پاسخهای حکیمانه حسنین (ع) به پرسشهای حضرت علی (ع)
یکی از موضوعاتی که امیرمؤمنان علی (ع) پیوسته بر آن تاکید داشتند، علم گسترده جانشینان خویش در مسائل دنیوی و اخروی بود.
عقیق:در این باره صدوق با سند خود از شریح بن هانى نقل مى كند كه گفت: امیرمؤمنان علی (ع) از فرزند خود، حسن بن على (ع) پرسید: فرزندم؛ عقل چیست؟ عرض كرد: نگهدارى دلت، آن امانتى را كه به آن سپرده اى.فرمود: دوراندیشى چیست؟ عرض كرد: آنچه را كه موقعیّت مناسب مىطلبد، انتظار برى و آنچه را كه در دسترس خودبینى، شتابان دریابى.فرمود: سرفرازى چیست؟ عرض كرد: زیان دیده را، بار بردارى و مكارم اخلاق را، به سامان رسانى. فرمود: گذشت و بزرگوارى چیست؟ عرض كرد: درخواست كننده را پاسخ در خور، گویى و بخشنده را عطا كنى.فرمود: آزمندى و تنگ نظرى چیست؟ عرض كرد: هزینه اندك را، ولخرجى دانى و آنچه را انفاق كرده اى، از دست رفته پندارى.فرمود: دزدى و چپاولگرى چیست؟ عرض كرد: اینكه كم دیگران را براى خود، جویى و ناچیز خود را از دیگران، باز دارى. فرمود: زحمت و درد سر چیست؟ عرض كرد: به دامن كسى كه تو را ایمنى نبخشد، چنگ زنى و در آنچه تو را به كار نیاید، دیده دوزى.فرمود: نادانى چیست؟ عرض كرد: پیش از توانمندى، بر موقعیّت مناسب چیزى، شتابزده بر آن بجهى و از پاسخى كه دانى، خوددارى ورزى؛ پسندیده یاورى است، آن سكوتى كه بیشتر جاها به یارى آید؛ هرچند سخنور باشى.سپس امیرمؤمنان علی (ع)، رو به فرزند خود، حسین (ع) نموده، پرسید: فرزندم؛ سرورى چیست؟ عرض كرد: كارسازى، براى خویشان نمودن و جبران لغزش آنان را، بر عهده گرفتن.پرسید: بىنیازى چیست؟ عرض كرد: اینكه آرزوهایت، كم باشد و به اندازه كفاف، خشنود باشى. پرسید: فقر چیست؟ عرض كرد: طمع داشتن و سخت، نومید شدن. پرسید: پستى چیست؟ عرض كرد: اینكه كسى، خود را نگهدارد و همسرش را، فرو گذارد. پرسید: حماقت و كودنى چیست؟ عرض كرد: اینكه با سرور خود، دشمنى ورزى و با كسى كه بر سود و زیان تو تواناست، بستیزى.امیرمؤمنان علی (ع)، رو به حارث اعور نموده، فرمود: اى حارث! این حكمتها را به فرزندان خود بیاموزید، زیرا آنها در عقل و دوراندیشى و تدبیر آدمى، فزونى آورند.پی نوشت ها:1-شیخ صدوق، معانی الاخبار: 401.2-علامه مجلسی، بحار الأنوار ج 72: 193.منبع:قدس211008