۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۰۱ : ۰۳
«معجزه عاشورا» نقد شد
نشست صبح کتاب خیمه با موضوع نقد و بررسی کتاب «معجزه عاشورا» صبح سه‌شنبه، 10 شهریورماه با حضور محمدرضا سنگری، محمد اسفندیاری و نویسنده اثر در محل بنیاد دعبل خزاعی برگزار شد.
عقیق:سنگری در این نشست با بیان معرفی کوتاهی درباره کتاب «معجزه عاشورا» گفت:
سنت نگارش سخنرانی، سنت دیرینی است و این کتاب مجموعه‌ای از سخنرانی‌های
نویسنده است و پس از پیاده کردن نوارها، ویرایش و سپس منتشر شده است.وی افزود: این کتاب مباحثی درباره قیام امام حسین(ع) است که در سال ۱۳۸۸ بیان شده و شامل ۱۱ جلسه سخنرانی است و یک جلسه پایانی نیز غزلی از حافظ و انطباق آن با عاشوراست و پس از ۴ سال از سخنرانی‌ها، منتشر شده و در سال ۱۳۹۲ به چاپ رسیده است.
سنگری ادامه داد: نام کتاب از مجلس اول گرفته شده که واقعه عاشورا را معجزه نامیده است و مجالس دیگر به موضوعاتی مانند فلسفه گریه، تفاسیری از امام حسین(ع)، ماهیت علم امام حسین(ع)، تفاوت میان داستان حضرت ابراهیم(ع) و امام حسین(ع)، آثار و برکات ظاهری قیام امام حسین(ع) و اصلاح روش‌ها و احیای سنت‌های عزاداری اختصاص یافته است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود نامگذاری کتاب را یکی از دشوارترین موضوعات نگارش کتاب عنوان و بیان کرد: یک اتفاق بزرگ درباره این کتاب نامگذاری آن است؛ چرا که درباره کتاب‌هایی با موضوع عاشورا، از این موضوع با عناوینی چون نهضت، قیام، رستاخیز و ... یاد شده و این نخستین باری است که کسی آن را معجزه عاشورا نامیده و اهل خرد در کاربرد چنین کلماتی دقت لازم را دارند.
سنگری در ادامه گفت: ما معمولاً واژه معجزه را در حوزه انبیاء می‌شناسیم و در حوزه اولیاء نیز کرامات به کار می‌رود و معجزه کارکردی دارد که وجهی از آن اثباتی است و زمانی که یک موضوع از سوی کسی یا گروهی انکار می‌شود، پیامبر نشانه‌ای برای اثبات ادعایش می‌آورد که معجزه نامیده می‌شود.
وی یادآور شد: تنوع موضوعی در کتاب یکی از ویژگی‌های آن است و یک رشته پنهان وجود دارد که این درس‌گفتارها را پیوند زده است، من این کتاب را دو بار خوانده‌ام و بر خود لازم می‌دانم که بار دیگر نیز آن را مطالعه کنم؛ چرا که نکات مهمی در این کتاب وجود دارد.
سنگری با تأکید بر بازنویسی و بازنگری کتاب «معجزه عاشورا» عنوان کرد: با توجه به اینکه شتاب سخن از نوشتن بیشتر است، برخی نکات چند بار در آن مطرح شده، اما هر بار نکات تازه‌تری به آن افزوده شده است.
اسفندیاری: تعبیر معجزه عاشورا با توسعه معنایی را می‌پسندم
محمد اسفندیاری در این ادامه نشست گفت: این کتاب درس‌گفتارهایی از حسین غفاری است که شامل مباحث متعددی است، اما یک نظریه در این کتاب وجود دارد که در کانون توجه آن بوده است و با توجه به پیاده شدن نوارها چندان بر روی آن کار نشده و بازنویسی صورت نگرفته است، اما جای بحث بر روی نظریه باطنی و معنوی موضوع عاشورا وجود دارد و کتاب از این جهت که کوشیده یک نظریه جدید را مطرح کند، جای تقدیر دارد و لازم است نویسنده آن را بپروراند.
وی افزود: در این کتاب گفته شده که امام حسین(ع) علم به شهادت داشتند، اما این علم تکلیف نمی‌آورد و اولین کسی که چنین موضوعی را مطرح کرد، علامه مجلسی(ره) بود و آخرین کسی که به آن پرداخته، علامه طباطبایی(ره) است؛ به این معنی که امام(ع) علم غیب دارد و چیزهایی از غیب می‌داند، اما مکلف به علم ظاهری نیست و از سوی دیگر در حدیثی آمده که امام(ع) به علم غیب ترتیب اثر می‌دهد که با گذاشتن این دو موضوع در کنار هم باید گفت که قائلان به این نظریه یا باید این حدیث را بپذیرند و یا در نظریه خود تجدیدنظر کنند.
اسفندیاری ادامه داد: خداوند در سوره اعراف می‌فرماید که اگر کسی علم غیب داشته باشد، در طلب منفعت و دفع مضرت به وی یاری می‌رساند؛ از این رو نتیجه می‌شود که علم چه از راه متعارف و یا غیب، منشأ اثر است و به آن ترتیب اثر داده می‌شود.
وی با اشاره به عنوان کتاب «معجزه عاشورا» اظهار کرد: تعبیر معجزه عاشورا با توسعه معنایی را می‌پسندم و می‌توان مراد نویسنده را دانست. از عاشورا تا امروز چنین تراژدی و حماسه‌ای نداشته‌ایم و من این تعبیر را در کتاب‌های خودم قرار داده‌ام.
اسفندیاری با انتقاد از اینکه برخی موضوعات چندان قطعیت نداشته، اما در این کتاب با قطعیت مطرح شده است، افزود: معلوم است که تاریخ مفقود است و نمی‌توان با قطعیت درباره آن سخن گفت و در بخشی از کتاب آمده که هر فرد عاقلی می‌داند که نباید به این سفر با زن و فرزندان برود در حالی که من برعکس این موضوع را مطرح می‌کنم که امام حسین(ع) عاقلانه‌ترین کار را انجام داده است؛ چرا که اگر بدون زن و فرزندان به این سفر می‌رفت، امکان گروگان‌گیری و دستگیری آنها وجود داشت.
غفاری: معجزه نامیدن واقعه عاشورا در وصف آن بوده است
حسین غفاری، نویسنده کتاب «معجزه عاشورا» در پاسخ به این انتقادها گفت: در این کتاب چند موضوع اساسی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان عنوان مجلس نخست را که درباره معجزه عاشوراست، مورد بحث و بررسی قرار داد و در این مجلس تأکید شده که عاشورا معجزه و نه استعاره است و در مجلسی دیگر حضرت ابراهیم(ع) با امام حسین(ع) مقایسه شده که اگر کسی داستان حضرت ابراهیم(ع) را باور کند، بداند که سنخ عاشورا نیز از همین سنخ است.
وی درباره معجزه نامیدن عاشورا بیان کرد: معجزه نامیدن این واقعه در وصف آن بوده و موضوع دیگری مطرح نبوده است و در بحث علم امام نیز بزرگانی هستند که اصل این موضوع را قبول دارند و روایات فراوانی وجود دارد که امام علی(ع) و امام حسین(ع) و سایر ائمه معصومین(ع) درباره واقعه عاشورا خبر داده‌اند.
غفاری افزود: هر علمی تکلیف‌آور نیست و انسان یک فاعل علمی است، به این معنی که تا وقتی که علم به فعل وجود نداشته باشد، فعل رخ نمی‌دهد و گاهی علم در مجرای فعل نیست؛ از رو انجام نمی‌شود.
نویسنده کتاب گفت: اینکه گفته می‌شود، روایاتی پس از یک مقطع تاریخی عنوان شده و قبل از آن وجود نداشته و آن را باید جعلی دانست، صحیح نیست و نمی‌توان آن را رد کرد و ضعیف دانست، بلکه نوع رویکرد در مسائل تاریخی متفاوت است و این روایات از این حیث مطرح شده که علما و بزرگان آن را مطرح کرده‌اند و هدف سندشناسی نبوده است.
منبع:بنیاد دعبل
گزارش خطا
