اين روزها كه در آستانه فرا رسيدن اربعين حسيني هستيم، خيل عاشقان و مشتاقان اين امام همام از سراسر جهان راهي كربلاي معلي مي‌شوند كه هر يك از اين افراد بايد به مسائل شرعي پيش‌روي خود آگاه باشند.
عقیق: همزمان با فرارسيدن اربعين شهادت حضرت سيدالشهدا (ع) و اجتماع عظيم شيعيان جهان در پياده‌روي اربعين، برخي سؤالات فقهي كه ممكن است براي عموم زائران حسيني پيش آيد همراه با پاسخ آنها را منتشر مي‌كنيم.
نيت نماز مسافر
سؤال: در مسافرت، نمازهاي شكسته را به چه نيتي بايد بخوانيم، مثلاً بگوييم چهار ركعت نماز ظهر، يا دو ركعت نماز ظهر، يا چهار ركعت نماز ظهر شكسته يا…؟
جواب: به زبان آوردن نيت نماز لازم نيست. بنابراين، وقتي كه مسافر براي خواندن نماز ظهر يا عصر يا عشا به نماز مي‌ايستد و تكبير مي‌گويد و به قصد قربت، نماز را دو ركعتي مي‌خواند، صحيح است؛ ولي اگر بخواهد نيت را به زبان آورد، مي‌تواند بگويد: «نماز ظهر به جامي‌آ‌ورم، قربةالي الله» يا «دو ركعت نماز ظهر به جا مي‌آورم، قربة الي الله» يا «نماز ظهر شكسته به جا مي‌آورم، قربةالي الله».
نماز قضا در سفر
سؤال: اگر در مسافرت بخواهيم نماز قضا بخوانيم، با اينكه نمازهاي چهار ركعتي ما شكسته است، بايد كامل بخوانيم يا شكسته؟ در كل، آيا مي‌توانيم در مسافرت نماز قضا بخوانيم؟
جواب: نمازهايي را كه در غير سفر قضا شده است، بايد به طور كامل خواند و اگر در سفر قضا شده باشد، به صورت شكسته در سفر، هرچند ده روز نمانيد، مي‌توانيد فضاي نمازهاي چهار ركعتي را به جا آوريد.
سؤال: اگر در مسافرت، نمازهاي چهار ركعتي قضا شود و بخواهيم در وطن قضاي آن را بخوانيم، تكليف چيست؟
جواب: بايد شكسته بخوانيم.
نذر روزه در سفر
سؤال: كسي كه در ماه رمضان در سفر است، آيا مي‌تواند نذر كند و روزه بگيرد؟
جواب: صحيح نيست. فرق ندارد كه نذر كند روزه ماه رمضان را بگيرد يا روزه ديگري را؟
سؤال: آيا مي‌توانيم نذر كنيم در مسافرت روزه بگيريم: آيا حتما بايد پيش از مسافرت نذر كنيم يا در زماني كه در سفر هستيم نيز مي‌توانيم نذر كنيم؟
جواب: نذر روزه ماه رمضان و قضاي آن در سفر، صحيح نيست؛ ولي اگر بخواهد روزه مستحب را نذر كند كه در سفر به جا آورد، چنانچه روزه واجب برعهده نداشته باشد، اشكال ندارد. بنابراين، كسي كه روزه قضا دارد، اگر نذر كند در سفر روزه بگيرد، صحيح نيست. نذر بايد پيش از سفر باشد؛ يعني قبل از رفتن به سفر نذر كند كه در اين مسافرت روزه مي‌گيريم يا نذر كند.
نماز قضا به جماعت
سؤال: آيا نماز قضا را مي‌توانيم به جماعت بخوانيم؛ مثلاً در شهري مسافر هستيم و نمازمان سر دو ركعت تمام مي‌شود. در دو ركعت بعد، مي‌توانيم نماز قضا اقتدا كنيم؟ يا اگر دو نماز را با نماز اول امام جماعت خواندنيم، در نماز دوم، مي‌توانيم يك نماز قضا اقتدا كنيم؟
جواب: اشكال ندارد و در هر دو صورت، مي‌توانيد نماز قضا اقتدا كنيد.
سؤال: آيا نماز قضاي ما بايد با نماز امام جماعت متحد باشد؟ مثلاً اگر امام جماعت نماز عصر را مي‌خواند، فقط نماز قضاي عصر را مي‌توانيم به او اقتدا كنيم يا نمازهاي ديگر هم اشكال ندارد؟
جواب: در فرض سوال، لزومي ندارد نماز امام و مأموم متحد باشد و نماز قضاي ديگر را نيز مي‌توانيد اقتدا كنيد.
ايستادن مسافر در صف اول جماعت
سؤال: اگر در شهري مسافر باشيم و قصد ماندن ده روز نداشته باشيم و نماز را شكسته بخوانيم، آيا مي‌توانيم در صف اول جماعت، به نماز بايستيم؟
جواب: اگر سر دو ركعت سلام بدهيد و فاصله زياد بشود، اتصال افرادي كه بعد از شما در صف اول ايستاده‌اند، قطع و نمازشان فرادا مي‌شود؛ از اين رو توصيه مي‌‌كنند در صف اول نايستيد.
قطع اتصال صفوف جماعت
سؤال: اگر عده‌اي مسافران كه در صف نماز جماعت ايستاده‌اند، سر دو ركعت سلام بدهند و اتصاف صفوف جماعت قطع شود، وظيفه ما در نماز جماعت چيست؟
جواب: اگر اتصاف قطع شود، به اين معني كه از هيچ سمت، نه از صف جلو و نه از سمت راست يا چپ، اتصال نداشته باشيد، نماز شما فرادا مي‌شود و بعد از آن را بايد خودتان به نيت فرادا ادامه دهيد.
اقتداي مسافر به حاضر
سؤال: در رساله‌هاي توضيح‌المسائل آمده است، اقتداي مسافر به حاضر و برعكس، مكروه است. بر فرض كه ما در مشهد مسافر باشيم، بهتر است نماز را فرادا بخوانيم يا در نماز جماعت شركت كنيم؟
جواب: مسافري كه نماز را شكسته مي‌خواند، اگر به امام جماعتي كه نماز را تمام مي‌خواند اقتدا كند، ثوابش از نماز جماعتي كه هر دو (امام و مأموم) نمازشان تمام يا هر دو شكسته باشد، كمتر است و كراهت در اينجا به همين معني است. ولي باز در اين فرض هم ثواب نماز جماعت از نماز فرادا بيشتر است. پس، بهتر است در نماز جماعت شركت كنيد.
اقتداي نماز قضا به ادا
سؤال: اگر مسافر باشيم و در نماز جماعت، سر دو ركعت سلام بدهيد و نمازمان تمام شود، آيا در دو ركعت بعدي نماز امام جماعت، حتماً بايد يك نماز دو ركعتي اقتدا كنيم؟ يا مي‌توانيم مثلا نماز چهار ركعتي ادا يا قضا اقتدا كنيم و بقيه آن را خودمان فرادا بخوانيم؟
جواب: هر دو صورت، اشكال ندارد و لزومي ندارد حتماً نماز دو ركعتي اقتدا كنيد و وقتي كه نماز جماعت تمام شد، باقي مانده نماز را فرادا مي‌خوانيد و صحيح است.
زيارت
سؤال: بوسيدن درگاه حرم و آستان مقدس و سجده روبروي قبر مطهر چه حكمي دارد؟
جواب: بوسيدن در و درگاه حرم اشكال ندارد؛ ولي سجده‌كردن در مقابل ضريح و قبر مطهر، جايز نيست؛ مگر سجده شكر خدا، به جهت توفيق اين زيارت. بهتر است زائران گرامي سجده شكر را هم رو به روي قبر و ضريح مطهر انجام ندهند.
نماز خواندن با غسل زيارت
سؤال: آيا با غسل زيارت مي‌توانيم نماز بخوانيم يا بايد وضو هم بگيريم؟
جواب: نمي‌توان نماز خواند و بايد وضو هم گرفت.
وضو گرفتن با آب‌هاي مخصوص نوشيدن
سؤال: وضو گرفتن از آب‌سردكن‌هاي داخل صحن‌ها كه مخصوص نوشيدن است، براي نماز يا زيارت، چه حكمي دارد؟
جواب: باطل است. چون آب وضو بايد مباح باشد و اين آب‌ها ويژه نوشيدن است، نه وضو گرفتن.
سؤال: اگر براي رفتن به حرم مطهر و زيارت، وضو گرفته باشيم، آيا مي‌توانيم با همان وضو نماز بخوانيم يا مجدداً بايد وضو بگيريم؟
جواب: تا زماني كه وضو باطل نشده است، نماز خواندن و انجام دادن ساير كارهايي كه نياز به طهارت دارد، با همان وضو منعي ندارد.
ورود جنب و حائض به حرم
سؤال: جنب و حائض تا كدام قسمت از صحن‌ها و رواق‌ها و حرم مطهر امامان معصوم و مساجد مي‌توانند وارد شود؟
جواب: وارد شدن و عبور از مسجد و حرم مطهر به طوري كه از يك در، وارد و از در ديگر، برون رود، اشكال ندارد؛ ولي توقف در مسجد و بنابر احتياط واجب در حرم امام معصوم جايز نيست. البته توقف در صحن‌ها و رواق‌ها اشكال ندارد.
اطراف ضريح مطهر امامان معصوم زير گنبد و به فتواي برخي از فقها، رواق‌هاي متصل به زير گنبد، حكم حرم را دارد و جنب و حائض در آن قسمت نبايد توقف كند.
سؤال: اگر جنب يا حائض از سر ناآگاهي يا فراموشي، داخل مسجد يا حرم امام معصوم شود، آيا گناه كرده است؟ تكليفش چيست؟
جواب: همين كه متوجه شد، بايد از مسجد يا حرم بيرون برود و اگر به سبب فراموشي باشد، گناه نكرده است؛ ولي اگر به جهت ندانستن مسئله باشد و در ياد گرفتن مسئله كوتاهي كرده باشد، گناهكار است.
سؤال: اگر جواني در مسجد يا حرم امام خوابش ببرد و در خواب جنب شود، تكليفش چيست؟
جواب: بايد فوراً از مسجد يا حرم بيرون برود.
بردن مهر و قرآن حرم
سؤال: بردن مهر يا قرآن يا كتاب دعا از حرم مطهر براي تبرك يا گرو نگه داشتن براي برآمدن حاجت، چه حكمي دارد؟
جواب: بردن مهر و قرآن و كتاب‌هاي دعاي حرم و مسجد جايز نيست و چنانچه كسي عمداً يا سهواً برده باشد، بايد به جاي آن برگرداند.
منبع:حج
211008
نيت نماز مسافر
سؤال: در مسافرت، نمازهاي شكسته را به چه نيتي بايد بخوانيم، مثلاً بگوييم چهار ركعت نماز ظهر، يا دو ركعت نماز ظهر، يا چهار ركعت نماز ظهر شكسته يا…؟
جواب: به زبان آوردن نيت نماز لازم نيست. بنابراين، وقتي كه مسافر براي خواندن نماز ظهر يا عصر يا عشا به نماز مي‌ايستد و تكبير مي‌گويد و به قصد قربت، نماز را دو ركعتي مي‌خواند، صحيح است؛ ولي اگر بخواهد نيت را به زبان آورد، مي‌تواند بگويد: «نماز ظهر به جامي‌آ‌ورم، قربةالي الله» يا «دو ركعت نماز ظهر به جا مي‌آورم، قربة الي الله» يا «نماز ظهر شكسته به جا مي‌آورم، قربةالي الله».
نماز قضا در سفر
سؤال: اگر در مسافرت بخواهيم نماز قضا بخوانيم، با اينكه نمازهاي چهار ركعتي ما شكسته است، بايد كامل بخوانيم يا شكسته؟ در كل، آيا مي‌توانيم در مسافرت نماز قضا بخوانيم؟
جواب: نمازهايي را كه در غير سفر قضا شده است، بايد به طور كامل خواند و اگر در سفر قضا شده باشد، به صورت شكسته در سفر، هرچند ده روز نمانيد، مي‌توانيد فضاي نمازهاي چهار ركعتي را به جا آوريد.
سؤال: اگر در مسافرت، نمازهاي چهار ركعتي قضا شود و بخواهيم در وطن قضاي آن را بخوانيم، تكليف چيست؟
جواب: بايد شكسته بخوانيم.
نذر روزه در سفر
سؤال: كسي كه در ماه رمضان در سفر است، آيا مي‌تواند نذر كند و روزه بگيرد؟
جواب: صحيح نيست. فرق ندارد كه نذر كند روزه ماه رمضان را بگيرد يا روزه ديگري را؟
سؤال: آيا مي‌توانيم نذر كنيم در مسافرت روزه بگيريم: آيا حتما بايد پيش از مسافرت نذر كنيم يا در زماني كه در سفر هستيم نيز مي‌توانيم نذر كنيم؟
جواب: نذر روزه ماه رمضان و قضاي آن در سفر، صحيح نيست؛ ولي اگر بخواهد روزه مستحب را نذر كند كه در سفر به جا آورد، چنانچه روزه واجب برعهده نداشته باشد، اشكال ندارد. بنابراين، كسي كه روزه قضا دارد، اگر نذر كند در سفر روزه بگيرد، صحيح نيست. نذر بايد پيش از سفر باشد؛ يعني قبل از رفتن به سفر نذر كند كه در اين مسافرت روزه مي‌گيريم يا نذر كند.
نماز قضا به جماعت
سؤال: آيا نماز قضا را مي‌توانيم به جماعت بخوانيم؛ مثلاً در شهري مسافر هستيم و نمازمان سر دو ركعت تمام مي‌شود. در دو ركعت بعد، مي‌توانيم نماز قضا اقتدا كنيم؟ يا اگر دو نماز را با نماز اول امام جماعت خواندنيم، در نماز دوم، مي‌توانيم يك نماز قضا اقتدا كنيم؟
جواب: اشكال ندارد و در هر دو صورت، مي‌توانيد نماز قضا اقتدا كنيد.
سؤال: آيا نماز قضاي ما بايد با نماز امام جماعت متحد باشد؟ مثلاً اگر امام جماعت نماز عصر را مي‌خواند، فقط نماز قضاي عصر را مي‌توانيم به او اقتدا كنيم يا نمازهاي ديگر هم اشكال ندارد؟
جواب: در فرض سوال، لزومي ندارد نماز امام و مأموم متحد باشد و نماز قضاي ديگر را نيز مي‌توانيد اقتدا كنيد.
ايستادن مسافر در صف اول جماعت
سؤال: اگر در شهري مسافر باشيم و قصد ماندن ده روز نداشته باشيم و نماز را شكسته بخوانيم، آيا مي‌توانيم در صف اول جماعت، به نماز بايستيم؟
جواب: اگر سر دو ركعت سلام بدهيد و فاصله زياد بشود، اتصال افرادي كه بعد از شما در صف اول ايستاده‌اند، قطع و نمازشان فرادا مي‌شود؛ از اين رو توصيه مي‌‌كنند در صف اول نايستيد.
قطع اتصال صفوف جماعت
سؤال: اگر عده‌اي مسافران كه در صف نماز جماعت ايستاده‌اند، سر دو ركعت سلام بدهند و اتصاف صفوف جماعت قطع شود، وظيفه ما در نماز جماعت چيست؟
جواب: اگر اتصاف قطع شود، به اين معني كه از هيچ سمت، نه از صف جلو و نه از سمت راست يا چپ، اتصال نداشته باشيد، نماز شما فرادا مي‌شود و بعد از آن را بايد خودتان به نيت فرادا ادامه دهيد.
اقتداي مسافر به حاضر
سؤال: در رساله‌هاي توضيح‌المسائل آمده است، اقتداي مسافر به حاضر و برعكس، مكروه است. بر فرض كه ما در مشهد مسافر باشيم، بهتر است نماز را فرادا بخوانيم يا در نماز جماعت شركت كنيم؟
جواب: مسافري كه نماز را شكسته مي‌خواند، اگر به امام جماعتي كه نماز را تمام مي‌خواند اقتدا كند، ثوابش از نماز جماعتي كه هر دو (امام و مأموم) نمازشان تمام يا هر دو شكسته باشد، كمتر است و كراهت در اينجا به همين معني است. ولي باز در اين فرض هم ثواب نماز جماعت از نماز فرادا بيشتر است. پس، بهتر است در نماز جماعت شركت كنيد.
اقتداي نماز قضا به ادا
سؤال: اگر مسافر باشيم و در نماز جماعت، سر دو ركعت سلام بدهيد و نمازمان تمام شود، آيا در دو ركعت بعدي نماز امام جماعت، حتماً بايد يك نماز دو ركعتي اقتدا كنيم؟ يا مي‌توانيم مثلا نماز چهار ركعتي ادا يا قضا اقتدا كنيم و بقيه آن را خودمان فرادا بخوانيم؟
جواب: هر دو صورت، اشكال ندارد و لزومي ندارد حتماً نماز دو ركعتي اقتدا كنيد و وقتي كه نماز جماعت تمام شد، باقي مانده نماز را فرادا مي‌خوانيد و صحيح است.
زيارت
سؤال: بوسيدن درگاه حرم و آستان مقدس و سجده روبروي قبر مطهر چه حكمي دارد؟
جواب: بوسيدن در و درگاه حرم اشكال ندارد؛ ولي سجده‌كردن در مقابل ضريح و قبر مطهر، جايز نيست؛ مگر سجده شكر خدا، به جهت توفيق اين زيارت. بهتر است زائران گرامي سجده شكر را هم رو به روي قبر و ضريح مطهر انجام ندهند.
نماز خواندن با غسل زيارت
سؤال: آيا با غسل زيارت مي‌توانيم نماز بخوانيم يا بايد وضو هم بگيريم؟
جواب: نمي‌توان نماز خواند و بايد وضو هم گرفت.
وضو گرفتن با آب‌هاي مخصوص نوشيدن
سؤال: وضو گرفتن از آب‌سردكن‌هاي داخل صحن‌ها كه مخصوص نوشيدن است، براي نماز يا زيارت، چه حكمي دارد؟
جواب: باطل است. چون آب وضو بايد مباح باشد و اين آب‌ها ويژه نوشيدن است، نه وضو گرفتن.
سؤال: اگر براي رفتن به حرم مطهر و زيارت، وضو گرفته باشيم، آيا مي‌توانيم با همان وضو نماز بخوانيم يا مجدداً بايد وضو بگيريم؟
جواب: تا زماني كه وضو باطل نشده است، نماز خواندن و انجام دادن ساير كارهايي كه نياز به طهارت دارد، با همان وضو منعي ندارد.
ورود جنب و حائض به حرم
سؤال: جنب و حائض تا كدام قسمت از صحن‌ها و رواق‌ها و حرم مطهر امامان معصوم و مساجد مي‌توانند وارد شود؟
جواب: وارد شدن و عبور از مسجد و حرم مطهر به طوري كه از يك در، وارد و از در ديگر، برون رود، اشكال ندارد؛ ولي توقف در مسجد و بنابر احتياط واجب در حرم امام معصوم جايز نيست. البته توقف در صحن‌ها و رواق‌ها اشكال ندارد.
اطراف ضريح مطهر امامان معصوم زير گنبد و به فتواي برخي از فقها، رواق‌هاي متصل به زير گنبد، حكم حرم را دارد و جنب و حائض در آن قسمت نبايد توقف كند.
سؤال: اگر جنب يا حائض از سر ناآگاهي يا فراموشي، داخل مسجد يا حرم امام معصوم شود، آيا گناه كرده است؟ تكليفش چيست؟
جواب: همين كه متوجه شد، بايد از مسجد يا حرم بيرون برود و اگر به سبب فراموشي باشد، گناه نكرده است؛ ولي اگر به جهت ندانستن مسئله باشد و در ياد گرفتن مسئله كوتاهي كرده باشد، گناهكار است.
سؤال: اگر جواني در مسجد يا حرم امام خوابش ببرد و در خواب جنب شود، تكليفش چيست؟
جواب: بايد فوراً از مسجد يا حرم بيرون برود.
بردن مهر و قرآن حرم
سؤال: بردن مهر يا قرآن يا كتاب دعا از حرم مطهر براي تبرك يا گرو نگه داشتن براي برآمدن حاجت، چه حكمي دارد؟
جواب: بردن مهر و قرآن و كتاب‌هاي دعاي حرم و مسجد جايز نيست و چنانچه كسي عمداً يا سهواً برده باشد، بايد به جاي آن برگرداند.
منبع:حج
211008
