۰۵ آذر ۱۴۰۳ ۲۴ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۱۵ : ۰۳
گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین محمدحسن اختری؛
عهدنامه مالک اشتر،شرح حکمرانی نبوی است
اگر ما می خواهیم بدانیم مبنای نظری و عقیده پیامبر(ص) درباره حکمرانی و حکومت چیست می توانیم در عهدنامه مالک اشتر در نهج البلاغه بخوانیم.
عقیق: آنچه از اهل بیت (ع) در قالب روایات و ادعیه و شیوه ها و دستورالعمل ها به ما رسیده بخشی از همان سنت پیامبر است و بین این دو فرق و فاصله ای وجود ندارد. مثلا اگر ما می خواهیم بدانیم مبنای نظری و عقیده پیامبر درباره حکمرانی و حکومت چیست می توانیم در عهدنامه مالک اشتر در نهج البلاغه بخوانیم چون امیرالمؤمنین ممتازترین شاگرد مکتب پیامبر است و وقتی امیرالمؤمنین، مالک اشتر را به عنوان حاکم ولایت مصر انتخاب می کند جزئیات حکمرانی از شیوه رفتارها و برخوردهای حاکمیتی را به مالک بازگو می کند. اگر ما به همین عهدنامه نگاه کنیم مجموعه ای کامل از اخلاق حکومتی و ساحت سیاست در زندگی اسلامی را می بینیم که بخشی از میراث معرفتی در سنت پیامبر است.بخش اول گفتگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین محمدحسن اختری رئیس مجمع جهانی اهل بیت(ع) درباره بهره گیری از سنت نبوی در زندگی امروز را می خوانید.
برای آغاز گفتگو می خواهم از جنابعالی بپرسم ارتباط میان فرهنگ عمومی ما به عنوان شبکه و مجموعه ای از بینش ها و رفتارها را با سنت و سیره نبوی چطور ارزیابی می کنید؟
پیشتر از آن که به این پرسش پاسخ دهم اجازه بدهید قدردانی کنم از این که این سؤال از جانب رسانه شما مطرح می شود. پرسش درباره سنت پیامبر (ص) و سیره اهل بیت (ع) یک پرسش حیاتی و سازنده است. من اعتقادم بر این است اگرچه در خلوص و عیار مسلمانی اقشار و طیف های مختلف اجتماعی در جامعه ما می توان چالش هایی را ملاحظه کرد اما در عین حال با وجود همه اتفاقاتی که در این سال ها افتاده و تهاجم های فرهنگی که صورت گرفته هنوز هم که هنوز است کماکان بسیاری از آداب و سنن مسلمانی در خانه های ایرانی جاری و ساری است، البته این که ما هر روز باید نسبت به ارتقای عیار مسلمانی مان ساعی باشیم و به مراتب بالاتر مسلمانی و ایمان دست پیدا کنیم یک ضرورت است، این که مسلمانی ما رنگ و بوی تسلیم حقیقی به خود بگیرد.
امروز ما بیشتر از گذشته درگیر سبک ها و شیوه ها و رنگ آمیزی های غربی و رسوخ این سبک ها در زندگی هایمان هستیم. شئون مختلفی ا هم درگیر می شود که واقف به ان ها هستید. فی المثل می بینید که مثلا در همین 100 سال گذشته تا به امروز معماری ما چقدر از آن عناصر فرهنگ اسلامی و بومی تهی شده است. می دانید که معماری ما متأثر از بنیان های عمیق معرفتی اسلامی و ایرانی است و فرم بناها متأثر از بینش توحیدی است از همین رو است که خانه های قدیمی، آرامش و اصالت بیشتری داشتند اما این آرامش و اصالت در بناهای جدیدی که ما امروزه می سازیم دیده نمی شود. شما در معماری اصیل ما می دیدید که چقدر به موضوع حجاب و محرم و نامحروم و اندرونی و بیرونی توجه می شد اما شما امروز آن جداسازی فضاها و اندرونی و بیرونی را نمی بینید و معماران و خانه سازهای ما توجهی به این ظرایف فرهنگی نشان نمی دهند.
در واقع می خواهید بگویید اگر می خواهیم عناصر سبک زندگی ما متأثر از بنیان های فکری و معرفتی در سیره رسول الله (ص) و اهل بیت (ع) باشد نیاز به یک کار همه جانبه در حوزه های مختلف داریم یعنی همچنان که منابع و متون علمی ما یا فرهنگ عمومی ما باید متاثر از سیره باشد از آن سو معماری ما نمی تواند ساز دیگری برای خودش بزند.
بله، البته خوشبختانه با همه گرفتاری هایی که وجود دارد ما امروز می بینیم فرهنگی عمومی ما در آداب و رسوم و رفتارها متأثر از سنت است اما نیاز به تقویت بیشتری دارد چون امروز فرهنگ های وارداتی، تعارف یا وهم نیست. ما امروز در برابر یک جریان فرهنگی قرار گرفته ایم که بنیان های فکری و معرفتی ما را نشانه گرفته است بنابراین وقتی می توانیم در این مصاف پیروز شویم و مبارزه را واگذار نکنیم که نگذاریم سنت ها و روش های اسلامی ما فراموش شود.
لذا مقام معظم رهبری از چندین سال پیش به این مسأله بسیار توجه نشان داده اند و بر ترویج زندگی اسلامی بسیار سفارش کرده اند. طی این سفارش ها و توجه های مقام مظم رهبری شاهد بودیم که در مراکز علمی و دانشگاه ها و فرهنگسراها و پژوهشگاه ها تحرکات خوبی نسبت به این موضوع ایجاد شد. اقدامات و مطالعات بسیاری درباره سبک زندگی اسلامی، شیوه زندگی نبوی و ائمه اطهار در مراکز علمی انجام شد که به حمدالله می تواند آغاز و طلیعه اتفاقات مبارکی باشد.
مجمع جهانی اهل البیت دهه مبارک فجر نیز اوایل بهمن هاه همایش سبک زندگی اهل ابیت را در قم برگزار می کند. پزوهشگران زیادی در این همایش شرکت دارند و می توان گفت این حرکت مبارکی است که ان شاء الله با برگزاری چنین برنامه هایی بتوانیم سرمنشأهای زندگی نبوی و علوی را عمیق تر شناسایی کنیم و در اختیار جامعه قرار دهیم.
می شود گفت آن تشنگی و تقاضای معرفتی نسبت به سیره پیامبر (ص) به صورت پیدا وپنهان در جامعه وجود دارد اما ما نیاز به تولید خوراک متناسب با این خواست هستیم؟
همین طور است. همچنان که اشاره کردم با وجود همه تهاجم های فکری و عقیدتی که در این سال ها صورت گرفته خانواده ها و مردم ما هنوز پایبندی خود را به فرهنگ نبوی حفظ کرده اند اما قابل انکار نیست که غبارهایی هم بر افکار و اندیشه های ما نشسته است که نیاز به خانه تکانی فکری دارد.
یکی از راه های این خانه تکانی، اتصال معرفتی به پیامبر (ص) و خاندان و اهل بیت (ع) است و یکی از راه های نیل به این هدف، بهره مندی از منابع و متون و کتبی است که در این باره نوشته شده است. شما چه منابعی را در این باره معرفی می کنید؟
مجمع جهانی اهل البیت علیه السلام، مجموعه 14 جلدی "پیشوایان هدایت" را منتشر کرده است که در هر یک از جلدهای این کتاب به زندگی و اندیشه های یکی از معصومین (ع) از پیامبر گرامی تا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف توجه شده است. کتاب از سوی محققین و پژوهشگران مجمع طراحی و به رشته تحریر درآمده است.
هم چنین کتاب های اخلاقی که در حوزه زندگی، معاشرت، خانواده و تربیت نگاشته شده می تواند در راستای این بحث باشد. به هر حال همه جوانب وجودی پیامبر و رسول گرامی اسلام، قابلیت توجه و الگوبرداری دارد. اخلاق پیامبر، محبت و مودت رسول الله (ص)، ارتباط با مردم، برخوردهایشان در خانواده با همسران و فرزندان یا با اصحاب، همه و همه روش های تربیتی است. همچنان که آیه شریفه می فرماید: "لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه" یا در جای دیگری می فرماید:" انک لعلی خلق عظیم". او صاحب اخلاق و خلق و خویی عظیم است و هیچ کس از انسان ها به آن پایه از ادراک و فهم و معرفت نمی رسند
نکته دیگری که در این باره وجود دارد توجه به این مهم است که آنچه از اهل بیت (ع) در قالب روایات و ادعیه و شیوه ها و دستورالعمل ها به ما رسیده بخشی از همان سنت پیامبر است و بین این دو فرق و فاصله ای وجود ندارد. مثلا اگر ما می خواهیم بدانیم مبنای نظری و عقیده پیامبر درباره حکمرانی و حکومت چیست می توانیم در عهدنامه مالک اشتر در نهج البلاغه بخوانیم چون امیرالمؤمنین ممتازترین شاگرد مکتب پیامبر است و وقتی امیرالمؤمنین، مالک اشتر را به عنوان حاکم ولایت مصر انتخاب می کند جزئیات حکمرانی از شیوه رفتارها و برخوردهای حاکمیتی را به مالک بازگو می کند. اگر ما به همین عهدنامه نگاه کنیم مجموعه ای کامل از اخلاق حکومتی و ساحت سیاست در زندگی اسلامی را می بینیم که بخشی از میراث معرفتی در سنت پیامبر است.
منبع:شبستان
گزارش خطا
