روایتی از رشادت‌های فرزند ام‌البنین در روز عاشورا
کتاب «ترجمه و شرح رجزهای عاشورا» مشتمل بر شعارها و پیام‌های حماسی و شورانگیز شهیدان دشت نینوا، تألیف «ابوالحسن ربانی تبار» از سوی انتشارات سبط اکبر (ع) منتشر شد.
عقیق: کتاب «ترجمه و شرح رجزهای عاشورا» مشتمل بر شعارها و پیام‌های حماسی و شورانگیز شهیدان دشت نینوا، دارای سه فصل با عنوان «مَدخل»، «مفهوم‌شناسی رَجَز» و «اما رجزهای شهیدان کربلا در روز عاشورا» و سی و هشت بخش «امام حسین (ع)»، «حضرت عباس بن علی (ع)»، «ابوبکر بن علی (ع)»، «اسلم بن عمرو»، «اَنَس بن مَعقَلَ اَصبَحی»، «جعفر بن عقیل»، «جُناده بن حارث کوفی»، «حبیب بن مظاهر اسدی»، «حَجاج بن مَسروق جُعفی»، «حُر بن یزید ریاحی»، خالد بن عمرو صیداری»، «زُهیر بن قین بَجَلی»، «عمرو بن جُناده» و «مسلم بن عوسجه»،است.
یکی از نکات بارز این کتاب این است، از دیرباز در میان اهل منبر و مداحان اهل بیت (ع) رسم بر این است که بیشتر روضه امام حسین، حضرت عباس، حضرت علی‌اکبر، حضرت علی اصغر، حضرت قاسم، حضرت مسلم و اسارت اهل بیت (ع) خوانده می‌شود و کمتر نامی از روضه، شجاعت‌ها، فداکاری‌ها، رجزها و اشعار حماسی سایر شهدا برده می‌شود، به گونه‌ای که انسان خیال می‌کند در کربلا فقط همین چند بزرگوار شهید شده‌اند، در حالی که در کربلا فقط همین چند بزرگوار شهید شده‌اند، در حالی که در کربلا بنابر مشهور هفتاد و دو تن شهید وجود دارد.
با تألیف این کتاب، شاید این سیره و روش اصحاب منبر و مداحان دچار تحول و دگرگونی شود و از سایر شهیدان هم نام برده شود و به عاشقان عزاداری امام حسین (ع) به ویژه جوانان معرفی شوند.
نویسنده کتاب «ترجمه و شرح رجزهای عاشورا» درباره سبک و روش کار این اثر اینگونه بیان می‌کند: در آغاز هر بخش، شرح حال کوتاهی از شهید، بیان می‌شود، آنگاه رجز او را ذکر کرده و سپس به ترجمه آن می‌پردازیم. البته ترجمه آزاد، نه واژه در مقابل واژه، که به اصطلاح ترجمه تحت اللفظی باشد و بعد از ترجمه، لغت‌ها و واژه‌هایی را که نیاز به ترجمه کردن داشته باشد با مراجعه به نظر لغت‌شناسان، معنا شده است و سپس شرح و توضیح کوتاهی را در قالب برداشت‌ها، نکته‌ها و پیام‌ها بیان خواهیم کرد.
وی اضافه می‌کند: گرچه موضوع این نگارش، رجزهای عاشورا است، ولی فکر کردم که مناسب است برای اینکه کتاب مفیدتر و جامع‌تر باشد و برغنای آن افزوده شود، برخی از رجزهایی را که از حضرت رسول اکرم (ص) و از حضرت امیرالمؤمنین (ع) در جنگ‌های صدر اسلامی نقل شده به این مجموعه افزوده شود، همچنین لازم به یادآوری است که از تمام یاران شهید امام حسین (ع) رجز نقل نشده، بلکه برخی از آنان در موقع جنگ با لشکر ابن سعد رجز خوانده‌اند.
ربانی تبار ادامه می‌دهد: سعی و تلاش شده در بازگویی این رجزها، الزاماً به منابع کهن و دست اول مراجعه شود و اگر احیاناً نامی از کتاب‌های عالمان و نویسندگان معاصر برده می‌شود، صرفاً به عنوان تأیید بیشتر مطلب است.
وی می‌افزاید: در نقل رجزها احیاناً میان مورخان اختلاف است، هم از اینکه این رجز از چه کسی است و هم از منظر کلمات و واژه‌ها، ولی بیشتر به سخن قدما بسنده می‌کنیم و به آنها اعتماد داریم و از نظر برخی از مورخان امین عصر حاضر نیز سود برده‌ایم.
در بخشی از کتاب «ترجمه و شرح رجزهای عاشورا» درباره «جعفر بن علی بن ابیطالب (ع)»، می‌خوانیم: حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) هنگامی که با فاطمه دختر حِزام _ ام البنین_ ازدواج کرد، ثمره این ازدواج چهار تا فرزند پسر بود به نام‌های؛ عباس (ع)، عبدالله، جعفر و عثمان که همه این شیران دلاور و شجاع در کربلا از یاران و سربازان فداکار برادر خود، امام حسین (ع) بودند.
حضرت علی (ع) همانند برادرش عقیل این فرزند را به عنوان تکریم و پاسداشت و یادمان برادر شهیدش «جعفر بن ابیطالب (ع)»، «جعفر» نامگذاری کرد.
روز سرخ عاشورا و روز جانفشانی فرا رسید، جعفر، بعد از طلب اذن از برادرش عازم میدان کارزار شد و در مقابل خیل لشکر کوفیان این رجز را خواند:
اِنٌی اَنَا جَعفَرُ ذُوالَمَعالِی اِبنُ عَلِیٌ الخَیرِ ذِی النٌوالِ
ذَاکَ الوَصِیُ ذُوالسَنا وَ الوالِی حَسبِی لِعَمِی شَرَقاً وَ خَالِی
اَحمِی حُسَیناً ذَا النَدی المِفضَالِ
**ترجمه:
بدانید که من جعفرم، صاحب فضیلت‌ها و برجستگی‌ها، فرزند علی هستم که تجسم و تبلور همه خوبی‌ها و زیبایی‌ها بود و صاحب احسان‌ها و بخشندگی‌ها
آن آقایی که وصی و جانشین بلافصل پیامبر (ص) و صاحب درخشندگی‌ها است، حاکم و پیشوای مسلمانان، از افتخارات من، اینکه عمویم جعفر و دایی‌ام، عامر بن مالک است.
از حسین که صاحب جود و بسیار بخشنده و بزرگوار است، دفاع می‌کنم.
**توضیح نکته‌ها:
این شهید با عزت و بصیر، در این رجز به دو نکته محوری و اساسی، اشاره می‌کند:
الف: به معرفی پدرش می‌پردازد، گرچه اهل کوفه که فعلا در شمار لشکر عمر سعد قرار دارند، فضائل و مناقب حضرت امیر مؤمنان (ع) و جایگاه رفیع او را در استقرار و برقراری دین اسلام، خوب می‌شناختید، ولی باز لازم بود به آنان این برجستگی‌ها را یادآوری کند. ممکن است برخی از آنان دوباره به وجدان خود و دانش و دانستنی‌های خود برگردند و راه خویش را از راه ستمگران جدا سازند.
از خصلت‌های بسیار برجسته که دوستان و حتی دشمنان علی (ع) به آن اعتراف دارند، سخاوتمندی و بخشندگی و دست دهنده این بزرگوار بود. که در این زمینه چندین آیه قرآن در شأن و منزلت او و خاندانش نازل شده. همانند سوره هل اتی. بخشش انگشتر در نماز و صدها مورد دیگر که در کتب فریقین باز گفته شده و متواتر و قطعی است.
ب: یادآوری این حقیقت انکار ناپذیر تاریخی و دینی که او وصی و جانشین پیامبر است و اوست ولی، والی، امام و حاکم بر مسلمانان. ولی با هزاران اندوه و درد و افسوس،که نگذاشتند آنچه حضرت محمد (ص) وصیت فرموده بود، عملی شود و مسیر حرکت مسلمین متأسفانه دچار انحراف بزرگی شد.
در آخر یادآوری می‌شود که: آنچه جعفر گفت: «عمٌی»، مراد او عمویش جناب جعفر است که در سال هشتم و در جنگ موته به شهادت رسید. اما مقصود او از خالی (دایی من) ممکن است، جناب ابوبراء عامر بن مالک معروف و ملقٌب به «ملاعب الاَسنه» از خاندان مادری جعفر که حضرت ام‌البنین باشد که از طائفه بنی کلاب است.
عامر آنچنان شجاع بود که در هنگام نبرد، از دشمن واهمه‌ای نداشت. به قلب دشمن نفوذ و آنان را از پای درمی‌آورد که معروف است به عنوان «ملاعب الاسنٌه»، یعنی آنچنان شجاع و پردل بود که در میادین جنگ انگار با نیزه خود مشغول بازی بود و از دشمن ترس و واهمه نداشت و به آنان اهمیت نمی‌داد.
بر اساس این گزارش، انتشارات سبط اکبر (ع) کتاب «ترجمه و شرح رجزهای عاشورا» تألیف «ابوالحسن ربانی تبار» را در 212 صفحه و با قیمت 7000 تومان در تیراژ 3 هزار نسخه منتشر کرده است که علاقه‌مندان برای تهیه آن می‌توانند به تهران، ناصر خسرو، کوچه حاج نایب، پلاک 19، انتشارات باقر العلوم (ع) و با شماره تلفن 33904990 یا به نشانی دیگری در قم، میدان شهدا، خیابان معلم، کوچه 12، کوچه 18 (کوی فرجام)، پلاک 28، انتشارات سبط اکبر (ع) مراجعه یا با شماره تلفن 02537737306 تماس حاصل کنند.
منبع:فارس
یکی از نکات بارز این کتاب این است، از دیرباز در میان اهل منبر و مداحان اهل بیت (ع) رسم بر این است که بیشتر روضه امام حسین، حضرت عباس، حضرت علی‌اکبر، حضرت علی اصغر، حضرت قاسم، حضرت مسلم و اسارت اهل بیت (ع) خوانده می‌شود و کمتر نامی از روضه، شجاعت‌ها، فداکاری‌ها، رجزها و اشعار حماسی سایر شهدا برده می‌شود، به گونه‌ای که انسان خیال می‌کند در کربلا فقط همین چند بزرگوار شهید شده‌اند، در حالی که در کربلا فقط همین چند بزرگوار شهید شده‌اند، در حالی که در کربلا بنابر مشهور هفتاد و دو تن شهید وجود دارد.
با تألیف این کتاب، شاید این سیره و روش اصحاب منبر و مداحان دچار تحول و دگرگونی شود و از سایر شهیدان هم نام برده شود و به عاشقان عزاداری امام حسین (ع) به ویژه جوانان معرفی شوند.
نویسنده کتاب «ترجمه و شرح رجزهای عاشورا» درباره سبک و روش کار این اثر اینگونه بیان می‌کند: در آغاز هر بخش، شرح حال کوتاهی از شهید، بیان می‌شود، آنگاه رجز او را ذکر کرده و سپس به ترجمه آن می‌پردازیم. البته ترجمه آزاد، نه واژه در مقابل واژه، که به اصطلاح ترجمه تحت اللفظی باشد و بعد از ترجمه، لغت‌ها و واژه‌هایی را که نیاز به ترجمه کردن داشته باشد با مراجعه به نظر لغت‌شناسان، معنا شده است و سپس شرح و توضیح کوتاهی را در قالب برداشت‌ها، نکته‌ها و پیام‌ها بیان خواهیم کرد.
وی اضافه می‌کند: گرچه موضوع این نگارش، رجزهای عاشورا است، ولی فکر کردم که مناسب است برای اینکه کتاب مفیدتر و جامع‌تر باشد و برغنای آن افزوده شود، برخی از رجزهایی را که از حضرت رسول اکرم (ص) و از حضرت امیرالمؤمنین (ع) در جنگ‌های صدر اسلامی نقل شده به این مجموعه افزوده شود، همچنین لازم به یادآوری است که از تمام یاران شهید امام حسین (ع) رجز نقل نشده، بلکه برخی از آنان در موقع جنگ با لشکر ابن سعد رجز خوانده‌اند.
وی می‌افزاید: در نقل رجزها احیاناً میان مورخان اختلاف است، هم از اینکه این رجز از چه کسی است و هم از منظر کلمات و واژه‌ها، ولی بیشتر به سخن قدما بسنده می‌کنیم و به آنها اعتماد داریم و از نظر برخی از مورخان امین عصر حاضر نیز سود برده‌ایم.
در بخشی از کتاب «ترجمه و شرح رجزهای عاشورا» درباره «جعفر بن علی بن ابیطالب (ع)»، می‌خوانیم: حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) هنگامی که با فاطمه دختر حِزام _ ام البنین_ ازدواج کرد، ثمره این ازدواج چهار تا فرزند پسر بود به نام‌های؛ عباس (ع)، عبدالله، جعفر و عثمان که همه این شیران دلاور و شجاع در کربلا از یاران و سربازان فداکار برادر خود، امام حسین (ع) بودند.
حضرت علی (ع) همانند برادرش عقیل این فرزند را به عنوان تکریم و پاسداشت و یادمان برادر شهیدش «جعفر بن ابیطالب (ع)»، «جعفر» نامگذاری کرد.
روز سرخ عاشورا و روز جانفشانی فرا رسید، جعفر، بعد از طلب اذن از برادرش عازم میدان کارزار شد و در مقابل خیل لشکر کوفیان این رجز را خواند:
اِنٌی اَنَا جَعفَرُ ذُوالَمَعالِی اِبنُ عَلِیٌ الخَیرِ ذِی النٌوالِ
ذَاکَ الوَصِیُ ذُوالسَنا وَ الوالِی حَسبِی لِعَمِی شَرَقاً وَ خَالِی
اَحمِی حُسَیناً ذَا النَدی المِفضَالِ
**ترجمه:
بدانید که من جعفرم، صاحب فضیلت‌ها و برجستگی‌ها، فرزند علی هستم که تجسم و تبلور همه خوبی‌ها و زیبایی‌ها بود و صاحب احسان‌ها و بخشندگی‌ها
آن آقایی که وصی و جانشین بلافصل پیامبر (ص) و صاحب درخشندگی‌ها است، حاکم و پیشوای مسلمانان، از افتخارات من، اینکه عمویم جعفر و دایی‌ام، عامر بن مالک است.
از حسین که صاحب جود و بسیار بخشنده و بزرگوار است، دفاع می‌کنم.
**توضیح نکته‌ها:
این شهید با عزت و بصیر، در این رجز به دو نکته محوری و اساسی، اشاره می‌کند:
الف: به معرفی پدرش می‌پردازد، گرچه اهل کوفه که فعلا در شمار لشکر عمر سعد قرار دارند، فضائل و مناقب حضرت امیر مؤمنان (ع) و جایگاه رفیع او را در استقرار و برقراری دین اسلام، خوب می‌شناختید، ولی باز لازم بود به آنان این برجستگی‌ها را یادآوری کند. ممکن است برخی از آنان دوباره به وجدان خود و دانش و دانستنی‌های خود برگردند و راه خویش را از راه ستمگران جدا سازند.
از خصلت‌های بسیار برجسته که دوستان و حتی دشمنان علی (ع) به آن اعتراف دارند، سخاوتمندی و بخشندگی و دست دهنده این بزرگوار بود. که در این زمینه چندین آیه قرآن در شأن و منزلت او و خاندانش نازل شده. همانند سوره هل اتی. بخشش انگشتر در نماز و صدها مورد دیگر که در کتب فریقین باز گفته شده و متواتر و قطعی است.
ب: یادآوری این حقیقت انکار ناپذیر تاریخی و دینی که او وصی و جانشین پیامبر است و اوست ولی، والی، امام و حاکم بر مسلمانان. ولی با هزاران اندوه و درد و افسوس،که نگذاشتند آنچه حضرت محمد (ص) وصیت فرموده بود، عملی شود و مسیر حرکت مسلمین متأسفانه دچار انحراف بزرگی شد.
در آخر یادآوری می‌شود که: آنچه جعفر گفت: «عمٌی»، مراد او عمویش جناب جعفر است که در سال هشتم و در جنگ موته به شهادت رسید. اما مقصود او از خالی (دایی من) ممکن است، جناب ابوبراء عامر بن مالک معروف و ملقٌب به «ملاعب الاَسنه» از خاندان مادری جعفر که حضرت ام‌البنین باشد که از طائفه بنی کلاب است.
عامر آنچنان شجاع بود که در هنگام نبرد، از دشمن واهمه‌ای نداشت. به قلب دشمن نفوذ و آنان را از پای درمی‌آورد که معروف است به عنوان «ملاعب الاسنٌه»، یعنی آنچنان شجاع و پردل بود که در میادین جنگ انگار با نیزه خود مشغول بازی بود و از دشمن ترس و واهمه نداشت و به آنان اهمیت نمی‌داد.
بر اساس این گزارش، انتشارات سبط اکبر (ع) کتاب «ترجمه و شرح رجزهای عاشورا» تألیف «ابوالحسن ربانی تبار» را در 212 صفحه و با قیمت 7000 تومان در تیراژ 3 هزار نسخه منتشر کرده است که علاقه‌مندان برای تهیه آن می‌توانند به تهران، ناصر خسرو، کوچه حاج نایب، پلاک 19، انتشارات باقر العلوم (ع) و با شماره تلفن 33904990 یا به نشانی دیگری در قم، میدان شهدا، خیابان معلم، کوچه 12، کوچه 18 (کوی فرجام)، پلاک 28، انتشارات سبط اکبر (ع) مراجعه یا با شماره تلفن 02537737306 تماس حاصل کنند.
منبع:فارس
