ثوابی بالاتر از ثواب زیارت امام حسین(ع)

 

در روایات رسیده از پیامبر خدا و اهل بیت علیهم السلام درباره فضیلت زیارت معصومان علیهم السلام و آداب آن و گروهی از عبادات و احکام حرمشان روایات متعدد و متنوعی به ما رسیده است.  روایات در بردارنده فضیلت زیارت حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام شگفت انگیز و بسیار مهم تر از آن چیزی است که در این باره گفته شده است. 

 

شیخ صدوق نقل کرده است که مردی از خراسان به آن حضرت عرض کرد: ای پسر رسول خدا! در خواب پیامبر خدا را دیدم، گو این که به من چنین فرمود: «چگونه خواهید بود، زمانی که پاره تنم در سرزمین شما دفن شود و امانت من میان شما نگهداری شود و ستاره ام در خاک شما پنهان شود؟»

حضرت رضا علیه السلام فرمود: «منم که در سرزمین شما دفن می شوم و من پاره تن پیامبر شمایم و منم امانت و ستاره. آگاه باشید! هر کس مرا زیارت کند، در حالی که بشناسد حق و اطاعتی که خدا برای من واجب کرده است، من و پدرانم روز قیامت شفیع او خواهیم بود و کسی که من و پدرانم شفیع او باشیم، نجات می یابد؛ گر چه بار گناه او به اندازه بار گناه انس و جن باشد.»

 

جناب کلینی و صدوق دراین باره از حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام این گونه نقل کرده اند:

هریک از امامان معصوم علیهم السلام بر گردن دوستان و شیعیان خود پیمان و عهدی دارند و وفای کامل به آن پیمان و ادای نیکوی آن عهد، زیارت مرقدهای مطهر آنان است. پس هر کس از سر میل و رغبت به زیارت و اعتقاد به آن چه آنان گرایش داشتند، به زیارت بشتابد، روز قیامت ائمه ـ علیهم السلام ـ شفیعان او خواهند بود.

 

روایات متعدد نشان می دهد زیارت هرگاه ازروی معرفت باشد زائر را به اهداف عالی می رساند. از امام باقر علیه السلام در این باره چنین نقل کرده اند: «فمن زاره عارفاً بحقه»کسی که حضرت را زیارت کند و حق او را بشناسد.

این تعبیر از امام صادق، امام کاظم، امام رضا، و امام جواد علیهم السلام درباره آن حضرت نقل شده است. برطبق این روایات، پاداش زیارت آن حضرت زمانی به انسان خواهد رسید که زائر به حق آن حضرت معرفت داشته باشد و به درستی بداند چه کسی را زیارت می کند. از بررسی مجموع روایات استفاده می شود که زیارت از روی معرفت آن است که زائر معتقد باشد امام علی بن موسی الرضا علیه السلام هشتمین معصوم، حجت وخلیفه خدا ست وپس از او چهار معصوم حجت وخلیفه خدا در روی زمین خواهندبود. به عبارت دیگر، زائری حق امام هشتم رابه درستی می شناسد که شیعه دوازده امامی باشد، و تنها محبت ودوست داشتن ایشان کفایت نمی کند. در روایتی از امام رضا علیه‌السلام آمده است:

«هرکس مرا زیارت کند و حق اطاعتی از مرا که خدای تبارک و تعالی بر مردم واجب کرده، بشناسد، من و پدرانم روز قیامت شفاعت کنندگان او خواهیم بود.»

 

جناب شیخ طوسی از حضرت رضا علیه السلام نقل کرده است که آن حضرت فرمود: «در خراسان بقعه ای است و زمانی خواهد آمد که آن بقعه همواره محل رفت و آمد و مطاف فرشتگان می شود تا روز قیامت که در صور دمیده می شود و قیامت فرا می رسد.»

پرسیدند: ای پسر رسول خدا! این بقعه کدام بقعه است؟ فرمود: «این بقعه در سرزمین طوس است، به خدا سوگند! آن زمین باغی از باغهای بهشت است. هر که مرا دراین بقعه زیارت کند مانند کسی است که رسول خدا را زیارت کرده است و برای او پاداش هزار حج مقبول و هزار عمره مقبول نوشته خواهد شد و من و پدرانم روز قیامت شفاعت کننده او خواهیم بود.»

 

بر طبق روایتی دیگر امام موسی بن جعفرعلیه السلام فرمود: «کسی که قبر فرزندم علی ـ علیه السلام ـ را زیارت کند، پاداش او هفتاد حج نیکو و مقبول خواهد بود.»

مازنی می گوید: از سر تعجب پرسیدم: هفتاد حج؟ فرمود: «هفتاد هزار حج.»

عرض کردم: زیارت او به اندازه هفتاد هزار حج پاداش دارد؟ فرمود: آری! بسیاری از حج هاپذیرفته نمی شوند. هر کس فرزندم علی را زیارت کند ویک شب نزد ایشان بماند، به کسی می ماند که خدا را در عرش زیارت کرده است.»

 

البته همان طور که روایات یاد شده نشانگر آن است که اجر بالا و ثواب هزارهزار حج برای همه زائران ایشان نیست، بلکه تنها آن دسته از زائران ایشان از آن مرحله از پاداش بهره خواهند برد که از روی معرفت ایشان را زیارت کنند و حق آن حضرت را به گونه ای شایسته بشناسند.

افزون بر آن که، همان طور که خواهد آمد، زیارت حضرت رضا علیه السلام در همه زمان ها یکسان نیست بلکه در برخی از زمانها فضیلت افزون تری دارد و نیز باید توجه داشت گروهی از زائران در مسیر زیارت به رنج و زحمت می افتند و زیارت برای آنان سختی هایی دارد، که پاداش زیارت این گروه بیش تر خواهد بود.

 

در برخی از روایات بهشت پاداش و نتیجه زیارت امام رضا علیه السلام قرار داده شده است و در برخی، امام جواد علیه السلام یک بار سوگند یاد کرده و در برخی از آنها دو بار به خدا سوگند یادکرده است که بهشت از آن کسی است که آن حضرت را زیارت کند. در بعضی از این روایات، حضرت با تعبیر دیگری تأکید می ورزد و می فرماید: من ضمانت می کنم بهشت را برای زائران پدرم، و در بعضی از نسخه ها به جای «ضمنت»، «حتمتُ» آمده است؛ یعنی قاطعانه و از روی یقین می گویم که بهشت پاداش زیارت آن حضرت است؛ گواین که برخی از مخاطبان حتی گروهی از شیعیان آن حضرت نمی توانسته اند این همه پاداش را برای زیارت ایشان باور کنند. از این رو، حضرت با تاکید بسیار آن پاداش عظیم را ضمانت می کند.

اما آن چه در این میان شگفت آور می نماید، روایتی است که از خود آن حضرت در کتاب های من لایحضره الفقیه و عیون اخبارالرضا و دیگر منابع مهم حدیثی نقل شده است که «حشر فی زمرتنا و جعل فی الدرجات العلی من الجنه رفیقنا.»

این حدیث شریف در بردارنده چند نکته است:

اول آن که زائر حضرت به بهشت می رود؛

دوم آن که در مرتبه ها و مقامهای عالی بهشت جای می گیرد،

سوم آن که درقیامت با ائمه علیهم السلام محشور می شود و در بهشت همراه آنان است و با آنان انس و رفاقت دارد.

این پاداشی است عظیم که نشانگر جایگاه ویژه و بی همتای حضرت رضا علیه السلام در درگاه الهی است.

 

بر طبق گروهی از روایات، روز قیامت زائران رسول خدا و ائمه علیهم السلام موقعیت ممتاز و ویژه ای دارند، اما زائران قبر حضرت رضا علیه السلام از والاترین مقام و بهترین هدیه برخوردار خواهند بود. در یکی از این روایات تعبیری شگفت انگیز آمده است. حضرت رضا علیه السلام فرمود: «زائر من روز قیامت در درجه من، و با من آمرزیده خواهد شد.»

حضرت عبدالعظیم حسنی می گوید: به امام جواد عرض کردم درباره قبر امام حسین و قبر پدر بزرگوار شما در طوس تردید دارم؛ نمی دانم به طوس برای زیارت پدرتان مشرف گردم یا به کربلا روم برای زیارت امام حسین علیه السلام، آن حضرت فرمود: همین جابمان، آن گاه از اتاق بیرون رفت و برگشت در حالی که اشکهایش بر دو گونه اش جاری بود. پس فرمود:

«زائران قبر امام حسین علیه السلام فراوانند و زوار قبر پدرم کم اند.»

 

جناب علی بن مهزیار می گوید: به امام جواد علیه السلام عرض کردم: آیا زیارت حضرت رضا علیه السلام فضیلت بیش تری دارد یا زیارت امام حسین علیه السلام حضرت فرمود:

«زیارت قبر پدرم با فضیلت تر است؛ زیرا همه مردم به زیارت امام حسین می روند، اما قبر پدرم را تنها شیعیان خاص زیارت می کنند.»

 

از امام صادق علیه السلام در این باره مطلبی نقل شده است که می تواند شاهدی مناسب برای مضمون این حدیث باشد. آن حضرت اشاره می کند که زائران حضرت رضا علیه السلام در برهه ای از زمان خاص و کم بلکه کم تر خواهند بود. بدین سان، روایاتی که درباره برتری و فضیلت داشتن زیارت حضرت رضا علیه السلام درمقایسه بادیگر معصومان علیهم السلام نقل شد، دو گونه بود: بخش اول به طور روشن نشان گر پاداش افزون تر وموقعیت ممتازتری بود که زائران حضرت رضا علیه السلام داشتند. بخش دوم روایاتی بود که از آن رو زیارت آن حضرت را بر زیارت امام حسین علیه السلام ترجیح می داد که قبر حضرت زائر ندارد، برخلاف ضریح مقدس امام حسین که همه شیعیان به زیارت آن حضرت می روند. از این رو، همان طور که برخی از دانشوران بزرگ شیعه نوشته اند می توان این روایات را ویژه آن روزگار دانست؛ روزگاری که شیعیان دوازده امامی در خراسان اندک بودند و تفرقه بر جامعه تشیع به ویژه در ایران سایه افکنده بود؛ از این رو، قبر با برکت آن حضرت زائران کم تری داشت وتنها آنان که به امامت و معصوم بودن آن حضرت معرفت داشتند، خالصانه به زیارت آن مرقد نورانی می شتافتند. از این رو، امام جواد علیه السلام به جناب عبدالعظیم حسنی فرمود که زیارت قبر امام رضا علیه السلام فضیلت بیش تری دارد و به دلیل آن هم اشاره فرمود.

علامه مجلسی در توضیح این حدیث می نویسد:

برپایه این روایت در هر زمانی که قبر یک یا چند معصوم علیه السلام زائران کم تری داشته باشد، زیارت آن مرقد فضیلت بیش تری دارد.

 

علامه مجلسی در توضیح حدیث علی بن مهزیار چنین نوشته است: شاید این حدیث ویژه آن روزگار باشد؛ چه این که جز شیعیان خاص که به درستی این فضیلت زیارت حضرت رضارا می دانستند، دیگر شیعیان به زیارت آن حضرت نمی شتافتند. بر طبق این تحلیل، در هر زمانی هر امام معصومی که زائر کم تری داشته باشد، ثواب زیارت او افزون تر خواهد بود.

به هر حال، اعتماد بر ظاهر این روایات نیز از احتمال هایی است که تاحدودی قابل ملاحظه است و بر اساس آن باید گفت: زیارت امام رضا علیه السلام افضل از زیارت دیگر ائمه خواهد بود.

 

همان طور که به شرح آورده شد، زیارت حضرت رضا علیه‌ السلام پاداش بی نظیری دارد و زمانی انسان به همه این پاداش ها دست می یابد و زیارت او مقبول خواهد بود که آگاهانه و از سر معرفت به زیارت امام خود بشتابد. بر طبق روایات معتبر، مرقد مطهر علی بن موسی الرضا علیه السلام بوستان سرسبز و خرمی است از بوستانهای بهشتی، و اگر آدمی بتواند خود را از پلیدی ها و وسوسه های شیطانی رهانیده و روح خود را شکوفا سازد و نفس رابه فضیلت ها و پرستش خدای متعال آرایش دهد، در همین دنیا می تواند عطر دل انگیز بهشتی را از رواق های نورانی و اطراف ضریح ببوید و دریابد که حرم مطهر رضوی از باغ های خرم و بی نظیر بهشتی است، بلکه به یقین منزلت آن حرم فراتر از آن است؛ چه این که امام رضا علیه السلام جلوه رضوان خدای متعال است و این جلوه به حدی است که باغ های بهشتی در مقابل آن ناچیز می نماید.

حضرت رضا علیه السلام فرمود:

«این بقعه، بوستانی است از بوستان های بهشت و محل رفت و آمد فرشتگان الهی و همواره تا زمانی که در صور دمیده شود، گروهی از فرشتگان از آسمان به سوی آن مرقد مطهر فرود می آیند و گروهی از آنان از آن جا به سوی آسمان بالا می روند.»

 

امام هادی علیه السلام پس از آن به مستجاب بودن دعا در آن بقعه مبارک اشاره می کند و می فرماید:

«دلیل مستجاب شدن دعا در آن جا آن است که آن محل و قبر آن حضرت، از بقعه های بهشت است و هر مؤمنی که آن جا را زیارت کند، خدای او را از آتش نجات داده و داخل بهشت خواهد کرد.»

 

سخنان علامه مجلسی در بحارالانوار نشانگر آن است که بر استحباب زیارت آن حضرت در ایامی که به گونه ای به ایشان ارتباط دارد، تأکید بیشتری دارد. این ایام عبارت است از:

 

1- ماه رجب؛ در روایتی از امام جواد علیه السلام نقل کرده اند: «زیارت امام رضا علیه السلام در همه زمان ها خوب است، ولی با فضیلت ترین زمان زیارت آن حضرت ماه رجب است.»

2- روز تولد آن حضرت؛ یعنی یازدهم ذی قعده؛

3- روز شهادت آن حضرت؛ آخر ماه یا هفدهم ماه صفر و یا بیست و چهارم ماه رمضان؛

4- روز بیعت مردم با ایشان؛ یعنی روز اول یا ششم ماه رمضان. در آینده به ششم رمضان اشاره خواهد شد؛

5- روز بیست و سوم ذی القعده؛ که بنابر قولی در چنین روزی آن حضرت به شهادت رسیده است. و آن را روز مخصوص زیارت حضرت نامیده اند.

6- روز بیست و پنجم ماه ذی القعده، معروف به روز «دحو الارض»؛ یعنی روزی که خدای متعال زمین را گسترانید و عبادت در آن روز آثار و برکت های عظیم و بی مانندی دارد. زیارت حضرت رضا علیه السلام در این روز بسیار تأکید شده است و جناب میرداماد آن را از افضل اعمال این روز دانسته است؛

7- روز چهارشنبه؛ سید بن طاووس در جمال الاسبوع می نویسد: روز چهارشنبه به نام امامان موسی بن جعفر، علی بن موسی، محمد بن علی و علی بن محمد علیهم السلام است. از این رو، زیارت آن حضرت در چنین روزی مستحب است؛

8-  روز جمعه؛ زیارت پیامبر، حضرت فاطمه و دوازده امام و از جمله حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام مستحب است.