بازخوانی اسناد تاریخی غدیر، تشکیک را از بین می‌برد

عقیق:حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن الویری ضمن تبریک عید سعید غدیر خم؛ با اشاره به «دلالت‌های کلامی شعر غدیر» با رویکرد تعامل دانش کلام، با تاریخ اظهار داشت: یکی از مباحثی که در دانش فلسفه علم تاریخ مطرح می‌شود؛ توجه به ارتباط تعاملی دانش تاریخ بادانش کلام است.

وی بابیان «رابطه تعاملی کلام و تاریخ» افزود: دانش کلام بخشی از مبانی معرفتی تاریخ را شکل می­دهد و تاریخ نیز نقش درست­آزمایی برخی از اندیشه­های کلامی را پی می‌گیرد؛ به‌طوری‌که اگر ما به‌وسیله دانش کلام معتقد به عصمت ائمه اطهارشدیم؛ در تحلیل تاریخی نیز با اخذ این مبنا، با پیش‌فرض معصومیت اهل‌بیت (علیهم‌السلام) زندگانی ائمه اطهار را موردبررسی قرار می‌دهیم.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) بابیان اینکه «اعتقاد عصمت اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در علم کلام موجب گستره عینیت‌ها در دانش تاریخ می‌شود» تصریح کرد: با کنار هم گذاشتند؛ گزاره‌های تاریخی همراه بادانش کلام کمک می‌کند که تا به‌درستی مبانی «عصمت» پی ببریم.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین الویری در ادامه بابیان اینکه؛ برخی از رویدادهای تاریخی نقش مفسر، مؤید و یا مکمل باورهای دانش کلام مورداستفاده قرار گیرند» اظهار داشت: یک گزارش تاریخی می‌تواند ابهامات مفهوم کلامی را برطرف بسازد و آن‌ها را مورد تأیید قرار دهد.

وی سند تاریخی را علاوه بر کتاب‌های تاریخی؛ متونی همچون کلامی و کتبی، ادبیات، جغرافیا و ساختارهای حکومتی ذکر کرد و افزود: منابع کشف و آگاهی از داده‌های تاریخی؛ محدود در کتاب‌هایی که عنوان تاریخ‌دارند نیست؛ زیرا می‌تواند متون تاریخی و فقهی را شامل شود؛ چون گاهی منابع غیر تاریخی به دلایل عدم انگیزه‌های جعل، دارای ریشه‌های مستند و محکم است.

مدیر گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم(ع) در بخش دیگری از  سخنان خود با اشاره به رویکرد شعر و ادبیات به حادثه عید سعید غدیر تصریح کرد: علامه امینی ده جلد از یازده جلد الغدیر را اختصاص به شعر غدیر داده و به  بررسی موردی اشعار غدیر می‌پردازد که در این میان قصیده «جلجلیه» حائز اهمیت است.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) بابیان این که «علامه امینی از پنج شاعر غدیر در قرن اول هجری نام‌برده است» ادامه داد: بنا به گزارش علامه امينی: أمير المؤمنين عليّ «صلوات اللَّه عليه» (40 ق.)، حسّان بن ثابت الأنصاري‏(شايد 60 ق.)، قيس بن سعد بن عُبادة الأنصاري‏ (59/ 60 ق.)، عمرو بن العاص بن وائل‏ (43 ق.) و محمد بن عبد اللَّه الحميري‏ شاعران پنج گانة غدير در قرن اول هجری هستند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین الویری بابیان این که چهره عمرو بن عاص و نقش منفی او در هجرت به حبشه و عداوت‌های او با امیرالمؤمنین (ع) برای همگان به‌خصوص طلاب و فضلا آشنا است بیان داشت: عمرو بن عاص از توانمندی‌های زیادی برخوردار بوده که از برخی کلمات امام علی (ع) برمی‌آید که ایشان می‌فرمایند: اگر عمرو بن عاص به‌طرف ما هم می‌آمد به آن چیزی که «حکومت مصر بود» می‌رسید، البته این‌ها باعث نمی‌شود که از چهره زشت پیوستن مکارانه او به معاویه کم کرد.

وی در ادامه با اشاره به قصیده «جُلجُلیه» برگرفته از بیت «فَإنْ كُنْتَ فی‌ها بَلَغْتَ المُني، فَفي عُنُقي عَلُـقُ الجُلجُــلِ» عمرو بن عاص افزود: این قصیده در زیبایی بیان و لطافت ادبی و بدیع جز معجزات شعر عرب شمرده‌اند و علت نام‌گذاری این قصیده به جلجلیه به دلیل دریافت خراج مصر از معاویه بود که او در جواب معاویه این قصیده را سرود.

این استاد دانشگاه افزود: در بخشی از این قصیده عمرو بن عاص اشعاری سرود که زبان معاویه را بست؛

 و جهلُكَ بي يا ابنَ آكلةِ آل كبودِ لأَعظَمُ ما أبتلي‏

 فلو لا موازرتي لم تُطَعْ و لولا وجوديَ لمْ تُقبَلِ‏

 و لولايَ كنتَ كَمِثْلِ النساءِ تعافُ الخروجَ من المنزلِ‏

 نصرناك من جَهْلِنا يا ابن هندٍ على النبإ الأعظمِ الأفضلِ‏

 و حيث رفعناك فوقَ الرؤوسِ نَزَلْنا إلى أسفلِ الأسفَلِ‏

 و كمْ قد سَمِعْنا من المصطفى وَصايا مُخصّصةً في علي‏

 و في يومِ خُمٍّ رقى منبراً يُبلّغُ و الركبُ لم يرحلِ

 و في كفِّهِ كفُّهُ معلناً يُنادي بأمرِ العزيزِ العلي‏

 أ لستُ بكم منكمُ في النفوسِ بأولى فقالوا بلى فافعلِ‏

 فَأَنْحَلهُ إمرَةَ المؤمنينَ من اللَّهِ مُستخلف المُنحِلِ‏

 و قال فمن كنتُ مولىً لَهُ فهذا له اليومَ نعمَ الولي‏

 فوالِ مُواليهِ يا ذا الجلا لِ و عادِ مُعادي أخي المُرْسَلِ‏

 و لا تَنْقضُوا العهدَ من عِترتي فقاطِعُهُمْ بيَ لم يُوصِلِ‏

 فَبخْبَخَ شيخُكَ لَمّا رأى عُرى عَقْدِ حيدر لم تُحْلَلِ‏

 فقالَ وليُّكُم فاحفظوهُ فَمَدْخَلُهُ فيكمُ مَدْخَلي‏

 و إنّا و ما كان من فعلِنا لفي النارِ في الدرَكِ الأسفل

 عضو هیئت‌علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)  بابیان اینکه؛ در خصومت عمرو بن عاص به امیرالمؤمنین (ع) تردیدی وجود ندارد بیان داشت: عمرو بن عاص، علم به حقانیت علی (ع) دارد، ولی دل بستن به دنیا و دنیاگرایی او را گرفتار معاویه و دنیا زدگی کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین الویری تبادل نامه عمرو بن عاص به معاویه را ارتباط خصوصی دانست و گفت: فضای جعل در یک محفل خصوصی که دو دوست علیه دشمن مشترک خود صحبت می‌کنند، خیلی کم مشاهده می‌شود؛ زیرا فضای فضیلت‌تراشی نیست؛ اما اعتراف عمرو بن عاص در چنین فضایی نشان دلالت محکم رهبری و ولایت امیرالمؤمنین(ع) است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)  بابیان که اشعار عمرو بن عاص شاهد خوبی برای پاسخ‌گویی به شبهات و اشکالات بعضی از نحله و گروها است تصریح کرد: شعر عمرو بن عاص نقش مکمل، و مفسر را در تأیید خدایی بودن جانشینی امیرالمؤمنین(ع) را نشان می‌دهد، کسانی که به جانشینی امیرالمؤمنین(ع) اعتراف می‌کنند که در آنجا حضورداشته‌اند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین الویری در بخش دیگری از  سخنان خود با اشاره به لفظ «ولی» و معنای دوست گرفتن بعضی‌ها اظهار داشت: در ابیات «ألستُ بكم منكمُ في النفوسِ / بأولى فقالوا بلى فافعلِ‏/ فَأَنْحَلهُ إمرَةَ المؤمنينَ/ من اللَّهِ مُستخلف المُنحِلِ» عمرو بن عاص به عمارت و حکمت علی بن ابیطالب (ع) تصریح می‌کند؛ این‌گونه جملات تأییدکننده برداشت تام و مرجعیت علمی دینی، حکومت سیاسی این امام همام است.

وی در ادامه با اشاره به بیت «وَ لا تَنْقُضُوا العَهْدَ مِنْ عِتْرَتي فَقــاطِعْهِـم بي، لَمْ يوُصَــلِ» افزود: قطع و نقض ولایت امیرالمؤمنین (ع) موجب جدا شدن عهد رسول گرامی اسلامی می‌شود؛ زیرا ما ولایت را حلقه وصل و ارتباط با پیامبر (ص) و خداوند می‌دانیم؛ عمرو بن عاص در این بیت نیز اعتقاد کلامی ما را تأیید می‌کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) بابیان این که «تأیید باورهای کلامی شیعه در سندقرارگرفتن اشعار دخالت دارد» تصریح کرد: توجه و بازخوانی مجدد اسناد و منابع تاریخی غدیر موجب برطرف شدن تشکیک‌های پیرامون دلالت‌های اسناد غدیر و مسئله جانشینی امیرالمؤمنین (ع) می شود، برهان‌های کلامی جای خود ارزشمند هستند، ولی برخی مواقع برهان‌های کلامی موردپذیرش نیست؛ تاییدات تاریخی و گزاره ‌های تاریخی می‌تواند آن خلأ را پر کند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین الویری در پایان با اشاره به متون تاریخی و ادبی شیعه گفت: متون شیعه؛ مشحون از نکات ریزودرشت، مورد بی‌مهری قرارگرفته درحالی‌که امروزه در فضای تقریب مذهبی قرار داریم، و تاکیدات مقام معظم رهبری بعنوان یکی از چهارچوب های که فهم واقع قرار می‌گیرد همین موارد است.

وی دلالت های تاریخی را برای هردو مذهب مسلمین پیام دانست و گفت: یکی از روش‌ها و عمل به خواسته و مطالبه مقام معظم رهبری و لبیک به معظم له در جهت اتحاد،؛ همفکری و همگرایی مسلمین تاکید دارند؛ رفتن به سراغ گزاره های تاریخی می‌باشد و از روش های شعارزده و شتاب زده اهانت آمیزی که راه به توجه یافتن به اندیشه های درست را می‌بندد باید دست کشید.

منبع:حوزه

211008