۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۵۴ : ۱۰
در گفت وگو با عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بررسی شد؛
امربه معروف و نهی ازمنکر درسبک زندگی فاطمی
راز ماندگاری انسانها به اثری است که از خود بر جای می‌گذارند، اثراتی که‌گاه دامنه آنها در طول تاریخ گسترانیده شده و تا پایان دنیا بشر را از عواید خود بهره‌مند می‌سازد؛ ...
عقیق: سبک زندگی فاطمی و سیره زندگانی یگانه بانوی عالم بشریت(س) جزو آن دسته از مواریث بشری است که بشر تشنه حقیقت و سعادت را سیراب می‌کند، از این رو با حجت الاسلام والمسلمین سیدطه موسوی هشترودی، استاد حوزه و دانشگاه، مبلغ دینی، عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مؤلف کتابهایی همچون «داستانهایی از غیرت»، «مسأله توبه»، «قواعد استنباط اصول» «عرفان و معرفت» و «تفسیر سوره اسراء» درباره ابعاد مختلف این سبک به گفت وگو پرداخته‌ایم که از نظرتان می‌گذرد:چرا سبک زندگی فاطمی با گذشت چهارده قرن، هنوز هم حرف برای گفتن دارد و می‌تواند به آلامِ بشر سردرگم و پریشان احوال پایان دهد، به عبارت بهتر راز ماندگاری این سبک زندگی در چیست؟
راز ماندگاری سبک زندگی حضرت زهرا(س) عبودیت و ایمان و عمل به دستورهای شریعت مقدس اسلام در سایه این عبادت و بندگی است که افزون بر عبادت خداوند، همه آموزه‌های دینی اعم از احترام و احسان به والدین، احسان و نیکوکاری در حق دیگران، عمل کردن به دستورهای دینی، احترام به همسر و انجام صحیحِ وظایف همسری، رعایت حقوق فرزندان اعم از تعلیم و تربیت و... را شامل می‌شود.
همچنین، ایشان به هر چه به عنوان دین برای رسیدن به کمال انسانی و هدف خلقت در نظر گرفته شده عمل کرده و این گونه به حیات طیبه که با فطرت و عقل انسانی انطباق کامل دارد، دست یافته‌اند.
بنابراین هر انسانی ولو غیرمسلمان حتی سکولار و مارکسیست با اندک آشنایی از زندگانی ایشان، آن حضرت(س) را الگویی سرآمد برای همه بشریت می‌یابد و هر انسانی پیرو هر مرام و مکتبی نمی‌تواند ایرادی در زندگانی ایشان بیابد مگر اینکه درصدد تخریبشان باشد.
باید توجه داشت، سرور زنان عالم(س) رفتارهای بسیار برجسته‌ای دارند که شاید حتی برای انسانهای امروز، بروز آنها آن هم از یک زن قابل قبول نباشد.
از جمله این رفتار‌ها دفاع جانانه در عرصه سیاسی از ولایت امیرمومنان(ع) و همچنین، خواندن خطبه‌ای که هنوز در فصاحت و بلاغت، کسی مانند آن را بیان نکرده و نیز انطباق سخنان با آیات قرآن و اسلام و نیز فطرت بشری است.
به حضور سیاسیِ اثرگذار و تاریخ ساز حضرت صدیقه (س) اشاره کردید، این حضور چه ویژگی‌های منحصر به فردی دارد و چه خروجی و دستاوردی بر جای گذاشته است؟
از برجستگی‌های خاص زندگانی حضرت زهرا (س)، حضور در صحنه‌های حساسِ سیاسی زمان خود است، ایشان صرفا در مسجدالنبی (ص) برای ایراد خطبه فدکیه حضور نیافتند، بلکه از ولایت امیرمومنان(ع) نیز دفاع کردند.
ایشان حتی در دوران کودکی و نوجوانی که در غزوات همراه پیامبر(ص) بودند، پرستاریِ رزمندگان اسلام را بر عهده داشتند که در بسیاری از کتابهای تاریخی و روایی این موضوع بیان شده است.
اما نکته مهم حضور و فعالیت سیاسی ایشان، توجه خاص به فریضه امر به معروف و نهی از منکر است، زیرا در نگاه قرآن این فریضه بر زنان نیز واجب است؛ از این رو ایشان در همه مراحل زندگی بویژه پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) در دفاع از حریم اسلام، این فریضه را احیا کردند که مهمترین نمونه آن، دفاع از حریم ولایت و نیز حق خودشان بود.
افزون بر این، حضور شبانه ایشان پس از رحلت پیامبر(ص) در منزل مهاجران و انصار و نیز کسانی که شاهد واقعه غدیر بودند و یادآوری این واقعه و بیعتی که با پیامبر (ص) کرده بودند، همگی در زمره فریضه امر به معروف و نهی از منکر قرار می‌گیرد، زیرا در صدد بودند حجت را بر آنها تمام کرده و راه هر گونه گلایه در دنیا و قیامت و نیز قضاوتهای نابجای تاریخی را بگیرند.
با توجه به اهمیت و حساسیت فریضه امر به معروف و نهی از منکر و لزوم رعایت آداب و شرایط خاص برای آن، حضرت(س) چگونه به این واجب الهی عمل می‌کردند و این فریضه در سبک زندگی فاطمی دارای چه ملزومات و شرایطی بوده است؟
باید توجه داشت ترک فریضه امر به معروف و نهی از منکر ضرر اجتماعی دارد و موجب هلاکت جامعه می‌شود، از این روست که امام باقر(ع) می‌فرمایند: «این دو فریضه الهی مهم و بزرگ هستند که بر اساس آنها سایر واجبات الهی اقامه می‌شود، راه‌ها امن می‌گردد، کسب و کار مردم حلال، حقوق مردم تامین، سرزمین‌ها آباد و از دشمنان انتقام گرفته می‌شود و استواری کار‌ها به آن بستگی دارد.»
بنابراین، مدینه فاضله بشری با این دو فریضه محقق می‌شود و زن و مرد نمی‌شناسد و همه افراد از هر طبقه، سطح و مرتبه‌ای باید نسبت به آن اقدام کنند و پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «اگر امر به معروف و نهی از منکر طرد شد، هلاکت آن جامعه قطعی خواهد بود.»
حضرت صدیقه(س) در عمل به این فریضه، ابتدا به آیات قرآن استدلال می‌کردند، به عنوان مثال استناد به آیات سوره‌هایی همچون سوره مبارکه زمر برای اثبات ولایت امیرمومنان (ع). دومین استناد ایشان عقلی بود و گاهی نیز شیوه سکوت را در پیش می‌گرفتند.
تهدید و هشدار، دیگر راهکار فاطمی در عمل به فریضه امر به معروف و نهی از منکر بود و نیز نفرین و افشاگری؛ باید توجه داشت یگانه بانوی عالم بشریت(س) جایی که لازم بود سکوت کرده‌اند و جایی که ضرورت داشته لب به اعتراض، گلایه و نفرین و افشاگری گشوده‌اند.
ایشان با استدلال به قرآن امر می‌کردند و مسلمانان ناچار به سکوت و رضایت می‌شدند گاهی نیز احتجاجشان عقلی بود همچون ماجرای فدک که فرمودند: «چه شد که نمی‌توانم ارث ببرم در حالی که داوود از سلیمان نبی ارث می‌برد!»
مصداقی عینی از عمل به امر به معروف و نهی از منکر در زندگانی حضرت صدیقه (س) را بیان بفرمایید؟
در ماجرای ورود پیرمرد نابینا همراه با پیامبر(ص) به منزل ایشان، آمده است که پیامبر(ص) پرسیدند: «چرا حجاب می‌کنی این پیرمرد نابینا است؟» و حضرت صدیقه (س) پاسخ دادند: «یا ابتا! او من را نمی‌بیند، اما من او را می‌بینم و او نیز بوی من را استشمام می‌کند.»
این اوج امر به معروف و نهی از منکر آن هم با رفتار و در عمل است؛ امام صادق (ع) فرمودند: «مردم را با غیر زبانتان (یعنی با عملتان) به دین خدا دعوت کنید. »
اینها عمق هوشمندی ایشان را به عنوان الگوی جاودان بشریت نشان می‌دهد که البته ما آن طور که باید از آنها بهره نگرفته‌ایم!
به سبک زندگی فاطمی در حوزه سیاسی به طور مختصر اشاره شد، رفتار حضرت (س) در بعد اجتماعی چه وجوه ممتاز و سبک سازی دارد؟ ایشان پیش از رحلت پیامبر (ص) چه نوع حضوری در اجتماع داشتند؟
بنابر روایات متعدد در کتبی همچون «ارشاد»، «منتهی الامال» و... وقتی سیره فاطمی را بررسی می‌کنیم ایشان را فرا‌تر از یک مادر و همسر می‌یابیم که در محله و در ارتباط با همسایگان مراقب اوضاع و احوال همسایگان چه از حیث اجتماعی و تربیتی و چه از حیث اقتصادی بوده‌اند، گاهی سرکشی می‌کردند و اگر همسایه‌ای غذایی نداشت برایشان تهیه می‌کردند، هر چند خودشان غذایی نداشتند!
بنابراین، محور زندگی فاطمی الهی است، از طرفی ایشان به عنوان قطب پاسخگویی به نیازهای دینی، اجتماعی، فرهنگی و شرعی منطقه شناخته می‌شدند و زنان پرسشهای خود را به محضر ایشان عرضه کرده و حضرت(س) برایشان قرآن را تفسیر می‌کردند.
معتقدم از بزرگترین دستاوردهای انقلاب اسلامی عملیاتی کردن این سیره از زندگانی دخت مکرم پیامبر(ص) برای زنان بود، بویژه با راه اندازی حوزه علمیه خواهران و تربیت بانوان مبلغ که مورد تحسین مسلمانان قرار گرفته و ثابت کردند زن می‌تواند خارج از خانه به تبلیغ معارف الهی بپردازد.
در حوزه اقتصادی نیز حضرت صدیقه (س) افزون بر رفتارهایی که به رونق گرفتن اقتصاد خانواده و حفظ تعادل در خانواده منجر می‌شود به فقرا توجه داشتند و داریم که ایشان، لباس عروسی‌شان را به فقیر می‌بخشند یا گردنبند خودشان را در راه خدا بخشیدند که همه اینها درس است و سبک زندگی.
همچنین، از نظر تبلیغ دین هم نقشی مهم و مؤثر ایفا کردند؛ بنابراین، ایشان بانوی جامع دینی هستند که موجب عزت زن مسلمان شدند و بر همه سرکوبهای دوران جاهلیت خط بطلان کشیدند و ما متاسفیم که عمر این بانوی بزرگوار (س) بسیار کوتاه بود، اما در همان مقدار نیز حماسه‌های فراوان آفریدند.
با وجود در دست داشتن چنین الگوی منحصر به فرد و ممتازی، کجای کار را اشتباه رفته‌ایم که امروز سبک زندگی یکی از دغدغه‌های اصلی مقام معظم رهبری و جامعه محسوب می‌شود؟
بله، متأسفانه ما غافل بوده‌ایم، زیرا داشتن یک ارزش مترادف با استفاده بهینه از آن نیست و ما دچار غفلت از داشته‌های دینیمان هستیم!
متاسفانه زنان ما حتی از قشر تحصیلکرده، اطلاعات کم و ناقصی نسبت به سیره و زندگانی اهل بیت (ع) دارند و در این باره متولیان فرهنگی، آموزش و پرورش، صداوسیما، حوزه‌های علمیه، خانواده‌ها و... همگی مؤثرند.
یکی از دغدغه‌های من این است با اینکه کشور ما مملکت امام زمانی و آرزوی ما تحقق جامعه مهدوی است، اما با حضور در سطح جامعه می‌بینیم مردم با وجود علاقه وافر، کمترین شناخت را از اهل بیت (ع) دارند، زیرا کار نشده و انگیزه کار دینی نبوده است. از این رو، بسیاری از ما در حد اطلاعات شناسنامه‌ای حضرت صدیقه (س) را می‌شناسیم و این سبب شده از سبک صحیح زندگی عقب بمانیم، در حالی که به محض معرفی این الگو، مردم هم به لحاظ مبانی اعتقادی و هم فطری به آن سمت متمایل می‌شوند.
اینکه مقام معظم رهبری دغدغه اینچنینی دارند بویژه درباره سبک زندگی برای آن است که امروز دشمن با همه قوا و توان به جنگ زندگی دینی آمده، آنها به قول امام راحل از اسلام سیلی خورده‌اند و می‌خواهند آن را از بین ببرند، بنابراین در قالبهای مختلف رسانه‌ای می‌کوشند جامعه به سمت فرهنگی ضددینی حرکت کند، در حالی که ما الگوهای تاریخ ساز داریم، اما مانند دشمن قوی عمل نکرده‌ایم. به عنوان مثال کدام فیلم و سریال ما توانسته در خصوص حجاب و امر به معروف و نهی از منکر، حضرت صدیقه (س) را به جامعه بشناساند!؟
بنابراین باید به زبانهای گوناگون علمی سبک زندگی ایشان اعم از باورها و رفتارهای خانوادگی و اجتماعی، احترام و ادب برابر پدر نه به عنوان پیامبر(ص)، بلکه در مقام پدر برای مردم تشریح شود تا سیره فاطمی الگوی همگان قرار گیرد.
منبع:قدس
211008
گزارش خطا
