عقیق:بر اساس اصل نبوت كه هر پيغمبرى قبل از وفاتش، وصى و جانشين خويش را از جانب خدا معين مى‏ كند، خاتم الانبيا نيز اميرالمؤمنين على عليه السلام را باب علم، وصىّ و خليفه خود معرفى و امت را به اطاعت از وى امر نمود. هرچند بعد از وفات پيامبر، خلافت به امام على عليه السلام نرسيد؛ اما دو خليفه اول در تمام دوره خلافت خود- باستثناى اوايل خلافت ابوبكر- در تمام امور با حضرت على عليه السلام مشورت نموده و مطابق راهنمايى‏ هاى ايشان عمل مى‏ كردند. حتى حضرت على عليه السلام راهنماى خليفه اول و دوم در امر قضاوت آن‏ها بوده است. وقتى كه رجال و دانشمندان ساير اديان، براى كشف حقايق به مدينه مى‏ آمدند تا مناظره و مباحثه علمى نمايند، امام على عليه السلام آنان را مجاب مى‏ كرد و بدين طريق از ارايه خدمات شايان علمى خود به جامعه مسلمين دريغ نمى‏ ورزيد.

پس از شهادت امام على عليه السلام زمام امور به دست بنى‏ اميه افتاد و امام حسن مجتبى، امام حسين، امام سجاد و امام باقر عليهم السلام تحت فشار شديد و آزار و اذيت اموى‏ ها قرار گرفته و تحت نظر و كنترل بودند. فقط عده قليلى از شيعيان خاص، موفق به ديدار آن‏ها و اخذ حقايق و علوم مى‏ شدند. بالاخره هر كدام از فرزندان رسول‏اللَّه صلى الله عليه و آله را به طريقى به شهادت رساندند. در اوايل قرن دوم هجرى، درگيرى‏هاى شديدى بين بنى‏ عباس و بنى‏ اميه شكل گرفت و اموى‏ ها مشغول و مجبور به دفاع از حكومت خود شدند. در نتيجه توان ادامه آن سختگيرى‏ ها و كنترل‏ها را نداشتند. لذا امام صادق عليه السلام با استفاده از اين فرصت، از انزوا بيرون آمد و درِ خانه خود را به روى همه مردم باز گذاشت. ايشان آزادانه در منبر مساجد به نشر علوم و احكام و قواعد دين مى‏ پرداخت. در اين زمان بيش از چهار هزار طلبه و دانشجوى علم و دانش از درياى بى‏ كران علم آن حضرت بهره مى‏ گرفتند.

شاگردان خاص آن حضرت با بهره‏ گيرى از جلسات درس ايشان، درباره مبانى‏ علمى، قسمت‏هايى از چهارصد اصل معروف را نوشتند كه به «اصول اربعه مائه» معروف شد.
يكى از خوشه چينان مكتب آن حضرت به نام جابر بن حيان كتابى شامل هزار ورق و پانصد رساله به رشته تحرير در آورد. اكابر علما و فقهاى اهل سنت، نظير: ابوحنيفه، مالك بن انس، يحيى بن سعيد انصارى، ابن جريح، محمد بن اسحق، يحيى بن سعيد قطان، سفيان بن عيينه و سفيان ثورى از مكتب آن حضرت بهره گرفتند.

بنابراين براى هيچ‏كدام از اهل‏بيت عترت و طهارت، چنين فرصتى پيش نيامده بود تا بتوانند به نشر احكام و قواعد فقهى، تفسير آيات قرآن مجيد و كشف اسرار حقايق بپردازند. چون اين موقعيت بيشتر براى امام جعفر صادق عليه السلام پيش آمد، لذا مذهب شيعه به نام آن حضرت معروف شد. اشتهار مذهب شيعه به نام امام صادق عليه السلام هيچ دلالتى بر تفاوت بين ايشان و اجدادش و نيز عموى بزرگوارش امام حسن مجتبى عليه السلام كه از امامان بر حق شيعه است، ندارد.

پی نوشت:

پاسخ به شبهات در شبهاى پيشاور، ص۱۳۴و135.

منبع:افکار

211008