از سیره حضرت رسول(ص) چه می دانیم؟
پیرغلامان اهل بیت (ع) نه تنها بابت خدمت در دستگاه اهل بیت (ع) و امام حسین (ع)، دیناری از کسی نمی گرفتند بلکه آماده بذل مال بودند اما حالا کار به جایی رسیده که بعضا صحبت از دستمزدهای چند ده میلیونی و چند صد میلیونی برای مداحی هاست.
عقیق:جامعه ما به خوبی می داند از جمله خصوصیات پیرغلامان اهل بیت (ع) در گذشته این بود که نه تنها به خاطر خدمت کردن در مراسم ها و سوگ های اهل بیت (ع) در محرم، صفر، ماه رمضان و سایر ماه ها و مناسبت ها وجهی از جایی و کسی نمی گرفتند بلکه از دارایی ها و اموال خود در جهت بسط فرهنگ علوی و حسینی استفاده می کردند. این است که در چشم آن مداحان و غلامان اهل بیت (ع)، دستگاه امام حسین (ع) و اهل بیت منبعی برای ارتزاق دنیوی نبود و آن ها طبق توصیه پیامبر و بر مبنای غیرت دینی، معیشت خود را از دین دریافت نمی کردند. ثمره این نبستن ارتزاق خود به دین و مذهب آنجا بود که آن ها آزادمرد بودند و دنبال کژی ها راه نمی افتادند و با ذائقه های انحرافی جلو نمی رفتند اما در این سال ها آرام آرام فضا دیگرگونه شد و بخشی از نسل های نوظهور مداحان اول به نام صله و بعدها به عنوان دستمزد چنان به ارتزاق از مداحی خو گرفتند که آرام آرام قبح دستمزد گرفتن در قبال مداحی فرو ریخت و وجدان ها هم با توجیه هایی به نام حرفه ای گری و تغییر زمانه و اقتضائاتش، تخدیر و ساکت شد. این است که گاهی در مداحی ها می بینیم آن سوزها و آن تأثیرهای گذشته که ماحصل اخلاص ورزی و زیستن در خط مشی اصیل امام حسین (ع) بود آرام آرام رخت می بندد و مداحی ها رنگ و بوی خوانندگی و تکنیک را به خود می گیرد.انسان چیزی جز سعی و مجاهدت خود نیست
یکی از مهم ترین مبانی بنیادین تفکر نبوی و سیره رسول الله (ص)، ارزش دادن به مقوله عمل، کار، پرهیز از تن دادن به هر رفتاری و بهانه ای حتی بهانه عبادت برای کسب معاش و به دست آوردن روزی است. البته همچنان که اقتضای نگاه توحیدی رسول الله است هیچ کسی در این دنیا روزی خود را خلق نمی کند و این خداوند است که متعهد به تأمین روزی بندگان خود شده است، همچنان که امروزه با همه تحولات فناوری - علمی و دگردیسی هایی که در زندگی بشر روی داده باز این حقیقت عریان تر از همیشه پیش چشم ماست که آنچه از روزی های مادی و معنوی نصیبب بندگان و روزی خواران خداوند می شود خلق آن ها نیست. هیچ کس روزی خود را نمی تواند خلق کند بلکه آن را کسب می کند، در واقع تلاش انسان مسلمان برای کسب روزی بهانه ای است که او اندیشه و قوای روحی - ذهنی و جسمی خود را به کار گیرد و بر بخش قابل توجهی از توانمندی های خود واقف شود همچنان که امام صادق(ع) به عنوان تربیت یافته ای از تربیت یافتگان مکتب رسول الله (ص) صراحات به این حقیقت اشاره می کنند که: «التجارت تزيد في العقل / تجارت، عقل را بارور می کند و بر آن می افزاید"
اما قرآن حکیم، موضع گیری های بسیار روشنی در این باره دارد. علاوه بر این که قرآن در آیات متعددی، بارها با کنار هم قرار دادن دو واژه "ایمان" و "عمل صالح" بر این حقیقت پافشاری می کند که ایمان حقیقی نمی تواند دور از عمل صالح - کار شایسته - باشد و مؤمن، باروری خود را در کار و عمل نشان می دهد در آیات متعددی به ارزش عمل و کار در زندگی مسلمان می پردازد. در آیه 39 سوره نجم می فرماید: "و ان ليس للانسان الا ما سعی / و این که برای انسان پاداشی جز آنچه کرده نیست." همچنین در آیه 32 سوره نسا به گونه ای دیگر به این حقیقت اشاره می کند که: "للرجال نصيب مما اكتسبوا و للنساء نصيب مما اكتسبن / مردان را از آنچه کنند نصیبی است و زنان را از آنچه کنند نصیبی"
چه گروهی از چشم حضرت رسول (ع) می افتادند؟
حال به زمانه معاصر برگردیم. آیا زندگی مسلمانان در جهان و اقتصاد آن ها که گاه وابستگی بی چون و چرایی به ذخایر زیرزمینی و منابع خدادادی دارد با آنچه توصیه های رسول الله (ص) و آیات وحیانی است تناسب دارد؟ اگر ما در این زمینه دچار ضعف های مشهود هستیم این ضعف ها بیش از هر چیز نشان می دهد که از سیره رسول الله (ص) فاصله گرفته ایم. به عنوان مثال هنوز هم در جامعه ما این فرهنگ رفتاری و ذهنیت وجود دارد که دولتی، کارآفرینی، کسی باید باشد که زمینه اشتغال ما را فراهم کند. ما کودکان خود را از همان دوران کودکی با ذهن کارآفرین و خلاق در کار و فعالیت بار نمی آوریم و همیشه بر این گمان هستیم که دیگران از دولت تا کارآفرین ها، کارخانه دارها و صاحبان شرکت ها وظیفه دارند زمینه اشتغال ما را فراهم کنند اما این که چند نفر دور هم جمع شوند و نقشه کره زمین را روبروی خود پهن کنند و نیاز ملت ها و جوامع و کشورهای مختلف را بررسی کنند و ببینند آیا می توانند نیازهای ملل گوناگون به کالا - و نه منابع زیرزمینی و کالاهای خام - را تأمین کنند، هنوز در کشور ما و بسیاری از ملل و ممالک اسلامی نهادینه نشده است.
اما موضع گیری هایی که در این باره از رسول الله (ص) در مجموعه احادیث و سخنان آن حضرت صورت گرفته مبین جدیت حضرت در ارزش دادن به کار و فعالیت و پرهیز از بیکارگی است. در سیره پیامبر آمده است "حضرت مصطفی صلى الله عليه و آله و سلم همين كه به مردى نگاه مى كرد و از وى خوشش مى آمد، مى فرمود: آيا شغلى دارى؟ اگر مى گفتند، بيكار است ، مى فرمود: از چشم من ساقط شد، عرض مى كردند: يا رسول الله براى چه از چشم شما افتاد؟ مى فرمود: زيرا مؤمن بيكار بود، دين خود را اسباب معيشت قرار مى دهد"
حالا این حدیث پیامبر و هشداری که در پایان حدیث می دهند که مؤمن نباید دین خود را اسباب معیشت قرار دهد در کنار این خبر قرار دهید که چندی پیش مدیرکل اوقاف و امور خیریه بوشهر اعلام و از دستمزد 200 میلیونی یک مداح برای 10 شب مداحی در دهه اول محرم آن هم در یک شهرستان کوچک به نام چغادک انتقاد کرد. به دنبال همین خبر بود که روح اله باقری، کارشناس تشکلهای دینی در گفتگو با رسانه ها از پدیده چشم و هم چشمی ها برای بالا بردن پرداخت ها به مداحان و دستمزدهای 4 - 5 میلیون تومانی برخی مداحان برای هر شب از ایام دهه محرم در شهر کاشان خبر داد.
حال این خبرها و این رفتارها را که فضای بی اعتمادی و دلچرکینی نسبت به کارکردی های برخی از هیأت های مذهبی را در جامعه می گستراند در کنار مشی و شیوه پیرغلامان اهل بیت (ع) و مداحان کهنه کار و قدیمی هیأت های حسینی قرار دهید تا معنای هشدار پیامبر بیشتر روشن شود.
وابستگی مالی، استقلال مداح را مخدوش می کند
جامعه ما به خوبی می داند از جمله خصوصیات پیرغلامان اهل بیت (ع) در گذشته این بود که نه تنها به خاطر خدمت کردن در مراسم ها و سوگ های اهل بیت (ع) در محرم، صفر، ماه رمضان و سایر ماه ها و مناسبت ها وجهی از جایی و کسی نمی گرفتند بلکه از دارایی ها و اموال خود در جهت بسط فرهنگ علوی و حسینی استفاده می کردند. این است که در چشم آن مداحان و غلامان اهل بیت (ع)، دستگاه امام حسین (ع) و اهل بیت منبعی برای ارتزاق دنیوی نبود و آن ها طبق توصیه پیامبر و بر مبنای غیرت دینی، معیشت خود را از دین دریافت نمی کردند. ثمره این نبستن ارتزاق خود به دین و مذهب آنجا بود که آن ها آزادمرد بودند و دنبال کژی ها راه نمی افتادند و با ذائقه های انحرافی جلو نمی رفتند اما وقتی کسی پول خود را از جایی می گیرد و وابستگی مالی پیش می آید نمی تواند استقلال نظر داشته باشد باید با همان سلیقه و ذائقه ای پیش برود که آن ها می خواهند چون از آن ها ارتزاق می کند، بنابراین زیر بیرق سلیقه هایی می رود که ممکن است با ذائقه اصیل و بی پیرایه شیعی و حسینی متفاوت باشند. در گذشته پیرغلامان و مداحان هیأت های مذهبی هر کدام به فراخور خود، پیشه ای در شهر و روستا داشتند. از اصناف بازار گرفته تا تاجران و پیشه وران و کشاورزان و باغداران هر کدام در طول سال ارتزاق خود را از حرفه ای تأمین می کردند و نیاز مالی به پول مداحی نداشتند و به واقع پولی نیز این وسط رد و بدل نمی شد اما در این سال ها آرام آرام فضا دیگرگونه شد و بخشی از نسل های نوظهور مداحان اول به نام صله و بعدها به عنوان دستمزد چنان به ارتزاق از مداحی خو گرفتند که آرام آرام قبح دستمزد گرفتن در قبال مداحی فرو ریخت و وجدان ها هم با توجیه هایی به نام حرفه ای گری و تغییر زمانه و اقتضائاتش، تخدیر و ساکت شد. این است که گاهی در مداحی ها می بینیم آن سوزها و آن تأثیرهای گذشته که ماحصل اخلاص ورزی و زیستن در خط مشی اصیل امام حسین (ع) بود آرام آرام رخت می بندد و مداحی ها رنگ و بوی خوانندگی و تکنیک را به خود می گیرد.
منبع:شبستان
211008
