لیله الرغائب، شب بارش بخشش الهی

عقیق

لیله الرغائب اولین شب جمعه ماه رجب است، شبی  پرقدر و عظمت در معارف اسلامی و آیین های دینی.

شبی که می‌توان به معنای راز و نیاز و بندگی نزدیک تر شد و خدا را خواند و عرض نیاز به ساحت آن بی نیاز بنده نواز برد.

شبی که آرزو و دعا، راهی می شود برای اتصال با آسمان و نجوای عاشقانه با ذات اقدس الهی، پلی برای عبور از زمین و عادات سخیفش به آسمان و آیین های بهشتی و بارانیش، شب  زیبا ی بی کسان غربتکده این دیار .

 باران رحمت و بهار یاد حق، که در چنین شبی بر سر بندگان خالق آسمان و زمین، باریدن می‌گیرد و آنها را در فیوضاتی بسیار و برکاتی بیشمار میهمان می‌کند.

الهی نام تو ما را جواز، مهر تو ما را جهاز، شناخت تو ما را امان، لطف تو ما را عیان. الهی ضعیفان را پناهی. قاصدان را بر سر راهی. مومنان را گواهی. چه عزیز است آن کس که تو خواهی. الهی ای خالق بی مدد و ای واحد بی عدد، ای اول بی هدایت و ای آخر بی نهایت. ای ظاهر بی صورت و ای باطن بی سیرت، ای حی بی ذلت و ای معطی بی فطرت و ای بخشنده بی منت، ای داننده رازها، ای شنونده آوازها، ای بیننده نمازها، ای شناسنده نامها ، ای رساننده گام‌ها، ای مبرا از عوایق، ای مطلع بر حقایق، ای مهربان بر خلایق، عذرهای ما بپذیر که تو غنی و ما فقیر و بر عیب های ما مگیر که تو قوی و ما حقیر، از بنده خطا آید و ذلت و از تو عطا آید و رحمت...

موعد و میعادی برای همه دلدادگان کوی دوست و مشتاقان و شیفتگان وادی حق.

در این شب فرشتگان بر زمین نزول می‌کنند تا رحمت الهی را بر زمینیان فرودآورند.

 لیله الرغائب شبی است گرامی برای همه اهل اسلام در اقصی نقاط عالم که با مناسک، آداب و اعمالی با شکوه، زیبا و معنوی همراه است.

واژه «رغائب» جمع «رغیبه» و به معنای چیزی است که مورد رغبت و میل باشد و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان است.

*وجه نامگذاری لیله الرغائب

 و «لیله الرغائب» به این دلیل بدین نام موصوف گشته که آن شبی است که میل، خواسته، نیاز و راز با عبادت و بندگی خدای متعال عجین شده و در این وقت عزیز، بندگان حق تعالی، گرد شمع وجود او در محفل دلشان گرد می‌آیند و به مناسکی  معنوی و اعمالی ربانی دست می یازند تا عروج گیرند و به آسمان بپیوندند.

 اما معنای دوم «لیله الرغائب» همان شبی است که بخشش خدا در آن موعود، باریدن می‌گیرد و بر بسیاری از بندگان نازل می گردد.

و این همه، نشانه‌ای و چراغی است برای رهایی از بند تن و آویختن با حبل المتین عشق الهی که در اعمالش به ظهور و بروز می‌شود.

*اعمال این شب

عملى با فضيلت‏ بسيار از حضرت رسول خدا(صلى اللّه عليه و آله) وارد شده كه آن را سيّد در كتاب«اقبال»و علاّمه حلى در«اجازه بنى زهره»نقل كرده‏اند،بعضى از فضيلت آن اين‌كه به سبب انجام آن، گناهان بسياری آمرزيده مى‏شود و نيز نمازى در آن وارد شده و هركه آن را به‌جاى‏ آورد هنگام شب اوّل قبرش حق تعالى ثواب آن را به نيكوترين صورت و با روى گشاده و درخشان و زبانى گويا به سوى‏ او مى‏فرستد، پس به او مى‏گويد:اى حبيب من تو را بشارت باد كه از هر شدّت و سختى نجات يافتى، بنده مى‏گويد تو كيستى؟به خدا سوگند من چهره‏اى زيباتر از چهره تو نديدم و سخنى شيرين‏تر از سخن تو نشنيدم و بويى بهتر از بوى‏ تو نبوييدم!!

پاسخ مي‌دهد:من ثواب آن نمازم كه در فلان شب، از فلان ماه، از فلان سال به جاى آوردى،‏ امشب نزد تو آمدم تا حقّت را ادا كنم و مونس تنهايى تو باشم و هراس را از تو برگيرم و هنگامى‏كه در صور(شيپور قيامت) دميده شود،در عرصه قيامت سايه‏اى بر سرت خواهم افكند،پس خوشحال باش كه خير هرگز از تو جدا نخواهد شد.

كيفيت‏ اين نماز چنين است: اولين پنجشنبه ماه رجب را روزه مى‏دارى،چون شب جمعه داخل شود، بين نماز مغرب و عشا،دوازده ركعت نماز بجاى مى‏آورى،هر دو ركعت با يك سلام به اين ترتيب كه در هر ركعت يك مرتبه سوره«حمد»و سه مرتبه«سوره قدر»و دوازده‏ مرتبه«سوره توحيد»مى‏خوانى و هنگامى كه از نماز فارغ شدى هفتاد مرتبه مى‏گويى:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ وَ عَلَى آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ] .

خدايا!بر محمّد پيامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست

سپس به سجده مى‏روى و هفتاد مرتبه ميگويى:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِكَةِ وَ الرُّوحِ

پاك و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح

آنگاه سر از سجده بر مى‏دارى و هفتاد مرتبه مى‏گويى:

رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيُّ الْأَعْظَمُ

پروردگارا!مرا بيامرز و بر من مهرورز و از آنچه از من مى‏دانى بگذر،تو خداى برتر و بزرگترى

دوباره به سجده مى‏روى و هفتاد مرتبه مى‏گويى:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِكَةِ وَ الرُّوحِ

پاك و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح

سپس حاجت خود را مى‏طلبى كه به خواست خدا برآورده خواهد شد.آگاه باش زيارت حضرت امام رضا(عليه السّلام) در ماه رجب مستحب است و انجام آن در اين ماه امتياز خاصى دارد، همان‌گونه كه انجام عمره در ماه رجب فضيلت دارد تا جايى كه روايت شده انجام آن در اين ماه،در فضيلت همتاى حج است و نيز نقل شده:حضرت سجاد(عليه السّلام) در ماه رجب به عمره مشرّف شده بود،و شب‏ و روز نزد كعبه نماز مى‏خواند،و در حالى كه پيوسته در سجده بود اين ذكر از زبان ايشان شنيده مى‏شد:

عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِكَ فَلْيَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِكَ

گناه از بنده‏ات بزرگ شده،پس بگذر گذشت از سوى تو زيبا باشد.

* تا چه زمانی از شب میتوان نماز لیله الرغایب را بجا آورد ؟

پاسخ: در اولین شب جمعه ماه رجب بین نماز مغرب و عشا دوازده ركعت نماز به عنوان نماز لیله الرغایب مستحب است ، هر دو ركعت به یك سلام و در هر ركعت از آن یك مرتبه حمد و سه مرتبه انّا أنزلناه‘ و دوازده مرتبه قل هوالله احد می خوانی و چون فارغ شدی از نماز هفتاد مرتبه می گويی« اللهم صل علی محمد النبی الامّی و علی اله» پس بسجده می روی و هفتاد مرتبه می گویی « سبّوحٌ قدوسٌ رَبّ الملائكة وَ الرّوح» پس سر از سجده بر می داری و هفتاد مرتبه می گویی « رَبِّ اغفِر و أرحَم و تَجاوَز عَمّا تَعلَم إنَّك أنتَ العَلی الأعظَم» پس باز بسجده می روی و هفتاد مرتبه می گویی «سبّوحٌ قدوسٌ رَبّ الملائكة وَ الرّوح» پس حاجت خود را می طلبی كه إن شاء الله برآورده خواهد شد.(1)
چون به نظر مراجع معظم تقليد پایان وقت نماز عشا، نصف شب است. وقتی که شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب کرده و تقسیم بر دو کنیم، نصف شب شرعی معین می‌شود. نصف شب شرعی غالباً حدود 11 ساعت و یک ربع بعد از اذان ظهر است.(2) وقت استحباب نماز مذکور بین نماز مغرب و عشاء است شما هر اندازه نماز عشاء را به تاخیر بیندازید می توانید این نماز را بخوانید چون بين نماز مغرب و عشاء صادق است البته قضای نماز مستحبی را به قصد رجاء مي توان خواند.

پی نوشتها:

 مفاتیح الجنان

دانشنامه بزرگ اسلامی

پایگاه اطلاع رسانی استاد حسین انصاریان

1. قمي شيخ عباس،مفاتيح الجنان، كتابفروشي علمي،سال1345ش،- ، ص 288
2. توضیح المسایل مراجع ،ج 1، م 739 و 740.