۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۵۹ : ۱۱
فلسفه نماز از نگاه امام رضا (علیه السلام)
شناخت معبود و آفریدگار، محبّت او را در دل ایجاد می کند و این محبّت، انسان را به پرستش و عبادت و اظهار کوچکی و تواضع در برابر عظمت او وا می دارد؛ چنانکه نماز، جلوه ای از بندگی انسان در پیشگاه خدا و مظهر عبودیّت و عبادت است.
عقیق: رمز سیر و سلوک إلی الله، یاد خداست. هر کس به هر موقعیتی از مقامات و کمالات معنوی رسیده، از رمز «توجّه به خدا» استفاده کرده است و بی تردید مهم‌ترین و کامل‌ترین و سازنده‌ترین مصادیق ذکر الهی، «نماز» است. امام رضا (ع) بزرگترين افتخار خود را عبادت و بندگي حق تعالي مي‌دانست به همين جهت در برنامه‌ي روزانه اش براي نيايش و عبادت برنامه ي مخصوصي قرار داده بود. آن حضرت همانند پيامبر اكرم (ص) و علي بن ابي‌طالب (ع) به عبادت عشق مي‌ورزيد و نماز از جایگاه ویژه در نزد ایشان برخوردار بود.
فلسفه نماز
امام رضا (ع) در مورد فلسفه‌ي نماز می فرمایند: نماز خواندن و مداومت ياد خدا در شب و روز، سبب مي‌شود كه انسان مولا و مدبر و خالق خود را از ياد نبرد و روح سركشي و طغيانگري و عجب و غرور وجود او را فرا نگيرد. او در نماز در مقابل مولاي عظيم الشأن خويش تواضع و فروتني نشان داده و پيشاني بر خاك مي‌سايد، طلب رحمت و بخشش و مغفرت از خطاها و لغزش هاي خويش مي‌كند اين عمل هر روز تكرار مي‌شود و تداوم آن روح عبوديت و بندگي را در فرد نمازگزار تقويت مي‌كند.
تقديس و تسبيح مداوم جان و دل انسان را با مبدأ مرتبط مي‌سازد و به اين ترتيب به سوي خوبيها و كمال گام برمي‌دارد و از زشتي‌ها و ناپاكيها فاصله مي‌گيرد. افزون بر آن دعاها و خواسته هايي كه در نماز از خداي متعال
مي‌خواهد به آرزوهاي ديني و دنيوي نائل مي‌شود.
نماز اول وقت
يكي از مهمترين ويژگي هاي امام هشتم (ع) اهميت دادن به نماز اول وقت بود. آن حضرت همواره به ياران و پيروانش تاكيد مي‌كرد كه بدون عذر نماز اول وقت و فضيلت آن را به تاخير نيندازند و در سخني حكيمانه به ابراهيم بن موسي سفارش نمودند: لا تَؤخرن الصَلوة عَن اوَل وَقتَها اِلي آخِر وَقتها من غَير عَلة عَليك اَبدأ بِاَوَل الوَقت؛ انجام نماز واجب را بدون علت و عذر شرعي از اول وقت آن به تاخير نينداز و هميشه در نخستين دقائق وقت نماز، به اقامه‌ي آن اقدام كن!
بی شک نماز بازيابي فطرت پاك هر انسان مسلمان است. اگر اين فريضه‌ي الهي در وقت مقرر خود و در همان لحظات آغازين اذان برگزار شود، علاوه بر منافع اخروي و ساير بهره هاي معنوي، تاثير مهمي نيز در بيدار كردن روح نظم و حفظ نظام زندگي نمازگزار خواهد داشت. حضرت رضا (ع) خود نيز عملا اين آموزه ديني را به ديگران آموخته و بعنوان نمونه‌ي كامل نيايشگران راستين به نماز اول وقت ولو در حساس ترين لحظات اقدام مي‌كردند. شيخ صدوق در كتاب توحيد خود مي‌نويسد: در يكي از جلسات مهم علمي- كه در دربار مأمون تشكيل مي‌شد - امام رضا (ع) با عمران صابي درباره توحيد به مناظره و بحث پرداختتد. هر سوالي كه مطرح مي‌شد حضرت رضا (ع) با استدلال‌هاي روشن و منطق قوي پاسخ مي‌داد. مناظره به اوج خود رسيده و همه‌ي حاضرين با دقت تمام اين بحث طولاني را دنبال مي‌كردند كه هنگام وقت نماز ظهر فرا رسيد. امام رضا (ع) به مامون فرمود: الصلاة قد حضرت؛ وقت نماز فرا رسيد.
عمران صابي گفت: اي آقاي من! پاسخ سوال مرا قطع نكن اكنون قلب من آمادگي پذيرش سخنان شما را يافته است.
امام رضا (ع) با كمال قاطعيت خواسته او را رد كرده و تحت تأثير احساسات و فضاي آن جلسه قرار نگرفت و فرمود: نماز مي‌خوانيم و دوباره باز مي‌گرديم.
امام با همراهان برخاسته و نماز خواندند و پس از اقامه‌ي نماز به جلسه مناظره بازگشتند و آنگاه به ادامه‌ي بحث توحيد پرداختند.
بركات نماز
امام رضا (ع) در مورد آثار و بركات نماز به نقل از رسول خدا (ص) مي‌فرمايند: هر كس نماز واجب خود را بجاي آورد در نزد پروردگار متعال يك دعاي قبول شده دارد.
آن حضرت در مورد ساير فوائد اخروي نماز بیان می دارند: در روز قيامت از سوي خداوند متعال بنده را صدا مي‌كنند و مورد بازخواست قرار مي‌دهند. اولين سؤال در مورد نماز است اگر آن را صحيح و كامل بجاي آورده باشد آزاد و راحت خواهد بود و اگر نتواند از سوال نماز پاسخ كافي بدهد، بدون هيچ سوال و جوابي راهي دوزخ خواهد شد.
جدا شدن از صف منافقان، ستمگران و گنهكاران يكي ديگر از بركات اقامه‌ي نماز است. امام هشتم (ع) شيعيان را به نماز توصيه كرده و فرمود: سعي كنيد نماز هايتان ضايع نشود چرا كه هر كس نماز خود را ضايع كند (سبك بشمارد، قضا شود، فراموش شود) با قارون و هامان محشور خواهد شد و بر خدا سزاوار است كه تارك نماز را به همراه منافقين به جهنم ببرد پس واي بر كسي كه بر نمازهاي خود مواظبت و مداومت ندارد و از شيوه پيامبر خود پيروي نمي‌كند.
امام رضا (ع) آنچنان به نماز اهميت مي‌دادند كه راضي نبود شيعيانش در هيچ حالي نماز را ترك كنند آن حضرت به نقل از رسول خدا (ص) مي‌فرمود: اگر شخصي نمي‌تواند ايستاده نماز بخواند نشسته آنرا بجاي آورد و اگر نشسته هم نتواند خوابيده بخواند و اگر باز هم نتواند با اشاره نماز را به جاي آورد
پی نوشت ها:
1-صدوق، التوحيد: 435.
2-مسند الامام الرضا (ع)، ج 2: 155-156.
3-عيون اخبار الرضا (ع)، ج 2: 68.
*پاک نیا، خصائص‌الرضويه: 31-33.
منبع:قدس
211008
فلسفه نماز
امام رضا (ع) در مورد فلسفه‌ي نماز می فرمایند: نماز خواندن و مداومت ياد خدا در شب و روز، سبب مي‌شود كه انسان مولا و مدبر و خالق خود را از ياد نبرد و روح سركشي و طغيانگري و عجب و غرور وجود او را فرا نگيرد. او در نماز در مقابل مولاي عظيم الشأن خويش تواضع و فروتني نشان داده و پيشاني بر خاك مي‌سايد، طلب رحمت و بخشش و مغفرت از خطاها و لغزش هاي خويش مي‌كند اين عمل هر روز تكرار مي‌شود و تداوم آن روح عبوديت و بندگي را در فرد نمازگزار تقويت مي‌كند.
تقديس و تسبيح مداوم جان و دل انسان را با مبدأ مرتبط مي‌سازد و به اين ترتيب به سوي خوبيها و كمال گام برمي‌دارد و از زشتي‌ها و ناپاكيها فاصله مي‌گيرد. افزون بر آن دعاها و خواسته هايي كه در نماز از خداي متعال
مي‌خواهد به آرزوهاي ديني و دنيوي نائل مي‌شود.
نماز اول وقت
يكي از مهمترين ويژگي هاي امام هشتم (ع) اهميت دادن به نماز اول وقت بود. آن حضرت همواره به ياران و پيروانش تاكيد مي‌كرد كه بدون عذر نماز اول وقت و فضيلت آن را به تاخير نيندازند و در سخني حكيمانه به ابراهيم بن موسي سفارش نمودند: لا تَؤخرن الصَلوة عَن اوَل وَقتَها اِلي آخِر وَقتها من غَير عَلة عَليك اَبدأ بِاَوَل الوَقت؛ انجام نماز واجب را بدون علت و عذر شرعي از اول وقت آن به تاخير نينداز و هميشه در نخستين دقائق وقت نماز، به اقامه‌ي آن اقدام كن!
بی شک نماز بازيابي فطرت پاك هر انسان مسلمان است. اگر اين فريضه‌ي الهي در وقت مقرر خود و در همان لحظات آغازين اذان برگزار شود، علاوه بر منافع اخروي و ساير بهره هاي معنوي، تاثير مهمي نيز در بيدار كردن روح نظم و حفظ نظام زندگي نمازگزار خواهد داشت. حضرت رضا (ع) خود نيز عملا اين آموزه ديني را به ديگران آموخته و بعنوان نمونه‌ي كامل نيايشگران راستين به نماز اول وقت ولو در حساس ترين لحظات اقدام مي‌كردند. شيخ صدوق در كتاب توحيد خود مي‌نويسد: در يكي از جلسات مهم علمي- كه در دربار مأمون تشكيل مي‌شد - امام رضا (ع) با عمران صابي درباره توحيد به مناظره و بحث پرداختتد. هر سوالي كه مطرح مي‌شد حضرت رضا (ع) با استدلال‌هاي روشن و منطق قوي پاسخ مي‌داد. مناظره به اوج خود رسيده و همه‌ي حاضرين با دقت تمام اين بحث طولاني را دنبال مي‌كردند كه هنگام وقت نماز ظهر فرا رسيد. امام رضا (ع) به مامون فرمود: الصلاة قد حضرت؛ وقت نماز فرا رسيد.
عمران صابي گفت: اي آقاي من! پاسخ سوال مرا قطع نكن اكنون قلب من آمادگي پذيرش سخنان شما را يافته است.
امام رضا (ع) با كمال قاطعيت خواسته او را رد كرده و تحت تأثير احساسات و فضاي آن جلسه قرار نگرفت و فرمود: نماز مي‌خوانيم و دوباره باز مي‌گرديم.
امام با همراهان برخاسته و نماز خواندند و پس از اقامه‌ي نماز به جلسه مناظره بازگشتند و آنگاه به ادامه‌ي بحث توحيد پرداختند.
بركات نماز
امام رضا (ع) در مورد آثار و بركات نماز به نقل از رسول خدا (ص) مي‌فرمايند: هر كس نماز واجب خود را بجاي آورد در نزد پروردگار متعال يك دعاي قبول شده دارد.
آن حضرت در مورد ساير فوائد اخروي نماز بیان می دارند: در روز قيامت از سوي خداوند متعال بنده را صدا مي‌كنند و مورد بازخواست قرار مي‌دهند. اولين سؤال در مورد نماز است اگر آن را صحيح و كامل بجاي آورده باشد آزاد و راحت خواهد بود و اگر نتواند از سوال نماز پاسخ كافي بدهد، بدون هيچ سوال و جوابي راهي دوزخ خواهد شد.
جدا شدن از صف منافقان، ستمگران و گنهكاران يكي ديگر از بركات اقامه‌ي نماز است. امام هشتم (ع) شيعيان را به نماز توصيه كرده و فرمود: سعي كنيد نماز هايتان ضايع نشود چرا كه هر كس نماز خود را ضايع كند (سبك بشمارد، قضا شود، فراموش شود) با قارون و هامان محشور خواهد شد و بر خدا سزاوار است كه تارك نماز را به همراه منافقين به جهنم ببرد پس واي بر كسي كه بر نمازهاي خود مواظبت و مداومت ندارد و از شيوه پيامبر خود پيروي نمي‌كند.
امام رضا (ع) آنچنان به نماز اهميت مي‌دادند كه راضي نبود شيعيانش در هيچ حالي نماز را ترك كنند آن حضرت به نقل از رسول خدا (ص) مي‌فرمود: اگر شخصي نمي‌تواند ايستاده نماز بخواند نشسته آنرا بجاي آورد و اگر نشسته هم نتواند خوابيده بخواند و اگر باز هم نتواند با اشاره نماز را به جاي آورد
پی نوشت ها:
1-صدوق، التوحيد: 435.
2-مسند الامام الرضا (ع)، ج 2: 155-156.
3-عيون اخبار الرضا (ع)، ج 2: 68.
*پاک نیا، خصائص‌الرضويه: 31-33.
منبع:قدس
211008
گزارش خطا
