انساني كه دنبال عبادت و اطاعت پروردگار است، يعني از نيروي شهوت مال، مقام و… براي رسيدن به قرب و نزديكي خداوند استفاده كرده و از هيچ كوششي فروگذار نمي‌كند و توان خود را در راه خداوند و خدمت به بندگان او صرف مي‌نمايد و تا بذل جان و خاندان خود جلو مي رود، چنين انساني نه تنها از ملائكه بهتر، بالاتر و والاتر است، بلكه ملائكه خادم او هستند.
عقیق: عَنْ عَبْدِاللهِ ابْنِ سَنانِ قالَ: سَألتُ اباعَبدِاللهِ جَعفَرَ بنَ مُحَمَّدٍ الصّادِقَ (ع): فَقُلْتُ الْمَلائِكَةُ اَفْضَلُ اَمْ بَنُوآدَمَ فَقالَ (ع) قالَ اَميرُالْمُؤْمِنينَ عَلِيُّ بْنُ اَبيطالِبٍ (ع) اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ رَكَّبَ فِي الْمَلائِكَةِ عَقْلاً بِلا شَهْوَةِ وَ رَكَّبَ فِي الْبَهائِمِ شَهْوَةً بِلا عَقْلٍِ وَ رَكَّبَ في بَني آدَمَ كِلْتَيْهِما فَمَنْ غَلَبَ عَقْلُهُ شَهْوَتَهُ فَهُوَ خَيْرٌمِنَ المَلائِكَةِ وَ مَنْ غَلَبَ شَهْوَتُهُ عَقْلَهُ فَهُوَ شَرٌّمِنَ البَهائِمِ.ترجمه حديث: عبدالله بن‌سنان از اصحاب امام صادق (ع) نقل مي‌كند؛ من از حضرت سؤال كردم كه ملائكه افضل و بالاترند يا بني‌آدم؟ حضرت فرمودند: اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب (ع) فرمودند به راستي كه خداوند عزّوجلّ در وجود ملائكه عقل را آميخت، بدون آنكه شهوت برايشان قرار دهد و در وجود حيوانات شهوت را در آميخت بدون آنكه عقل برايشان قرار دهد. ولي دربني‌آدم هر دو آنها را درهم آميخت. پس هر انساني كه عقل او برشهوتش غلبه كند او بهتراز ملائكه است و هر انساني كه شهوت او بر عقل او غلبه نمايد او از حيوان پست‌تر و شرتر است.
شرح: در اين روايت حضرت علي عليه السلام مقايسه زيبايي فرموده است: فرشته، سراسر وجودش عقل است و حيوان سراسر وجودش شهوت مي‌باشد. انسان، آميخته اي از عقل و شهوت است، امّا انساني كه فقط در فكر خوراك، پوشاك، مسكن، ماشين و برآوردن خواهش‌هاي نفساني و… خود مي‌باشد در رديف حيوان بلكه پست‌تر و شرتر از حيوان است. در مقابل، انساني كه دنبال عبادت و اطاعت پروردگار است، يعني از نيروي شهوت مال، مقام و… براي رسيدن به قرب و نزديكي خداوند استفاده كرده و از هيچ كوششي فروگذار نمي‌كند و توان خود را در راه خداوند و خدمت به بندگان او صرف مي‌نمايد و تا بذل جان و خاندان خود جلو مي رود، چنين انساني نه تنها از ملائكه بهتر، بالاتر و والاتر است، بلكه ملائكه خادم او هستند.
در روايتي در توصيف عقل آمده است: «العَقلُ ما عُبِدَ بِه الرَّحمنُ و اكتُسِبَ به الجِنانُ» عقل، چيزي است كه به وسيله آن خداوند رحمان عبادت شده و بهشت به دست مي‌آيد. پس زيبايي و زيبا سخن گفتن، پول، رياست، پست و مقام و… دليل عاقل بودن نمي‌باشد. پس قضاوت كنيم آيا ما عاقل هستيم يا نه؟ /۹۰۷د۱۰۲/ب۶
پی نوشت:
پايگاه اطلاع‌رساني آيت‌الله شيخ مجتبي تهراني (ره)
منبع:حج
