۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۰۰ : ۱۸
یادداشت/ حجت الاسلام علیزاده
صداى زنگ قافله به‌گوش مى‌رسد
صداى زنگ قافله عزا به‌گوش مى‌رسد و عاشقان و دلدادگان حسینى به تکاپوى محرم و اقامه عزاى سیدالشهداء(علیه‌السلام) افتاده و دیگر دوستداران و ارادتمندان به اهل بیت عصمت و طهارت را جهت حضور پرشور و توأم با شعور فرا مى‌خوانند.
عقیق: متن یادداشت حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیزاده با عنوان «صداى زنگ قافله به‌گوش مى‌رسد» به شرح ذیل است:صداى زنگ قافله عزا به‌گوش مى‌رسد و عاشقان و دلدادگان حسینى به تکاپوى محرم و اقامه عزاى سیدالشهداء(علیه‌السلام) افتاده و دیگر دوستداران و ارادتمندان به اهل بیت عصمت و طهارت را جهت حضور پرشور و توأم با شعور در مساجد و تکیه‌ها و هیئات مذهبى فرا مى‌خوانند. کم‌کم خیمه‌هاى عزاى سالار شهیدان در جاى‌جاى کشور اسلامی‌مان ایران و بلکه در اقصى نقاط عالم برپا مى‌گردد. آنچه وجه اشتراک تمامى محافل و مجالس عزاى امام حسین علیه‌السلام است، ابراز عشق و محبت به بهترین‌هاى هستى است، اما با توجه به منحصربه‌فرد بودن این حماسه جاودانه و جریان همیشه جارى، نکته‌هایى را یادآور مى‌شویم:
1. نهضت حسینى(علیه‌السلام) به‌عنوان پیش‌نیاز نهضت مهدوى(عج) باید همواره عمق و گسترش یابد، تا به فضل الهى بستر گیتى را جهت قیام و فریاد آخر که خود امیدبخش استقرار حاکمیت عدل و امن آخرین وصى و امام به‌حق، امام عصر ارواحناه فدا مى‌باشد، فراهم سازد و این امر مستلزم آن است که محافل و مجالس و عزاداریهاى ما به‌لحاظ راهبردى تبدیل به کانون زمینه‌ساز ظهور حضرت بقیةالله (ارواحنا فداه) بشود.
2. آرمانها و جوهره قیام و نهضت امام حسین(علیه السلام) چنان‌که از فرمایشات خود آن‌حضرت استنباط مى‌شود، اصلاحى و هدایتى است، از طرفى مى‌فرمایند «خرجتُ لطلب الاصلاح فى اُمّت جدّى(ص)، ارید ان آمر بالمعروف و انهى عن المنکر» و از جهتى سیره پرافتخار و پرنور اجداد طاهرینش را به‌عنوان نقشه راه با بیان «و اسیر بسیرة جدّی و ابى» ترسیم مى‌فرمایند.
بدیهى است ازجمله ضرورتها و نیازهاى همیشگى جامعه بشرى همین دو محور اساسى است:
1. اصلاح نقصها و عیب‌ها و مقابله با آسیب‌ها و آفتها و برداشتن موانع رشد و کمال از سر راه؛ 2. هدایت و ترغیب و تشویق جامعه به سمت قله‌هاى سعادت و رستگارى و لذا مى‌طلبد کم و کیف عزاداریها نیز در همین جهت ساماندهى و مدیریت گردد.
3. آنچه به‌لحاظ اولویت باید مدنظر همه خادمان مکتب و عزاى سیدالشهداء قرار گیرد، توجه به اندیشه زلال عاشورایى و حسینى است زیرا عامل اصلى که شورى در عالم به‌پا کرده و همواره کاخهاى ظلم و ستم را به لرزه در‌آورده است، اندیشه‌ها و آرمانهاى بلند و بیدارساز نهضت حسینى و به‌تبع آن ماهیت عزاى سیدالشهدا بوده است تا جایى که حضرت امام خمینى(ره) بقاء دین و شریعت را نیز در گرو آن مى‌دانند.
بنابراین آنچه باید در کم و کیف عزاداریها روى آن تمرکز کرد و به‌عنوان پایه و جهت‌گیرى اصلى و بلکه هدف غایى منظور نمود، ارتقاء سطح معرفت و شناخت نسبت به ابعاد مختلف نهضت عظیم عاشوراست و لذا باید گفتمان‌سازى عاشورا و اندیشه حسینى را در متن عزاداریها رونق و رواج داد.
4. در این بند، نظر عزیزان را به سؤالى اساسى توجه مى‌دهم، عزادارى سیدالشهداء با هر سبق و سیاق و یا کم و کیفى که باشد آیا هدف است یا وسیله؟ زیرا نوع نگاه اولیه ما به عزادارى و چگونگى مقصود و مقصد آن، راهبرد و مسیر و فرایند عزادارى را نیز ترسیم مى‌نماید.
اگر نگاه به عزادارى، نگاه هدفى باشد، قطعاً بیشترین حجم تلاشها و برنامه‌ها و هزینه‌ها، صرف ظاهرسازى و سازوکارهاى شکلى عزادارى مى‌شود که البته تا حدى اگر بر شور و رونق شعائر مذهبى بیفزاید امرى است لازم اما معمولاً با داشتن چنین نوع نگاهى، آنچه مغفول قرار مى‌گیرد، اصل پیام عزادارى است که همان ترویج پیام عاشورا و نهضت کربلا است و اما اگر نگاه به عزادارى، نگاه وسیله‌اى باشد، قطعاً متأثر از اهداف مقدسى که دارد، قالبها و شاکله عزاداریها هم متناسب با اهداف و در جهت دسترسى بهتر به اهداف تدارک مى‌شود، بنابراین قبل از هر چیز باید از حقیقت عزاى اهل بیت (علیهم‌السلام) و اهداف مقدس آن، درک صحیح و فهم عمیق یافت و سپس در تدارک کم و کیف قالبها و شاکله عزادارى برآمد، بدیهى است وقتى اهداف عزادارى در تطابق هرچه بهتر با اهداف نهضت عاشورا و آرمانهاى امام حسین(علیه‌السلام) باشد، تمامى شئون عزادارى هم متأثر از آن خواهد شد و آنگاه مى‌توان به جرأت ادعا کرد که نهضت امام حسین(علیه السلام) هم‌چنان پرشورتر و مؤثرتر از گذشته زنده و پویا ادامه دارد، چه آن‌که از متن نوحه و مرثیه‌ى نوحه‌خوانان گرفته تا سازوکار محافل و مجالس در خیمه‌ها و تکیه‌ها و تا سازماندهى هیئت‌هاى سینه‌زنى و یا زنجیرزنى و بالاخره تا هر نوعى از انواع شکلى دسته‌جات عزادارى در موسم عزاى امام حسین(علیه السلام)، تمامى این‌ها سبک و سیاق معرفتى و در راستاى آرمانهاى عاشورا، سامان خواهند یافت.
5. نکته آخر این‌که پس از 35 سال از عمر با برکت انقلاب اسلامى که خود ثمره انقلاب عاشوراست، هنوز نتوانسته‌ایم لااقل در 2 سطح خاص و عام، الگوى مناسبى براى هیئت‌هاى مذهبى و عزادارى که هم شور عاطفى داشته باشد و هم هویتى آرمانى و معرفتى، ارائه نمائیم. طبیعى است خواسته و یا ناخواسته در فرایند عزاداریها و شکل‌گیرى هیئت‌هاى مذهبى ممکن است آفتها و بدعتهایى هم ظاهر گردد که نه تنها ثمرى به‌دنبال نداشته باشد، بلکه موجب وهن عزاى سیدالشهداء گردد.
لذا شایسته است نهادهاى مسؤول با تدابیرى شایسته، در ارائه الگوها و قالبهاى مناسب که از هر حیث قابل قبول باشد، اندیشه و اقدام نموده و با رعایت اصل عزاداریهاى سنتى، متناسب با اقتضائات روز و خواستگاه نسل جدید و انتظارات دلها و اندیشه‌هاى تشنه عدالت و حریت و معنویت و امنیت که چشم به بیدارى غدیرى و مقاومت عاشورایى دوخته‌اند، ارائه طریق نمایند تا از این فرصت عظیم حماسى، معنوى و معرفتى، بتوان هرچه بهتر و بیشتر بهره جست. ان‌شاءالله.
منبع:تسنیم
گزارش خطا
