وی در توضیح این كلام شریف اظهار داشت: فرمود علم، اَمام و اِمام عقل است، در حقیقت عقل یك نیروی اجرایی است و این نیروی اجرایی یك قانون اساسی یا به عبارتی یك علم می‌خواهد؛ علم، مدبّر قانون اساسی عقل است، عقل اگر بخواهد خدا را عبادت كند و از پرهیزكاران بشود، علم لازم دارد، آنچه را مرحوم ابن‌بابویه قمی از معصوم(س) نقل كرد این است كه آن طوری كه انسان از چشم و گوش خود مراقبت می‌كند، باید مواظب باشد این نیروی اجرایی كه با او خدا عبادت می‌شود و بهشت كسب می‌شود آیا پیروی علم را به عهده دارد یا نه؟ عالمانه حركت می‌كند یا نه؟

آیت الله جوادی آملی در ادامه تأکید کرد: پس لازم است ما علمی فراهم كنیم كه بتواند عقل را رهبری كند، عقلی كه زمینه عبادت خدا را فراهم می‌كند؛ قهراً علوم الهی كه در حوزه‌ها مطرح است یا در بخشی از دانشگاه‌ها مطرح است، می‌تواند رهبری عقل را به عهده بگیرد. این اوّلین نكته‌ای است كه از این روایت نورانی به دست می‌آید.

وی با بیان این نکته که علم می تواند هویت ساز باشد خاطرنشان کرد: علم برای ما شناسنامه درست می‌كند، چون این علم می‌فهمد كه ما را چه كسی آفرید و ما باید با چه كسی پیوند و رابطه داشته باشیم. قرآن كریم در چند بخش فرمود: اگر كسی رابطه اعتقاد صحیح و اخلاق صحیح و عمل صالح و نشر معارف داشته باشد با پیغمبر منسوب است، این اصل كلّی (فَمَنْ تَبِعَنی‌ فَإِنَّهُ مِنِّی) جزء «جوامع‌الكلم» است. این عزیزانی كه در حوزه‌های علمی دارند تلاش و كوشش می‌كنند در حال آموختن علمی هستند که گذشته و آینده آنان را به آنان نشان می‌دهد؛ كه به چه چیزی معتقد و به چه چیزی متخلّق باشند، چطور عمل كنند و چگونه جامعه را هدایت كنند.

آیت الله جوادی آملی در فراز دیگری از سخنان خود به وظیفه سنگین عالمان دینی در قبال جامعه اشاره کرد و گفت: این دین كه به ما فرمود: «كُلُّكُمْ رَاعٍ وَ كُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیتِهِ» وظیفه علما را بیشتر و بهتر نسبت به دیگران بیان كرده. این دین به ما می‌گوید از یكدیگر محافظت كنید، مراقب یكدیگر باشید همان‌طوری كه مراقب چشم و گوشتان هستید باید از جامعه هم مثل چشم و گوش خود مراقبت كنیم. این روایت پیام بسیار دقیقی دارد؛ در صحنه قیامت از ما سؤال می‌كنند كه چشم خودت را چه كردی؟ گوش‌ خودت را چه كردی؟ همین سؤال را در قیامت درباره مردم می پرسند كه با مردم چه كردی؟ فرمود: همه باید از یكدیگر مراقبت كنیم آن‌طوری كه از جان، قلب، چشم و گوشمان مراقبت می‌كنیم. از ما سؤال می‌كنند شما چرا مواظب این جوان‌ها نبودی؟ چرا مواظب این مردم نبودی؟ فرمود همان‌طوری كه از قلبتان مراقبت می‌كنید، از چشمتان مراقبت می‌كنید، از گوشتان مراقبت می‌كنید از این جوان‌ها مراقبت كنید، از این جامعه مراقبت كنید ـ خدای ناكرده ـ كاری نكنید كه اینها را به فساد بكِشند این مسئولیت ماست.