چای خوری پودر ریشه ی زنجبیل را در یک نوشیدنی حل کنید وپیش از ورود به خودروبنوشید ضد تهوع خواهد بود.
یکی دیگر از خواص مفید زنجبیل کمک به حفظ وزن مناسب و کاهش وزن است. بنابراین یکی از گیاهان کنترل کننده وزن زنجبیل است. زنجبیل علاو بر آن که یکی از مؤثرترین مواد طبیعی در برقراری جریان خون و جلوگیری از لخته شدن آن است با پاکسازی سیستم گوارشی از ذخیره چربی‌های اضافی در بدن جلوگیری می‌کند. در همین زمینه امام رضا (ع) برای حفظ چابکی و انجام بهتر کارهای روزانه استفاده از زنجبیل را توصیه کرده اند.(5)

پانوشت‌ها:
1. عیون اخبارالرضاعلیه‌السّلام، ج 2، ص 30، ح 74

2. رساله الذهبیه، ذکر فصول السنه
3. کمال السید ، الطریق الى خراسان ،ج1 ، ص391
4. سید محمود موسوی،رمز الصحة

5. طب و بهداشت/چاپ پنجم/ ص 261

منبع:قدس