در روايات آمده است كه ماه رمضان مخصوص اجابت دعا است و درهاى آسمان در اولين شب ماه رمضان گشوده مىشود و تا آخرين شب آن بسته نخواهد شد.
عقیق: در روايات آمده است كه ماه رمضان مخصوص اجابت دعا است و درهاى آسمان در اولين شب ماه رمضان گشوده مىشود و تا آخرين شب آن بسته نخواهد شد.
رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود:
درهاى آسمان در اولين شب ماه رمضان گشوده مىشود و تا آخرين شب آن بسته نخواهد شد.(1)
در روايات آمده است كه ماه رمضان مخصوص اجابت دعا است.
دعاي جوشن كبير ماه رمضان
طبق فرمايش پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) دعاها در ماه مبارك مقبول است كه فرمودند:
«و دعائكم فيه مستجاب».
بايد توجه داشت كه چه دعايى بكند و برى چه كسى ، دعا در سطح بلند و برى همه باشد، اينطور نباشد كه تنها خودمان را دعا كنيم.
بنگريد دعاى امام رضا(صلى الله عليه وآله)را چقدر كريمانه است:
«واغفر لمن فى مشارق الأرض و مغاربها من المؤمنين و المؤمنات»
«خدايا درمشرق و مغرب عالم هر كسى كه اهل ايمان است او را بيامرز».
آن دينى كه مى گويد سحر در نماز شب عده زيادى را دعا كن، حداقل چهل نفر، همان دين مى گويد روز به فكر حلّ كار چهل مؤمن هم باش، برى اين كه و قتى مى گويد شب برخيز و ديگران را هم دعا كن، يعنى روز هم مواظب كارشان باش. اين دين درس كرم به انسان مى آموزد كه ديگران مهمان سفره انسان باشند.
ابوحمزه ثمالى از شاگران خوب امام سجّاد(عليه السلام) بوده و امام(عليه السلام) در دعاى معروف به ابوحمزه ثمالى به ما مى آموزند كه عرض كنيم: خدايا بزرگ و كوچك ما، زن و مرد، روستايى و شهرى ، دور و نزديك، همه و همه را بيامرز.
در روايت وارد شده است كه دعا ((مخّ العـبـادة))؛ مـغز عبادت، يا به تعبير رايج ماها، روح عبادت، دعاست. دعا يعنى چه ؟ يـعـنـى بـا خـداى مـتـعـال سـخـن گـفـتـن ؛ در واقـع خـدا را نزديك خود احساس كردن و حرف دل را با او در ميان گذاشتن . دعا يا درخواست است، يا تمجيد و تحميد است، يا اظهار محبت و ارادت است؛ همه اينها دعاست . دعا يكى از مهمترين كارهاى يك بنده مؤ من و يك انسان طالب صلاح و نجات و نجاح است. دعا در تطهير روح چنين نقشى دارد.
دستاوردهاى دعا چيست؟
وقتى ما با خدا سخن مى گوييم ، او را نزديك خود احساس مى كنيم ، مخاطب خود مى دانيم و با او حرف مى زنيم ، اين دستاوردها از جمله ى فوايد و عوايد دعاست . زنـده نـگـهـداشـتـن ياد خدا در دل ، غفلت را ـ كه مادر همه ى انحرافها و كجيها و فسادهاى انـسـان ، غـفـلت از خـداسـت ـ مـى زدايـد. دعـا غـفـلت را از دل انـسـان مـى زدايـد؛ انـسـان را بـه يـاد خـدا مـى انـدازد و يـاد خـدا را در دل زنـده نـگـه مـى دارد. بـزرگـتـريـن خـسـارتى كه افراد محروم از دعا مبتلاى به آن مى شـونـد، ايـن اسـت كـه يـاد خـدا از دل آنـهـا مـى رود. نـسـيـان و غـفـلت از خـداى مـتـعـال بـراى بـشر بسيار خسارتبار است .
دستاورد دوم دعا، تقويت و استقرار ايمان در دل است .
خصوصيت دعا اين است كه ايمان را در دل پـايـدار و مـسـتـقـر مـى كـنـد. ايـمـانِ قابل زوال در مواجهه ى با حوادث عالم و سختيها، خـوشـيـهـا، تـنـعـمـهـا و حـالات گوناگون انسان ، در خطر از بين رفتن است . مى شناسيد كـسـانـى را كـه ايـمـان داشـتـنـد؛ امـا در مـواجـهـه ى بـا مـال دنـيا، با قدرت دنيا، با لذات جسمى و شهوات قلبى ، ايمان از دست آنها رفت . اين ، ايـمـان مـتـزلزل و غـيـرمـسـتـقـر اسـت . خـصـوصـيـت دعـا ايـن اسـت كـه ايـمـان را در دل انـسـان مـسـتـقـر و ثـابـت مـى كـند و خطر زوال ايمان با دعا و استمرار توجه به خداى متعال از بين مى رود.
سـومـيـن دسـتـاورد، دميدن روح اخلاص در انسان است .
با خدا سخن گفتن و خود را نزديك او ديـدن ، بـه انـسان روح اخلاص مى دهد. اخلاص يعنى كار را براى خدا انجام دادن . همه ى كـارهـا را مى شود براى خدا انجام داد. بندگان خوب خدا همه ى كارهاى معمولىِ روزمرّه ى زندگى را هم با نيّت تقرب به خدا انجام مى دهند و مى توانند. بعضى هم هستند كه حتّى قـربـى تـريـن و عـبادى ترين كارها ـ مثل نماز ـ را نمى توانند براى خدا انجام دهند. بى اخلاصى ، درد بزرگى براى انسان است . دعا روح اخلاص را در انسان مى دمد.
دستاورد چهارم دعا، خودسازى و رشد فضايل اخلاقى در انسان است .
انسان با توجه به خـدا و بـا حرف زدن با خداى متعال ، فضايل اخلاقى را در خود تقويت مى كند؛ اين خاصيت قـهـرى و طـبيعى انس با پروردگار است . بنابراين دعا مى شود پلّكان عروج انسان به سمت كمالات . متقابلا دعا رذايل اخلاقى را از انسان مى زدايد؛ حرص و كبر و خودپرستى و دشمنى با بندگان خدا و ضعف نفس و جبن و بى صبرى را از انسان دور مى كند.
دسـتـاورد پـنـجـم دعـا، ايـجـاد مـحـبـت بـه خـداى مـتـعـال اسـت .
دعـا عـشـق بـه خـداى مـتـعـال را در دل زنـده مى كند. مظهر همه ى زيباييها و خوبيها ذات اقدس پروردگار است . دعـا و اُنـس و تـكـلم بـا خـداى مـتـعـال ، ايـن مـحـبـت را در دل به وجود مى آورد.
دسـتـاورد شـشـم دعـا، دمـيـدن روح امـيـد در انـسـان اسـت .
دعـا بـه انـسـان قـدرت مـقـاومت در مـقـابـل چـالش‌هـاى زندگى را مى‌دهد. هر كس در دوران زندگى خود با حوادثى مواجه مى شـود و چـالش‌هـايـى پـيدا مى كند. دعا به انسان توانايى و قدرت مى دهد و انسان را در مـقـابـل حوادث مستحكم مى كند؛ لذا در روايت از دعا تعبير شده است به سلاح . از نبى مكرم نـقـل شـده است كه فرمود: ((أَ لَا أَدُلُّكُمْ عَلَى سِلَاحٍ يُنْجِيكُمْ مِنْ أَعْدَائِكُمْ وَ يُدِرُّ أَرْزَاقَكُمْ ))؛ اسلحه اى را به شما معرفى كنم كه مايه ى نجات شماست ؛ (( تَدْعُونَ رَبَّكُمْ بـِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ )). در مواجهه ى با حوادث ، توجه به خـداى مـتـعال ، مثل سلاح برّنده اى در دست انسان مؤ من است . لذا در ميدان جنگ ، پيغمبر مكرم اسـلام هـمـه ى كـارهـاى لازم را انـجـام مى داد؛ سپاه را مى آراست ، سربازان را به صف مى كـرد، امـكـانـات لازم را بـه آنـهـا مـى داد، تـوصـيـه هـاى لازم را به آنها مى كرد، اشراف فرماندهىِ خودش را اعمال مى كرد؛ اما در همان وقت هم وسط ميدان زانو مى زد، دست به دعا بـلند مى كرد، تضرع مى كرد، با خداى متعال حرف مى زد و از او مى خواست . اين ارتباط با خدا، دل انسان را مستحكم مى كند.
دسـتـاورد ديگر دعا، برآمدن حاجات است
يكى از دستاوردهاى دعا اين است كه حاجاتى كه انـسـان دارد، از خـداى مـتـعـال مـى خـواهـد و خـدا آن حاجات را برآورده مى كند. البته همه ى خـواص دعـا ايـن نـيـسـت ؛ ايـن هـم يـكـى در كـنـار بـقـيـه ى دسـتـاوردهـاى دعـاسـت . فرمود: ((اسـْئَلُوا اللّهَ مـِنْ فـَضـْلِهِ ))(نساء: 32)؛ از خـداى مـتـعـال بـخـواهـيـد و نـيـازهـاى خـودتـان را از او بـطـلبـيد. در دعاى ابوحمزه ى ثمالى از قـول امـام سـجـاد (عـليـه السـّلام ) ايـن طور عرض مى شود: ((وَ لَيْسَ مِنْ صِفَاتِكَ يَا سـَيِّدِي أَنْ تـَأْمـُرَ بـِالسُّؤَالِ وَ تـَمْنَعَ الْعَطِيَّةَ وَ أَنْتَ الْمَنَّانُ بِالْعَطَايَا عَلَى أَهْلِ مَمْلَكَتِكَ))(2)؛ تـو به بندگانِ خودت دستور بدهى كه از تو بخواهند، اما بنا داشته بـاشـى كـه خـواسـتـه ى آنـهـا را عـمـلى نـكـنـى ؛ ايـن امـكـان نـدارد. وقـتـى خـداى مـتـعـال بـه مـن و شـمـا امر مى كند كه از او بخواهيم و طلب كنيم ، معنايش اين است كه خداى مـتـعـال تـصميم دارد كه آنچه را مى خواهيم ، به ما بدهد. لذا در روايت است كه : ((وَ لَا لِيـَفـْتـَحَ عـَلَى عَبْدٍ بَابَ الدُّعَاءِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْإِجَابَةِ واللّهُ اَكْرَمُ مِنْ ذلك ))؛ خداى متعال كريمتر از آن است كه باب دعا را باز كند، اما باب اجابت را ببندد.
پي نوشت ها:
1.بحارالانوار، ج 93، ص 344
2. مفاتيح الجنان ، دعاى ابوحمزه ى ثمالى
منبع:حج
211008
رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود:
درهاى آسمان در اولين شب ماه رمضان گشوده مىشود و تا آخرين شب آن بسته نخواهد شد.(1)
در روايات آمده است كه ماه رمضان مخصوص اجابت دعا است.
دعاي جوشن كبير ماه رمضان
طبق فرمايش پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) دعاها در ماه مبارك مقبول است كه فرمودند:
«و دعائكم فيه مستجاب».
بايد توجه داشت كه چه دعايى بكند و برى چه كسى ، دعا در سطح بلند و برى همه باشد، اينطور نباشد كه تنها خودمان را دعا كنيم.
بنگريد دعاى امام رضا(صلى الله عليه وآله)را چقدر كريمانه است:
«واغفر لمن فى مشارق الأرض و مغاربها من المؤمنين و المؤمنات»
«خدايا درمشرق و مغرب عالم هر كسى كه اهل ايمان است او را بيامرز».
آن دينى كه مى گويد سحر در نماز شب عده زيادى را دعا كن، حداقل چهل نفر، همان دين مى گويد روز به فكر حلّ كار چهل مؤمن هم باش، برى اين كه و قتى مى گويد شب برخيز و ديگران را هم دعا كن، يعنى روز هم مواظب كارشان باش. اين دين درس كرم به انسان مى آموزد كه ديگران مهمان سفره انسان باشند.
ابوحمزه ثمالى از شاگران خوب امام سجّاد(عليه السلام) بوده و امام(عليه السلام) در دعاى معروف به ابوحمزه ثمالى به ما مى آموزند كه عرض كنيم: خدايا بزرگ و كوچك ما، زن و مرد، روستايى و شهرى ، دور و نزديك، همه و همه را بيامرز.
در روايت وارد شده است كه دعا ((مخّ العـبـادة))؛ مـغز عبادت، يا به تعبير رايج ماها، روح عبادت، دعاست. دعا يعنى چه ؟ يـعـنـى بـا خـداى مـتـعـال سـخـن گـفـتـن ؛ در واقـع خـدا را نزديك خود احساس كردن و حرف دل را با او در ميان گذاشتن . دعا يا درخواست است، يا تمجيد و تحميد است، يا اظهار محبت و ارادت است؛ همه اينها دعاست . دعا يكى از مهمترين كارهاى يك بنده مؤ من و يك انسان طالب صلاح و نجات و نجاح است. دعا در تطهير روح چنين نقشى دارد.
دستاوردهاى دعا چيست؟
وقتى ما با خدا سخن مى گوييم ، او را نزديك خود احساس مى كنيم ، مخاطب خود مى دانيم و با او حرف مى زنيم ، اين دستاوردها از جمله ى فوايد و عوايد دعاست . زنـده نـگـهـداشـتـن ياد خدا در دل ، غفلت را ـ كه مادر همه ى انحرافها و كجيها و فسادهاى انـسـان ، غـفـلت از خـداسـت ـ مـى زدايـد. دعـا غـفـلت را از دل انـسـان مـى زدايـد؛ انـسـان را بـه يـاد خـدا مـى انـدازد و يـاد خـدا را در دل زنـده نـگـه مـى دارد. بـزرگـتـريـن خـسـارتى كه افراد محروم از دعا مبتلاى به آن مى شـونـد، ايـن اسـت كـه يـاد خـدا از دل آنـهـا مـى رود. نـسـيـان و غـفـلت از خـداى مـتـعـال بـراى بـشر بسيار خسارتبار است .
دستاورد دوم دعا، تقويت و استقرار ايمان در دل است .
خصوصيت دعا اين است كه ايمان را در دل پـايـدار و مـسـتـقـر مـى كـنـد. ايـمـانِ قابل زوال در مواجهه ى با حوادث عالم و سختيها، خـوشـيـهـا، تـنـعـمـهـا و حـالات گوناگون انسان ، در خطر از بين رفتن است . مى شناسيد كـسـانـى را كـه ايـمـان داشـتـنـد؛ امـا در مـواجـهـه ى بـا مـال دنـيا، با قدرت دنيا، با لذات جسمى و شهوات قلبى ، ايمان از دست آنها رفت . اين ، ايـمـان مـتـزلزل و غـيـرمـسـتـقـر اسـت . خـصـوصـيـت دعـا ايـن اسـت كـه ايـمـان را در دل انـسـان مـسـتـقـر و ثـابـت مـى كـند و خطر زوال ايمان با دعا و استمرار توجه به خداى متعال از بين مى رود.
سـومـيـن دسـتـاورد، دميدن روح اخلاص در انسان است .
با خدا سخن گفتن و خود را نزديك او ديـدن ، بـه انـسان روح اخلاص مى دهد. اخلاص يعنى كار را براى خدا انجام دادن . همه ى كـارهـا را مى شود براى خدا انجام داد. بندگان خوب خدا همه ى كارهاى معمولىِ روزمرّه ى زندگى را هم با نيّت تقرب به خدا انجام مى دهند و مى توانند. بعضى هم هستند كه حتّى قـربـى تـريـن و عـبادى ترين كارها ـ مثل نماز ـ را نمى توانند براى خدا انجام دهند. بى اخلاصى ، درد بزرگى براى انسان است . دعا روح اخلاص را در انسان مى دمد.
دستاورد چهارم دعا، خودسازى و رشد فضايل اخلاقى در انسان است .
انسان با توجه به خـدا و بـا حرف زدن با خداى متعال ، فضايل اخلاقى را در خود تقويت مى كند؛ اين خاصيت قـهـرى و طـبيعى انس با پروردگار است . بنابراين دعا مى شود پلّكان عروج انسان به سمت كمالات . متقابلا دعا رذايل اخلاقى را از انسان مى زدايد؛ حرص و كبر و خودپرستى و دشمنى با بندگان خدا و ضعف نفس و جبن و بى صبرى را از انسان دور مى كند.
دسـتـاورد پـنـجـم دعـا، ايـجـاد مـحـبـت بـه خـداى مـتـعـال اسـت .
دعـا عـشـق بـه خـداى مـتـعـال را در دل زنـده مى كند. مظهر همه ى زيباييها و خوبيها ذات اقدس پروردگار است . دعـا و اُنـس و تـكـلم بـا خـداى مـتـعـال ، ايـن مـحـبـت را در دل به وجود مى آورد.
دسـتـاورد شـشـم دعـا، دمـيـدن روح امـيـد در انـسـان اسـت .
دعـا بـه انـسـان قـدرت مـقـاومت در مـقـابـل چـالش‌هـاى زندگى را مى‌دهد. هر كس در دوران زندگى خود با حوادثى مواجه مى شـود و چـالش‌هـايـى پـيدا مى كند. دعا به انسان توانايى و قدرت مى دهد و انسان را در مـقـابـل حوادث مستحكم مى كند؛ لذا در روايت از دعا تعبير شده است به سلاح . از نبى مكرم نـقـل شـده است كه فرمود: ((أَ لَا أَدُلُّكُمْ عَلَى سِلَاحٍ يُنْجِيكُمْ مِنْ أَعْدَائِكُمْ وَ يُدِرُّ أَرْزَاقَكُمْ ))؛ اسلحه اى را به شما معرفى كنم كه مايه ى نجات شماست ؛ (( تَدْعُونَ رَبَّكُمْ بـِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ )). در مواجهه ى با حوادث ، توجه به خـداى مـتـعال ، مثل سلاح برّنده اى در دست انسان مؤ من است . لذا در ميدان جنگ ، پيغمبر مكرم اسـلام هـمـه ى كـارهـاى لازم را انـجـام مى داد؛ سپاه را مى آراست ، سربازان را به صف مى كـرد، امـكـانـات لازم را بـه آنـهـا مـى داد، تـوصـيـه هـاى لازم را به آنها مى كرد، اشراف فرماندهىِ خودش را اعمال مى كرد؛ اما در همان وقت هم وسط ميدان زانو مى زد، دست به دعا بـلند مى كرد، تضرع مى كرد، با خداى متعال حرف مى زد و از او مى خواست . اين ارتباط با خدا، دل انسان را مستحكم مى كند.
دسـتـاورد ديگر دعا، برآمدن حاجات است
يكى از دستاوردهاى دعا اين است كه حاجاتى كه انـسـان دارد، از خـداى مـتـعـال مـى خـواهـد و خـدا آن حاجات را برآورده مى كند. البته همه ى خـواص دعـا ايـن نـيـسـت ؛ ايـن هـم يـكـى در كـنـار بـقـيـه ى دسـتـاوردهـاى دعـاسـت . فرمود: ((اسـْئَلُوا اللّهَ مـِنْ فـَضـْلِهِ ))(نساء: 32)؛ از خـداى مـتـعـال بـخـواهـيـد و نـيـازهـاى خـودتـان را از او بـطـلبـيد. در دعاى ابوحمزه ى ثمالى از قـول امـام سـجـاد (عـليـه السـّلام ) ايـن طور عرض مى شود: ((وَ لَيْسَ مِنْ صِفَاتِكَ يَا سـَيِّدِي أَنْ تـَأْمـُرَ بـِالسُّؤَالِ وَ تـَمْنَعَ الْعَطِيَّةَ وَ أَنْتَ الْمَنَّانُ بِالْعَطَايَا عَلَى أَهْلِ مَمْلَكَتِكَ))(2)؛ تـو به بندگانِ خودت دستور بدهى كه از تو بخواهند، اما بنا داشته بـاشـى كـه خـواسـتـه ى آنـهـا را عـمـلى نـكـنـى ؛ ايـن امـكـان نـدارد. وقـتـى خـداى مـتـعـال بـه مـن و شـمـا امر مى كند كه از او بخواهيم و طلب كنيم ، معنايش اين است كه خداى مـتـعـال تـصميم دارد كه آنچه را مى خواهيم ، به ما بدهد. لذا در روايت است كه : ((وَ لَا لِيـَفـْتـَحَ عـَلَى عَبْدٍ بَابَ الدُّعَاءِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْإِجَابَةِ واللّهُ اَكْرَمُ مِنْ ذلك ))؛ خداى متعال كريمتر از آن است كه باب دعا را باز كند، اما باب اجابت را ببندد.
پي نوشت ها:
1.بحارالانوار، ج 93، ص 344
2. مفاتيح الجنان ، دعاى ابوحمزه ى ثمالى
منبع:حج
211008
