بخش اول گفتگو با حاج روح الله بهمنی؛
روح الله بهمنی می‌گوید: شاید برخی از نهادهای دولتی در کنار هیات‌ها باشند، اما برکت هیات‌ها به کمک‌های مردمی است. هر هزار تومانی که مردم به هیات‌ها کمک می‌کنند، واقعا برکت دارد.
عقیق:نگاه به هیئات مذهبی و بررسی کارکردهای این نهاد و هم چنین آسیب های پیش روی هیئات مساله ای است که در شکل دهی به ساختار مذهبی جامعه تاثیر گذار است. تسنیم در این گفتگو با روح الله بهمنی که خود از مادحین جوان است و هیات عشاق العباس تهران را با نام او می شناسند، درباره این موضوع به گفتگو نشسته است که در ادامه آمده است.* با توجه به پیامی که رهبری در ابتدای محرم سال جاری خطاب به شورای عالی انقلاب فرهنگی صادر فرموده و ضرورت توجه به نهادهای فرهنگی خودجوش مردمی را یادآوری کردند، می‌خواهیم در این گفت و گو به ساختار هیات بپردازیم. در این فضا هیات چه جایگاهی دارد و با چه شرایطی می تواند کارکرد خود به عنوان یک نهاد عام فرهنگی را انجام دهد؟
همان طور که از نام هیات برمی آید، شاکله اصلی هیات مجموعه ای متشکل از سلایق و پتانسیل های مختلفی است که بسیاری از جوانان، افراد میانسال و عوام مردم جامعه در حال فعالیت در این بستر هستند. درست به همین دلیل است که نقش این نهاد در جامعه و مباحثی که با فرهنگ و اعتقادات مردم در ارتباط است، بسیار تاثیرگذار و فعال است. به همین سبب هیات را می توان یکی از تاثیرگذار ترین نهادهای اجتماعی در جامعه ما دانست.
* با توجه به همین تاثیرگذاری، کارکردهای هیات را چه مواردی می دانید؟ آیا فقط می توان بیان معارف اهل بیت و مواردی از این دست را کارکرد هیات دانست یا می توانیم برای هیات کارکرد فرهنگی و اجتماعی نیز در نظر داشته باشیم؟ با توجه به اینکه هیات یا مسجد در نرم گذشته خود ارتباطات مستمری با مخطبان خود دارد؛ آیا می توان کارکردهای اقتصادی و غیره، شبیه به آنچه در گذشته وجود داشت، برای آن تعریف کرد؟
کارکردهای هیات را در حال حاضر با توجه به فضای موجود در جامعه باید تحلیل کرد. هیات از یک سری شاخصه های اصلی تشکیل شده و فعالیتش مبتنی بر اهدافی از پیش تعیین شده است که با این کارکردها در ارتباط است. هر هیات به عنوان یک نهاد فرهنگی دارای ارکان خاص خود است. چه در شیوه عزاداری، چه در شیوه خوراک دهی به فعالین این حوزه و غیره. به همین دلیل ما باید در هر هیاتی که تصمیم گیرنده هستیم برای تمامی این موارد برنامه ریزی و تصمیم گیری انجام دهیم. به عنوان مثال در هیاتی که ما به عنوان تصمیم گیرنده و برنامه ریز حاضر هستیم در زمینه های مختلفی مثل فضای مجازی، فضای رسانه ای و غیره استفاده می کنیم و الحمدلله کارکرد خوبی در فضای جلسه خود داشته ایم. این در کنار عزاداری ای بوده که همواره در کنار کارهای فرهنگی جلسات ما انجام می شود. در کنار این فضایی که منتسب به مدح و منقبت با عزاداری اهل بیت در جلسات وجود دارد، فعالیت های فرهنگی ای نیز در جریان است که برگزاری یادواره های شهدا و ... از نمونه این فعالیت ها هستند. به همین دلیل هیئات باید بیشتر به این مباحث بپردازند به این دلیل که عزاداری و برگزاری مراسمات باید در کنار فعالیت های دیگر صورت پذیرد تا تاثیر گذاری قابل توجهی را داشته باشد.
در فضایی که ما در حال فعالیت هستیم مشکل بزرگ تری وجود دارد و آن کمبود بودجه برای انجام این نوع فعالیت هاست. در همین فضایی که ما در هیات عشاق العباس داریم، اگر بتوانیم هزینه های خود هیات را تامین کنیم، کار بزرگی انجام داده ایم. امکان انجام این فعالیت ها در بستر هیات وجود دارد، اما انجام آنها نیازمند منابع مالی است که به هیات ها تزریق شود تا ما در کنار مراسم عزاداری، بتوانیم صندوق اقتصادی تشکیل دهیم، به امور خیریه و قرض الحسنه بپردازیم. برخی از دوستان این امور را انجام می دهند. شنیده ام که جلسه حاج آقا منصور موسسه مالی ای به نام قدیم الاحسان را ثبت کرده اند که در آن موسسه به انجام امور خیریه می پردازند. اما ما با توجه به کمبود منابع مالی ای که در هیات خودمان داریم، هنوز مجال انجام اموری از این دست را نداریم.
* یکی از مواردی که همیشه در این حوزه مطرح می شود منبع مالی تامین مخارج هیئات است. در الگوی قدیمی هیات، منبع مالی وابسته به مردم بود و همه مخارج از جیب مردم تامین می شد. اما در حال حاضر بسیاری از هیات های ما از نهادهایی مثل شهرداری یا سازمان های وابسته به حاکمیت کمک می گیرند، اما این فضا در آنها به وجود نمی آید. دلیل این امر چیست؟
شاید برخی از نهادهای دولتی در کنار هیات ها باشند، اما برکت هیات ها به کمک های مردمی است. هزار تومانی که مردم به هیات ها کمک می کنند، واقعا برکت دارد، اما هزینه برقراری و نگهداری هیات واقعا سرسام آور است. این هزینه ای نیست که در توان مردم باشد، باید نهادهایی که بودجه فرهنگی را در اختیار دارند به این نهادهای مذهبی کمک کنند.
*سوال دیگر در این رابطه این است که اگر نهادهای مسئول فرهنگی وارد تامین هزینه هیئات شوند، وارد سیاست گذاری هیئات نیز می شوند. مثلا می بینیم که تعبیر برخی درباره اداره هیات این است که هیات ها باید هدایت شوند نه این که در آنها دخالت صورت گیرد. اما در این چارچوب، هادیان هیات وامدار جریان خاصی می شوند که به نظر برخی این اصلا مثبت نیست. شما این مورد را چگونه ارزیابی می کنید؟
الحمدلله نهادهایی که تا به حال جلسه ما را کمک کرده اند، هیچ نوع دخالتی در روند اداره هیات نداشته اند. البته یک سری شاخصه های کلی در این موضوع وجود دارد که اهداف کلی نظام و سیاست نظام در این راستا قابل بیان است. مواردی که گاهی از سوی این دوستان به ما یادآوری می شود و ما هم به دیده منت آنها را می پذیریم. اما اینکه بخواهند با استفاده از این موقعیت در اداره امور هیات دخالت داشته باشند و در جلسه سیاست گذاری کنند، اصلا به این نحو نیست. ما از ابتدا با این دوستان شرط می کنیم که کمک شما به این جلسه، کمک به جلسه است و ما هیچ نظری از کسی نمی گیریم و ما طبق هدف مان حرکت می کنیم و مردمی بودن جلسه را اصل می دانیم. دوستانی هم که به جلسه کمک می کنند این مسئله را هضم کرده اند. قرار نیست اگر کسی به هیات کمک می کند در تصمیم گیری های هیات سهمی داشته باشد. بعد هم بودجه ای که در اختیار این دوستان است، از حساب شخصی آنها نیست. این بودجه ای است که برای صرف در این راه تصویب شده و باید در همین فضا هزینه شود. نکته بعد اینکه تنها نهادی که ما با آن تعامل داریم و هر چند یکبار با آنها جلسه برقرار می کنیم؛ سازمان تبلیغات اسلامی است که آن هم در راستای کمک به نظام و اعتلای فرهنگ امام حسین(ع) است.
نظر شخصی بنده این است که این دو باید مکمل هم باشند. یعنی واعظ و مداح مکمل باشند. ما همیشه سعی کرده ایم که از طریق مطالبی که به مردم ارائه می دهیم، روی مردم تاثیر داشته باشیم و همواره تلاش کرده ایم که در یک راستا باشیم. اما متاسفانه آقایان وعاظ به نوعی کم توجهی به برخی از مادحین دارند. مثلا سبقه مادحین و سن و سال برخی از شاخص هایی ست که در این فضا مورد توجه وعاظ است تا بپذیرند با مداح خاصی وارد همکاری شوند. ما بسیار علاقه مندیم که با واعظان مختلف همکاری داشته باشیم.
* به نظر شما دلیل این نوع نگاه از سوی واعظان که بیان کردید، به مادحین چیست؟
اکثر دوستان واعظ دارای جلسات دوره ای و ثابت هستند. مثلا ما علاقمندیم که یک دهه محرم از منبر شیخ حسین انصاریان استفاده کنیم. اما ایشان بیش از 20سال است که در یک مکان ثابت و خاص منبر می رود. ولی خب ما همواره ارتباط خوبی با علما داشته ایم و اینطور نبوده که سبک خاص یا جوان بودن مداح را در ارتباط شان با ما مدنظر داشته باشند.
ادامه دارد...
منبع:تسنیم
