توجه به اصول الهي و انساني در امر ازدواج

در آموزه هاي ديني ما آمده است وقتي زني به امام صادق(ع) عرض كرد: من زني از دنيا بريده هستم. آن امام همام فرمود: مراد تو چيست؟. زن گفت: ازدواج نمي ‌كنم. امام صادق (ع) پرسيد: چرا؟. گفت: مي ‌خواهم به فضيلتي برسم. امام (ع) فرمود: [از اين مرام] باز گرد؛ اگر در تركِ ازدواج، فضيلتي بود، فاطمه (س) به آن سزاوارتر از تو بود، زيرا هيچ‌ كس از او در فضيلت پيشي نگرفت.

چنان كه از آيات و روايات بر مي آيد، ازدواج كردن مستحب مؤكد و حتي فراتر از آن، در مواردي خاص، واجب شده است.

اسلام بيش از همۀ اديان براي تسهيل در امر ازدواج، رسوم غلط و خرافات دست وپاگير را از ميان برداشته است. ازدواج آسماني و ساده حضرت زهرا عليها سلام و حضرت علي عليه السلام و رفتار و گفتار پيغمبر صلي الله عليه و آله وسلم در خلال قضاياي اين ازدواج، خود به تنهايي گواه روشني بر اين مدعاست.

توجه به اصول الهي و انساني در امر ازدواج

آنچه شايسته توجّه در مراسم عقد زناشويي است، اصول الهي و انساني است كه در قرآن كريم و سنّت معصومين (عليه‌السلام) بيان شده كه به برخي از آن ها اشاره مي ‏شود.

يكم: عناصر محوري تأسيسِ خانواده و تشكيلِ دودمان، بعد از انتخابِ صحيح و اصطفاي درست، دو چيز است؛ يكي دوستي عاقلانه به يكديگر و ديگري اغماض رئوفانه از لغزش همديگر؛

قرآن كريم در اين ‏باره مي‏ فرمايد: «وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ» و از نشانه ‏هاى او اينكه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد، و در ميانتان مودّت و رحمت قرار داد؛ در اين نشانه‏ هايى است براى گروهى كه تفكّر مى‏كنند.

زيرا زندگي بدون دوستي و نيز دوستي غيرعاقلانه كه بر وَهم و غريزه برآمده باشد، توان تأمين سعادت خانواده را ندارد، همچنين حيات مشتركْ بدون رأفت و رحمت ثمربخش نيست.

دوم: ملكوت زناشوئي به منزله روح ازدواج بوده و هماره آن را زنده و بارور مي‏ كند؛ اين چهره ملكوتي نكاح در پيام نغز و دلپذير رسول گرامي اسلام‏ صلي الله عليه و آله و سلم چنين آمده است: «مَنْ تَزَوَّجَ فَقَد اَحْرَز نِصفَ دينهِ»؛ هر كس همسر انتخاب كرد نيمي از دين خود را از دستبرد تطاول هوس و از غارت تهاجم هوي حفظ نمود.

بنابراين آنچه از انسان متأهل انتظار مي‏ رود همانا طهارت روح و نزاهت چشم و گوش است تا با چنين بدن پاك و چنان روح تابناك توفيق تعالي به قرب الهي تحصيل شود و از فيض فوز ديدار بهره ‏مند گردد.

سوم: زن و شوهر، عامل برقراري پيوند رِحامت و خويشاوندي بين دو خانواده عروس و داماد خواهند بود و حضرت رسول اكرم ‏صلي الله عليه و آله و سلم در خطبه عقدِ حضرت علي بن ابي‏ طالب(عليه‌السلام) و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها چنين پيوندي را مُلْحَق به نَسَب دانسته و اين ارتباط سَبَبي به رابطه نَسَبي همانند دانست.

برخی از زواياي ازدواج

رسول خدا(ص) فرمودند: درهاي رحمت آسمان در چهار هنگام گشوده مي ‌شود: هنگام بارش باران، هنگام نگاه فرزند به چهرۀ والدين، هنگام گشوده شدن در کعبه و هنگام عقد ازدواج.

همچنين آن حضرت فرمودند: حق فرزند بر پدر سه چيز است؛ از جمله اين که هرگاه بالغ شد برايش همسر برگزيند.

وجود همسر از عوامل آرامش در زندگي

ارزش وجودي همسر (زن) در خانه به اندازه ‌اي است كه از عوامل آرامش براي زندگي مرد به شمار می رود؛ گفت وگوي مرد با زن نيز از كارهاي نيك و خوب شمرده مي ‌شود و نيز دو ركعت نماز شخص همسردار از عبادت شبانه بي ‌همسر برتر است.

امام صادق (ع) نيز مي ‌فرمايد: پدرم از مردي پرسيد: آيا همسر داري؟. گفت: نه. پدرم فرمود: براي من خوشايند نيست كه دنيا و همه آنچه در آن است براي من باشد و شبي را بدون همسر سپري کنم. سپس فرمود: دو ركعت نمازي كه شخص همسردار مي‌گزارد، برتر است از عبادت مرد بي ‌همسري كه تمام شب خود را به عبادت بگذراند و روزش را روزه بگيرد. سپس پدرم هفت سكّه زر به وي داد و فرمود: با اين پول ازدواج كن. آن‌ گاه از رسول خدا(ص) چنين روايت كرد كه: همسر بگيريد، به راستي كه براي شما سبب روزيِ بيشتر است.

رشد و تعالي انسان در پرتو اختيار کردن همسر

انسان در رشد و تعالي خود نيازمند همسر است؛ از اين رو رسول خدا(ص) از اين كه زنان، ازدواج را ترك و خود را از شوهران بي ‌نياز كنند، نهي فرموده است؛ بر اين اساس زناني كه دشواري ‌هاي ازدواج و زندگيِ مشترك را به سبب خودكفاييِ مالي يا هر دليل ديگر تحمل نمي‌ كنند فضيلت هاي بزرگي را از دست مي‌ دهند كه جبران‌پذير نيست.

تعجيل در ازدواج دختران نيز از آموزه ‌هاي ديني است، چنان‌ كه امام رضا (ع) مي ‌فرمايد: جبرئيل بر پيامبر(ص) فرود آمد و گفت: اي محمد! پروردگارت به تو سلام مي ‌رساند و مي ‌فرمايد: دوشيزگان چونان ميوه بر درخت اند. هرگاه ميوه برسد اگر چيده نشود، خورشيد آن را تباه مي ‌سازد و بادها آن را به اطراف مي ‌پراكنند. دوشيزگان نيز هرگاه بالغ شوند، بهترين چيز براي آنان شوهر است وگرنه از فتنه و تباهي در امان نخواهند بود.

تشويق جوانان به ازدواج و پاداش ميانجيگري بین آن ها از آموزه هاي دين اسلام

امام صادق (ع) فرمود: جواني از انصار نزد رسول خدا(ص) آمد و از نيازمندي خود نزد وي شكايت كرد. آن حضرت به وي فرمود: ازدواج كن. پس جوان [در فرصت ديگر] گفت: من [ازدواج نكرده] شرم دارم نزد پيامبر(ص) بروم. پس مردي از انصار به وي پيشنهاد ازدواج داد و گفت: دختري زيبارو دارم؛ آن ‌گاه وي را به ازدواج آن پسر درآورد و پس از اين ازدواج خداوند، روزيِ جوان را گسترش داد و نزد پيامبر(ص) آمد و وي را از حال خود باخبر ساخت. رسول خدا(ص) فرمود: اي گروه جوانان! بر شما باد به همسر گزيدن.

چنان كه امام باقر (ع) پس از ترغيب مردي به همسرگزيني و بيان برخي از آثار آن، به نقل از رسول خدا(ص) فرمود: همسر برگزينيد كه مايۀ افزايش روزيِ شماست.

شايسته است مسلمانان در انجام كار خير و برآوردن حاجت ديگران، وساطت كرده و مشكلات آنان را حل كنند. رسول خدا(ص) فرمود: بهترين مردم كسي است كه به مردم سود برساند، آنان را به هم نزديك كند و در امر خير، آن ‌ها را ياري كند.

اميرمومنان (ع) مي ‌فرمايد: بهترين شفاعت آن است كه ميان دو نفر در ازدواج ميانجيگري كني تا خدا آن دو را گرد هم آورد.

پاداش وساطت در ازدواج

امام صادق (ع) فرمود: هر كس زمينه ازدواج مجردي را فراهم كند، از كساني است كه خدا در روز قيامت به او نگاه [لطف‌آميز] مي ‌كند.

ازدواج با همسران بهشتي

رسول خدا(ص) فرمود: هر كس در ازدواج حلالي بين دو نفر اقدام كند تا اينكه خدا آن دو را گرد هم آورد، خدا در روز قيامت همسري از حورالعين به ازدواج او در‌آورد.

پی نوشت:

کتاب سروش هدايت