پیرغلامی که داغ سه ساله روی دلش بود

عقیق :  سرحلقه دعاخوانان، مداحان و مناجاتیان ، حاج حسن ارضی، کمیل‌خوان حرم حضرت عبدالعظیم الحسنی علیه‌السلام در سال‌های دور است. او که خود از نزدیکان عارفان و ذاکرانی چون حاج اکبر ناظم، شیخ رضای سراج و شیخ محمدحسین زاهد بوده، همزیستی با مرشد‌هایی مانند مرشدباقر و مرشد رجب را تجربه کرده و کسوت استادی مداحان فراوانی را نیز در حدود 30 سالگی دریافت کرده است؛ به علاوه اینکه برادرزاده‌اش ـ منصور ـ و فرزندش حسین، مهدی و خیلی از مداحان بنام عرصه حاضر از شاخص‌ترین شاگردان او به شمار می‌روند.

با این همه، اما دعاخوانی او در پنجشنبه‌های حرم از حاج حسن ارضی، چهره‌ای بی‌همتا در میان اهل مناجات معرفی می‌کند. چه اینکه در همان سال‌های قبل از انقلاب که او در ری کمیل می‌خوانده، همزمان 17 مراسم کوچک و بزرگ کمیل‌خوانی در حرم تشکیل می‌شده، اما مجلس حاج حسن، شاخص‌ترین و پرجمعیت‌ترین برنامه غیررسمی شب‌های جمعه حرم بوده است.

                                                     * * *

حاج حسن ارضی یکی از کسانی بود که شعر خواندن از روی کاغذ را نقص بزرگ یک مداح می‌دانست. فرزندش می‌گوید که همیشه ما را به حفظ‌خوانی تشویق می‌کرد و می‌گفت که از کوچک‌ترین فرصت‌هایتان برای حفظ کردن شعر استفاده کنید. او می‌گوید: «پدرم کتاب‌ها و بیاض‌های فراوانی داشت که قبل و بعد از رحلتش، امانت گرفتند و نیاوردند. اما یکی از مقاتل او دارای صفحات خونی بود. این قطرات خون در صفحات شهادت علی‌اکبر علیه‌السلام در کارزار عاشورا بود. متأسفانه حیا کردیم و نپرسیدیم که این خون‌ها چیست. یعنی هیچ وقت رو نداشتیم این سئوالات را از پدر بپرسیم. چون به او «پدر» نمی‌گفتیم؛ رابطه ما با او رابطه ارباب و رعیت بود و ما همیشه به او «حاج آقا» می‌گفتیم.

آنچه ما در منش حاج حسن ارضی می‌بینیم، نشان می‌دهد که گفته‌های فرزندش درباره او به کلی صحت دارد و به صدق منطبق است. چه اینکه گریستن، یکی از خصلت‌های عاشقانه این مداح با اخلاص بوده است. گفته می‌شود که او اهل تظاهر نبوده و اگر مثلاً مداح پرسوز و گدازی مانند حاج علی انسانی می‌خوانده و سپس جوان کم‌سن و سالی فیض می‌داده، همان اشکی را می‌ریخته که با مرثیه‌خوانی مداح کارکشته جاری می‌شده است.

سفر فراوان به کربلا و زیارت مرقدالحسین علیه‌السلام، یکی دیگر از ویژگی‌های این مداح آل‌الله است. چنانکه گفته می‌شود او از بركت عتبه‌بوسی آستان سیدالشهدا علیه‌السلام، هم تا اندازه‌ای به زبان عربی تسلط داشته و هم کاروانش را به نقاط کم‌تر دیده شده عتبات عالیات می‌برده است.

شکر خدا را که در پناه حسینم

عالم از این خوب‌تر پناه ندارد

از آن فیضی که در وقت سحر شد

دل دیوانه‌ام دیوانه‌تر شد

حاج محمدمهدی می‌گوید: «من تا دو ـ سه سال قبل از رحلت پدرم نمی‌دانستم که کمیل معروف جمکران را پدرم خوانده است. شبی از کمیل حاج منصور آمدیم و موضوع را با پدر در میان گذاشتم. دیدم سرش را پایین انداخت. پرسیدم: شما می‌دانید آن کمیل را چه کسی خوانده است؟ گفت: بماند. و حرف را عوض کرد. بعدها از برادرم شنیدم که کمیل آن شب معروف را حاج حسن، پدر ما خوانده بوده.


حاج منصور ارضی در مراسم تدفین عمویش