عقیق: احمد بن موسی بن جعفر(علیه السلام)، از فرزندان امام موسی كاظم(علیه السلام) معروف به "سید السادات" و "شاه چراغ" است. وی از شخصیت‏های عالی مقام و جلیل القدر و پرهیزكار بود.(1) آگاهی درباره زندگی وی بسیار اندك و برخی از مقاطع زندگی او مبهم و در منابع جز به بعضی از قسمت‏های زندگی او پرداخته نشده است.
در مورد مادر او گفته شده ملقب به ام احمد بوده اما اینکه اسم دقیق اوچیست ظاهرا مطلبی نیست.
و تولد اوهم همان چیزیست که گفته شده.

در خصوص رابطه احمد با پدرش این اندازه آورده‏ اند كه امام كاظم(علیه السلام) او را دوست داشت و ملكی از خود را بدو بخشید و او را به بخشندگی و دلیری ستود.(2)

مورخان گزارش داده‏ اند كه پس از شهادت امام كاظم(علیه السلام)، مردم مدینه به لحاظ شخصیتی كه احمد داشت، به در خانه او رفته و با وی بیعت كردند و او پیشاپیش جمعیت به مسجد پیغمبر رفت و خطبه‏ای خواند و به مردم گفت: "ای كسانی كه با من بیعت نموده‏ اید! بدانید كه من خودم با برادرم علی (علی بن موسی الرضا(علیه السلام)بیعت كرده‏ام و او واجب الاطاعة است. بر من و شما است كه از او اطاعت كنیم". سپس از منبر پایین آمده و به اتفاق همه مردم به در خانه برادرش رفته و با حضرت بیعت كردند.(3)

درباره آمدن احمد بن موسی(علیه السلام) به ایران و انگیزه او گزارش‏های گوناگون وجود دارد و این قسمت از زندگی وی فاقد شفافیت است. برخی عقیده دارند. احمد در بغداد ساكن بود و آن گاه كه خبر شهادت و در گذشت ناگهانی امام رضا(علیه السلام) را شنید، شدیداً ناراحت شد و گریه نمود. آن گاه با همراهانی بسیار (حدود سه هزار نفر) به خون خواهی و انتقام از مأمون خروج كرد و روی به ایران نهاد. بر پایه این گزارش او در قم و ری با سپاهیان مأمون جنگید و سرانجام به خراسان آمد و در جایی نزدیك اسفراین طی جنگ با لشكریان مأمون كشته شد.

بعضی دیگر باور دارند كه احمد پیش از درگذشت امام رضا(علیه السلام) و مقارن با ولایت عهدی او همراه جماعتی قصد ایران كرده تا به برادرش ملحق شود. بر اساس این گزارش حركت او به طرف فارس بود. این گزارش نیز به صورت‏های گوناگون بیان شده است. برخی آورده‏اند كه عامل مأمون در نزدیكی شیراز با او جنگید. هنگامی كه یاران احمد شنیدند امام رضا(علیه السلام) وفات یافته است، متفرق شدند و به سوی شیراز رفتند.

مورّخان در خصوص شهادت و یا وفات و محل دفن احمد نیز اختلاف دارند.

این اختلاف مبتنی بر آن است كه وی به اسفراین رفته و در آن جا به شهادت رسیده و یا در شیراز وفات یافته و یا به شهادت رسیده است. برخی عقیده دارند وی در اسفراین به شهادت رسید و در همان جا دفن شد و زیارتگاه او همان جا است. بر این اساس قبر احمد در اسفراین و یا مكان‏های دیگر بوده و آرامگاه شیراز مربوط به احمد بن موسی نیست.(4)

برخی دیگر باورد دارند كه احمد در شیراز در جنگ با عامل مأمون شهید شد و یا این كه در شیراز مخفی شد و بعد وفات نمود و در همان جا دفن گردید.(5)

امین بعد از گزارش آنانی كه محل دفن احمد را اسفراین و یا مكان دیگر می داند، می نویسد: "... و هذا غریب مخالف للمشهور من ان مشهده شیراز...".(6)

حقیقت امر آن است كه به طور قاطع نمی‏توان گفت قبر وی در كجا است، ولی شواهد و قرائن دیدگاه آنانی را كه قایل هستند شیراز محل دفن احمد می باشد، تأیید میكند و مشهور همین است.
محسن امین بعد از بیان عقیده آنانی كه محل دفن احمد بن موسی را در اسفراین و یا مكان دیگر می دانند، می نویسد: این عقیده بعید و مخالف با عقیده مشهور است كه محل شهادت و قبر او شیراز می باشد.(6)

تاریخ وفات احمد دقیقاً معلوم نیست، ولی برخی تاریخ وفات را حدود 203 كه همزمان با شهادت امام هشتم(ع) است ذكر نموده‏اند.(7)

تاریخ دقیق تولد حضرت احمد بن موسی شاهچراغ (علیه السلام) مشخص نیست!

دو سال پیش، در شورای فرهنگ عمومی استان فارس نامگذاری یک روز به نام بزرگداشت آن حضرت مطرح شد و متولیان امر تصمیم گرفتند که روز تولد آن حضرت را به عنوان مراسم بزرگداشت انتخاب کنند.

لذا برای مشخص شدن روز دقیق تولد، مورخان و محققان تحقیقات خود را آغاز کردند.
اما پس از بررسی‏های به عمل آمده کارشناسان به این نتیجه رسیدند که روز تولد حضرت شاهچراغ(علیه السلام) بدرستی مشخص نیست و در این خصوص نقلهای متفاوتی وجود دارد.

پی نوشت‏ ها:
1. اعیان الشیعه، ج 3، ص 191.
2. دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 7، ص 9.
3. معارف و معاریف، ج 1، ص 597.
4. اعیان الشیعه، ج 3، ص 192؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 7، ص 11.
5. ریحانة الادب، ج 4 - 3، ص 50 - 51.
6. اعیان الشیعه، ج 3، ص 191 - 193.
7. دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 7، ص 9؛ ریحانة الادب، ج 4 - 3، ص 51.

منبع:جام

211008