دکترحشمت‌الله قنبری در گفت‌وگو با عقیق: واعظ باید خودش عامل باشد

عقیق: حشمت الله قنبری استاد و پژوهشگر تاریخ اسلام در گفت و با عقیق تصریح کرد: خداوند متعال در كتاب وحى مى‌فرمايد : «ياأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» از آيه كريمه قرآن استفاده مي‌شود كه ذات اقدس حق تعالى اهل ايمان را صحيفه صيام دانسته و با تصريح اعلام مى‌فرمايد كه صيام بر شما نوشته شده است اگر چه اهل تفسير كتب را بر شدت فرض معنا فرموده اند ، اما با توجه به جنس اعجازى و حيات‌بخش قرآن اين احتمال را بايد از نظر دور نداشت.

وی تأکید کرد: چه بسا مفهومى عميق‌تر از آنچه كه اهل تتبع و تدبر به آن دست پيدا كرده‌اند در واژه نورانى (كتب عليكم) نهفته باشد كه يكى همين صحيفه وحى است كه در دولت وجود مومن به امانت سپرده شده است و قاطبه جامعه ايمانى به علت‌هاى عديده از درك و فهم آن عاجز هستند اما فرصت درک آن صحيفه به انسان‌هاى مؤمن داده شده است.

این مفسر دینی اظهار داشت: اين فرصت در ماه صيام و در ضيافت الهى در اختيار مومنان است؛ به واقع  ماه صيام چه ماهى است ؟! ماهى است كه قرآن در آن نازل شده است ، روح ملائكه در شب‌هايى از اين ماه با اهالى زمين در رابطه مستقيم بوده، هستند و خواهند بود.

وی اضافه کرد: ماه رمضان ماهى است كه رسول خدا به عنوان يك بشارت فرموده اند: «إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ. شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ. هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ.» اگر اين مفاهيم كلمات نورانى رسول عاليقدر اسلام درك شود محصول صوم و صيام مؤمنان، سعادتمندى بزرگى است كه خداوند براى بندگان محبوب خود اراده فرموده است. 

قنبری ادامه داد: ماه رمضان فرصتى است كه نبايد از دست برود زيرا به تعبير رسول گرامی اسلام بدبخت واقعی کسی است که این ماه بر او بگذرد و گناهانش آمرزیده نشود، پس مؤمن بايد براى هر لحظه اين ماه برنامه داشته باشد ، خلوت‌هاى پاك و حضورهاى نورانى در اجتماع مؤمنين از راه‌هاى رسيدن به فيوضات سرشار ماه رمضان است. 

استاد و پژوهشگر تاریخ اسلام، تأکید کرد: بحمدالله در كشور ما روز و شب‌های ماه مبارک رمضان بسيار پربركت است  اما نبايد به آنچه كه در اين سفره فيض در اختيار ماست قانع باشيم و در عين حال افراد موثر بر حالات خوش ميهمانان خدا بايد خود را در قبال عاليترين اوقات زندگانى ميهمانان خدا مسئول بدانند؛ خطباء، ذاكران و مداحان اهل بيت عصمت و طهارت و دست اندركاران تكايا و مساجد وظيفه خطيرى را به عهده دارند. چرا که برخوردارى از اخلاق نبوى و علوى ، توليد معرفت دينى و ارائه دقيق و آميخته با سليقه و حسن سلوك و اخلاق اصلى‌ترين لازمه‌هاى يك تجمع دينى است.

وی با اشاره به خواستگاه موعظه که به واسطه واعظان و مداحان شکل می‌گیرد، اذعان کرد: كسى كه محل اعتماد مردم است و براى شنيدن سخنانش گوش صميمى و شنوا وجود دارد، اولاً انسان موعظه‌كننده خودش بايد نمونه‌اى عملى از موعظه خويش ‍ باشد تا موعظه‌اش در مخاطب اثر بگذارد؛ موعظه‌اى دل را زنده مى‌كند كه از دلى زنده برخاسته باشد.خداوند متعال در این باره مى فرمايند :  «وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلا ً مِمَّنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ  الْمُسْلِمِينَ» خواستگاه موعظه چه در قالب سخنرانى و چه در جايگاه ذاكرى و مداحى بايد دل باشد ، و سخن خوبى كه از دل برخاسته نباشد نمى تواند دلى را در تسخير گرما و محبت و صداقت خود قرار دهد.

قنبری در خصوص شروط موعظه، افزود: مولاى ما اميرالمومنين فرموده است : «إِذَا خَرَجَ الْكَلامُ مِنَ الْقَلْبِ وَقَعَ فِي الْقَلْبِ ، وَإِذَا خَرَجَ مِنَ اللِّسَانِ  لَمْ يُجَاوِزِ الآذَانَ» هنگاميكه سخن از دل برآيد، بر دل نشيند، و اگر از زبان برآيد و خواستگاه موعظه دل خيرخواه و آگاه و دلسوز نباشد تأثيرش از گوشها فراتر نخواهد رفت. دل آباد و عمل آباد اثر گذار است،  هيچ‌كس مادامي‌كه خود تربيت نشده باشد حق تربيت ديگران را ندارد ، خداوند متعال به حضرت مسيح فرمود: «يَا عِيسَى ، عِظْ نَفْسَكَ ، فَإِنِ اتَّعَظْتَ فَعِظِ النَّاسَ ، وَإِلا فَاسْتَحَى مِنِّي» اى عيسى اول خود را با حكمت من موعظه كن و هنگامي‌كه جان تو تربيت شد و از تربيت الهى بهره مند شد، مردم را نصيحت و موعظه كن و تا اين گونه نشده‌اى در رابطه با موعظه ديگران از من حيا كن، لذا تهذیب نفس و رعايت ادب و آداب نصح و موعظه شرط اول توفيق خود و به توفيق رساندن ديگران است.

استاد و پژوهشگر تاریخ اسلام اظهار داشت: نياز دوم اطلاعات دقيق و سخنان و اشعار و ادبيات عالمانه و انديشمندانه است، جوانان امروز تشنه معرفت ناب اسلامى هستند و با هوشيارى و دقت بسيار زياد نسبت به ارزيابى كيفى سخنراني‌ها و روضه‌خواني‌ها تظارت دقيق و عالمانه دارند نبايد وقت نورانى و مقدس ماه رمضان مردم را از آنها گرفت، اين ظلم بزرگى است.

 وی در پایان خاطرنشان کرد: مراقب باشيم مجالس و محافل ما فقط در تسخير اهل بيت طهارت باشد و چه ظلم بزرگ و گناه عظيمى است اگر كسى اين مجالس نورانى را دستمايه كارى غير از كار دين قرار دهد ان‌شاالله همه عاقبت بخير باشند و ماه رمضان موافق با خواست و تبسم رضايت اميرالمومنين(ع) و حضرت ولی عصر(عج) پيش روى ملت بزرگ ما باشد.