خداوند در آیه 18 سوره توبه می فرماید:مساجد خدا را تنها کسی آباد می کند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده، و نماز را برپا دارد، و زکات را بپردازد، و جز از خدا نترسد. امید است چنین گروهی از هدایت یافتگان باشند.
عقیق:در جایگاه و منزلت مساجد آیات و روایات بسیاری آمده است در گزارش زیر برخی از فواید حضور در مسجد و نیز تاکیداتی که در زمینه ساخت مسجد شده، بیان می شود.
١. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «هر کس در مسجدی از مساجد خدا چراغی روشن کند، مادامی که آن مسجد با چراغ روشن است، همواره ملایکه و حاملان عرش الهی برای او طلب بخشش می کنند»
٢. رسول اکرم(ص): «هرکس به سوی مسجدی از مساجد خدا برود، تا زمانی که به منزلش برگردد، برای هر قدمش ده حسنه نوشته می شود و ده سیئه پاک می شود و ده درجه مقامش بالاتر می رود».
٣. ابوذر گوید به رسول خدا(ص) عرض کردم: مساجد چگونه آباد می شود؟ فرمود: «صداها در آن بلند نشود و در آن وارد چیزهای باطل نشوید و در آن خرید و فروش نشود و کارهای بیهوده را مادامی که در آن هستی ترک کن... ».
٤. پیامبر اعظم(ص): «هیچ گروهی در مسجدی از مساجد خدا ننشستند در حالی که کتاب خدا را می خوانند و آن را از هم درس می گیرند، مگر اینکه آرامش و رحمت خدا بر آنان نازل می شود و خدا آنان را نزد نزدیکان به خودش یاد می کند».
یک جرعه آفتاب
اصبغ بن نباته از حضرت علی(ع) روایت کرده است که فرمود: «هر کس در مسجدی رفت و آمد داشته باشد به یکی از هشت فایده زیر نائل می شود:
١. برادر دینی که او را در راه کسب رضای خداوند یاری کند.
٢. دانشی که راه گشا باشد.
٣. نشانه و آیه ای که استوار باشد.
٤. شنیدن سخنی که او را به راه راست هدایتگر باشد.
٥. شنیدن کلامی که او را از تباهی و فساد بازدارد.
٦. دستیابی به سنت و شیوه ای که پیروی شده باشد.
٧. رسیدن به رحمتی که منتظر آن بوده است.
٨. گناهی که از روی خوف و خشیت الهی و یا از روی شرم و حیا ترک کند».
از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمود: «شخصی که از مسجد بازمی گردد، کمترین چیزی که به چنگ آورده است، می تواند یکی از سه مورد زیر باشد؛
دخول در بهشت، دفع بلا، دوستی که می تواند باعث موفقیت های او در اعمال نیک شود».
حضرت علی(ع) فرمود: «بر آن دسته همسایگان مسجد که تندرست و فارغند ولی در نمازهای واجب حاضر نمی شوند، نمازی نیست».
رسول خدا(ص) هنگام ورود به مسجد صلوات می فرستاد و می فرمود: «خدایا گناهانم را ببخش و درهای رحمت خویش را بر من بگشای».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر که برای رضای خدا مسجدی بسازد، خداوند همانند آن، خانه ای در بهشت برای او می سازد».
رسول خدا(ص) فرمود: «هرگونه نشستی در مسجد بیهوده است، مگر اینکه برای سه کار باشد: خواندن قرآن، خدا را یاد کردن و یا دانش اندوختن».
اشاره
مسجد، خانه خدا و مجلس پیامبران بزرگ و خانه همه پارسایان است. گنبد و گلدسته هایش عابدی را مجسم می کند که عرقچین بر سر گذاشته و دو دست خود را برای تسبیح و عبادت به سوی آسمان افراشته است. سروش اذان که فریادگر توحید و رسالت و ولایت است، از گلدسته های مسجد طنین می افکند تا همه روز جان و دل خداپرستان را صفایی نو ببخشد و عطر دل انگیز معنویت را در فضای جامعه بپراکند. در فرهنگ دینی، نام مسجد، یادآور بندگی و کرنش در پیشگاه خداوند متعال است. بنابراین در قرآن کریم بر جنبه های عبادی مسجد بیش از هر بعد دیگر تکیه شده است.
مساجد، جایگاه عبادت و پرستش خالصانه خداوند است.
«وَ أَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا؛ و اینکه مساجد از آن خداست، پس هیچ کس را با خدا نخوانید».
مساجد، جایگاه زمزمه و نجوای صادقانه با معبود است.
«وَ مَسَاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثِیراً».
مساجد، پایگاه عروج انسان از خاک به افلاک است.
«سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَی بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الاَقْصَی...».
مسجد، زیارتگاه خاص خداوند است چنان که رسول خدا(ص) فرمود: «محبوب ترین مکان ها نزد خداوند مساجد است».
مسجد، سرچشمه تمدن اسلامی است؛ به گونه ای که مهم ترین بنا در شهرهای اسلامی، مسجد جامع است که گاه از دو یا چهار سو به بازار راه دارد که هدف از پیوند میان بازار و مسجد، همان هدف قرآن یعنی تربیت مردانی است که «هیچ تجارت و داد و ستدی آنان را از یاد خدا و اقامه نماز بازندارد».
نیز مسجد، محل عرضه هنر متعهد معماری، مهندسی، نقاشی، خطاطی و جلوه های ایمانی هنرمندان اسلامی است. مسجد، کانون اتحاد و هم بستگی و انس و الفت مسلمانان است. نقش مساجد برای گردآوردن مردم یک محله در هر روز و مسجد جامع و جمعه برای مأنوس ساختن مردم یک شهر در هر هفته و سرانجام، مسجدالحرام و مسجدالنبی برای اتحاد و یگانگی مسلمانان جهان، بر کسی پوشیده نیست. «ما رسل بوازار»، اسلام شناس سوئیسی درباره نقش نیرومند مسجد می¬نویسد: «مسجد، عامل نیرومندی در همبستگی و اتحاد مسلمانان جهان است... مخصوصاً در روزگار معاصر که مسلمانان شور و حرارت صدر اسلام را دگربار از خود نشان می دهند، مساجد به صورت مراکز تربیت روحانی و پایگاه جنبش مسلمانان در برابر ستمگران و سلطهجویان درآمده است».
چراغ راه
امام خمینی(ره): «مساجد باید مرکز تربیت صحیح باشد ... اشخاصی که در مسجد می روند باید تربیت شوند؛ تربیت های اسلامی. مساجد را خالی نگذارید».
رهبر انقلاب اسلامی: «مسجد به طور کلی به عنوان یک پایگاه دین، پایگاه عبودیت، پایگاه معرفت می تواند برای جوامع اسلامی منشأ و سرآغاز حرکات بزرگ و برکات ماندگار باشد».
ابوعلی سینا می گوید: «هرگاه در مسئله ای متحیر می ماندم، به مسجد می رفتم و نماز می خواندم و به مبدأ کل و آفریدگار جهان می الیدم، باشد که مشکل مرا بگشاید و آن سختی را بر من آسان نماید».
امام خمینی(ره) می فرماید: «مساجد و محافل دینیه را که سنگرهای اسلام در مقابل شیاطین است هر چه بیشتر گرم و مجهز نگه دارید».
رهبر معظم انقلاب: «همه خانواده ها و همه مردم مخصوصاً جوانان به نماز و مسجد و عبادت و جلسات قرآن اهمیت بدهند. هر چه امروز این کشور از عظمت و عزت و قدرت به دست آورده است در سایه قرآن و اسلام و نماز و عبادت و ذکر خداست».
تیتوس بورکهارت می نویسد: «اگر کسی که ناگزیر شده به پرسش اینکه «اسلام چیست؟» پاسخ گوید، به یکی از شاهکارهای هنر اسلامی مانند مسجد قرطبه یا مسجد ابن طوطن در قاهره یا یکی از مدرسه های سمرقند یا حتی مسجد تاج محل اشاره کند، این پاسخ خود معتبر است، زیرا هنر اسلامی خود نمودار همان مفهومی است که از نامش برمی آید؛ چه از نظر زیباشناسی و چه از لحاظ معنویت».
خداوند هرکس را دوست بدارد، افتخار خدمت گزاری به مسجد به او عنایت می کند!
مسجد، خانه خدا و مجلس پیامبران بزرگ و خانه همه پارسایان است.
گرامی داشت مساجد را به کاروان داران جماعت و احیاگران عرصه مسجد و زندگی، آنان که شمع جان خویش را شب چراغ شبستان دوست کردند، تبریک می گوییم.
مسجد، بارگاه توحید، سرسرای نورانی آستان دوست، زائرسرا و ضیافت کده خداوند است.
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «کسی که با مسجد انس گیرد، خدای تعالی با او انس می گیرد».
رسول گرامی اسلام فرمود: «به کسانی که در ظلمت شب به سوی مساجد می روند، مژده ده که در روز قیامت فروغی درخشنده خواهند داشت».
هر کس در مسجدی از مسجدهای خدا چراغی روشن کند، همواره حاملان عرش الهی و فرشتگان برای او طلب آمرزش می کنند تا روشنی آن چراغ باقی است».
٢) کارکردهای عبادی و نیایشی:
چرا که هدف خداوند از خلقت انسان عبادت است و بهترین مکان عبادت مساجد است.
کارکرد آموزشی مساجد:
چنان¬که در روایت هم داریم که پیامبر خدا(ص) حضور در حلقه یارانی را که به بحث علمی در مسجد مشغول بودند بر جمعی که مشغول عبادت بودند ترجیح دادند.
کارکردهای اجتماعی مساجد:
با مراجعه به تاریخ صدر اسلام درمی یابیم که از جمله کارهایی که در مسجد رسول خدا(ص) صورت می گرفت، شور و مشورت در مسائل اجتماعی بوده است.
کارکرد سیاسی مساجد:
امام خمینی(ره) در این باره می فرماید: «در زمان رسول خدا، در زمان حضرت امیرالمؤمنین و در زمان دیگران، در روز جمعه، در خطبه جمعه مطالب سیاسی، مطالب مربوط به جنگ ها و مربوط به سیاست مُدُن مطرح می شد».
٣) تهذیب نفس، ایمنی از بلاها و گرفتاری ها، کسب رضایت پروردگار، گشایش امور، افزایش حسنات و کاهش سیئات، آگاهی از احوال یکدیگر و ... .
4)ادای حق مسجد به این است که مسلمانان با صفای قلب و مهربانی با یکدیگر و با اجتناب از هرگونه کینه و حقد نسبت به یکدیگر، تنها برای رضای خداوند متعال در مساجد حضور چشم گیر داشته باشند. از امور غیرعبادی در مسجد بپرهیزند، به آراستگی ظاهری و جسمانی خود در موقع حضور در مسجد اهمیت دهند. مساجد را پاکیزه و خوشبو و معطر کنند. با آرامش در مسجد حرکت کنند و در آن متانت خویش را حفظ کنند.
نویسنده:امین عظیمی
١. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «هر کس در مسجدی از مساجد خدا چراغی روشن کند، مادامی که آن مسجد با چراغ روشن است، همواره ملایکه و حاملان عرش الهی برای او طلب بخشش می کنند»
٢. رسول اکرم(ص): «هرکس به سوی مسجدی از مساجد خدا برود، تا زمانی که به منزلش برگردد، برای هر قدمش ده حسنه نوشته می شود و ده سیئه پاک می شود و ده درجه مقامش بالاتر می رود».
٣. ابوذر گوید به رسول خدا(ص) عرض کردم: مساجد چگونه آباد می شود؟ فرمود: «صداها در آن بلند نشود و در آن وارد چیزهای باطل نشوید و در آن خرید و فروش نشود و کارهای بیهوده را مادامی که در آن هستی ترک کن... ».
٤. پیامبر اعظم(ص): «هیچ گروهی در مسجدی از مساجد خدا ننشستند در حالی که کتاب خدا را می خوانند و آن را از هم درس می گیرند، مگر اینکه آرامش و رحمت خدا بر آنان نازل می شود و خدا آنان را نزد نزدیکان به خودش یاد می کند».
یک جرعه آفتاب
اصبغ بن نباته از حضرت علی(ع) روایت کرده است که فرمود: «هر کس در مسجدی رفت و آمد داشته باشد به یکی از هشت فایده زیر نائل می شود:
١. برادر دینی که او را در راه کسب رضای خداوند یاری کند.
٢. دانشی که راه گشا باشد.
٣. نشانه و آیه ای که استوار باشد.
٤. شنیدن سخنی که او را به راه راست هدایتگر باشد.
٥. شنیدن کلامی که او را از تباهی و فساد بازدارد.
٦. دستیابی به سنت و شیوه ای که پیروی شده باشد.
٧. رسیدن به رحمتی که منتظر آن بوده است.
٨. گناهی که از روی خوف و خشیت الهی و یا از روی شرم و حیا ترک کند».
از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمود: «شخصی که از مسجد بازمی گردد، کمترین چیزی که به چنگ آورده است، می تواند یکی از سه مورد زیر باشد؛
دخول در بهشت، دفع بلا، دوستی که می تواند باعث موفقیت های او در اعمال نیک شود».
حضرت علی(ع) فرمود: «بر آن دسته همسایگان مسجد که تندرست و فارغند ولی در نمازهای واجب حاضر نمی شوند، نمازی نیست».
رسول خدا(ص) هنگام ورود به مسجد صلوات می فرستاد و می فرمود: «خدایا گناهانم را ببخش و درهای رحمت خویش را بر من بگشای».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر که برای رضای خدا مسجدی بسازد، خداوند همانند آن، خانه ای در بهشت برای او می سازد».
رسول خدا(ص) فرمود: «هرگونه نشستی در مسجد بیهوده است، مگر اینکه برای سه کار باشد: خواندن قرآن، خدا را یاد کردن و یا دانش اندوختن».
اشاره
مسجد، خانه خدا و مجلس پیامبران بزرگ و خانه همه پارسایان است. گنبد و گلدسته هایش عابدی را مجسم می کند که عرقچین بر سر گذاشته و دو دست خود را برای تسبیح و عبادت به سوی آسمان افراشته است. سروش اذان که فریادگر توحید و رسالت و ولایت است، از گلدسته های مسجد طنین می افکند تا همه روز جان و دل خداپرستان را صفایی نو ببخشد و عطر دل انگیز معنویت را در فضای جامعه بپراکند. در فرهنگ دینی، نام مسجد، یادآور بندگی و کرنش در پیشگاه خداوند متعال است. بنابراین در قرآن کریم بر جنبه های عبادی مسجد بیش از هر بعد دیگر تکیه شده است.
مساجد، جایگاه عبادت و پرستش خالصانه خداوند است.
«وَ أَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا؛ و اینکه مساجد از آن خداست، پس هیچ کس را با خدا نخوانید».
مساجد، جایگاه زمزمه و نجوای صادقانه با معبود است.
«وَ مَسَاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثِیراً».
مساجد، پایگاه عروج انسان از خاک به افلاک است.
«سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَی بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الاَقْصَی...».
مسجد، زیارتگاه خاص خداوند است چنان که رسول خدا(ص) فرمود: «محبوب ترین مکان ها نزد خداوند مساجد است».
مسجد، سرچشمه تمدن اسلامی است؛ به گونه ای که مهم ترین بنا در شهرهای اسلامی، مسجد جامع است که گاه از دو یا چهار سو به بازار راه دارد که هدف از پیوند میان بازار و مسجد، همان هدف قرآن یعنی تربیت مردانی است که «هیچ تجارت و داد و ستدی آنان را از یاد خدا و اقامه نماز بازندارد».
نیز مسجد، محل عرضه هنر متعهد معماری، مهندسی، نقاشی، خطاطی و جلوه های ایمانی هنرمندان اسلامی است. مسجد، کانون اتحاد و هم بستگی و انس و الفت مسلمانان است. نقش مساجد برای گردآوردن مردم یک محله در هر روز و مسجد جامع و جمعه برای مأنوس ساختن مردم یک شهر در هر هفته و سرانجام، مسجدالحرام و مسجدالنبی برای اتحاد و یگانگی مسلمانان جهان، بر کسی پوشیده نیست. «ما رسل بوازار»، اسلام شناس سوئیسی درباره نقش نیرومند مسجد می¬نویسد: «مسجد، عامل نیرومندی در همبستگی و اتحاد مسلمانان جهان است... مخصوصاً در روزگار معاصر که مسلمانان شور و حرارت صدر اسلام را دگربار از خود نشان می دهند، مساجد به صورت مراکز تربیت روحانی و پایگاه جنبش مسلمانان در برابر ستمگران و سلطهجویان درآمده است».
چراغ راه
امام خمینی(ره): «مساجد باید مرکز تربیت صحیح باشد ... اشخاصی که در مسجد می روند باید تربیت شوند؛ تربیت های اسلامی. مساجد را خالی نگذارید».
رهبر انقلاب اسلامی: «مسجد به طور کلی به عنوان یک پایگاه دین، پایگاه عبودیت، پایگاه معرفت می تواند برای جوامع اسلامی منشأ و سرآغاز حرکات بزرگ و برکات ماندگار باشد».
ابوعلی سینا می گوید: «هرگاه در مسئله ای متحیر می ماندم، به مسجد می رفتم و نماز می خواندم و به مبدأ کل و آفریدگار جهان می الیدم، باشد که مشکل مرا بگشاید و آن سختی را بر من آسان نماید».
امام خمینی(ره) می فرماید: «مساجد و محافل دینیه را که سنگرهای اسلام در مقابل شیاطین است هر چه بیشتر گرم و مجهز نگه دارید».
رهبر معظم انقلاب: «همه خانواده ها و همه مردم مخصوصاً جوانان به نماز و مسجد و عبادت و جلسات قرآن اهمیت بدهند. هر چه امروز این کشور از عظمت و عزت و قدرت به دست آورده است در سایه قرآن و اسلام و نماز و عبادت و ذکر خداست».
تیتوس بورکهارت می نویسد: «اگر کسی که ناگزیر شده به پرسش اینکه «اسلام چیست؟» پاسخ گوید، به یکی از شاهکارهای هنر اسلامی مانند مسجد قرطبه یا مسجد ابن طوطن در قاهره یا یکی از مدرسه های سمرقند یا حتی مسجد تاج محل اشاره کند، این پاسخ خود معتبر است، زیرا هنر اسلامی خود نمودار همان مفهومی است که از نامش برمی آید؛ چه از نظر زیباشناسی و چه از لحاظ معنویت».
خداوند هرکس را دوست بدارد، افتخار خدمت گزاری به مسجد به او عنایت می کند!
مسجد، خانه خدا و مجلس پیامبران بزرگ و خانه همه پارسایان است.
گرامی داشت مساجد را به کاروان داران جماعت و احیاگران عرصه مسجد و زندگی، آنان که شمع جان خویش را شب چراغ شبستان دوست کردند، تبریک می گوییم.
مسجد، بارگاه توحید، سرسرای نورانی آستان دوست، زائرسرا و ضیافت کده خداوند است.
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «کسی که با مسجد انس گیرد، خدای تعالی با او انس می گیرد».
رسول گرامی اسلام فرمود: «به کسانی که در ظلمت شب به سوی مساجد می روند، مژده ده که در روز قیامت فروغی درخشنده خواهند داشت».
هر کس در مسجدی از مسجدهای خدا چراغی روشن کند، همواره حاملان عرش الهی و فرشتگان برای او طلب آمرزش می کنند تا روشنی آن چراغ باقی است».
٢) کارکردهای عبادی و نیایشی:
چرا که هدف خداوند از خلقت انسان عبادت است و بهترین مکان عبادت مساجد است.
کارکرد آموزشی مساجد:
چنان¬که در روایت هم داریم که پیامبر خدا(ص) حضور در حلقه یارانی را که به بحث علمی در مسجد مشغول بودند بر جمعی که مشغول عبادت بودند ترجیح دادند.
کارکردهای اجتماعی مساجد:
با مراجعه به تاریخ صدر اسلام درمی یابیم که از جمله کارهایی که در مسجد رسول خدا(ص) صورت می گرفت، شور و مشورت در مسائل اجتماعی بوده است.
کارکرد سیاسی مساجد:
امام خمینی(ره) در این باره می فرماید: «در زمان رسول خدا، در زمان حضرت امیرالمؤمنین و در زمان دیگران، در روز جمعه، در خطبه جمعه مطالب سیاسی، مطالب مربوط به جنگ ها و مربوط به سیاست مُدُن مطرح می شد».
٣) تهذیب نفس، ایمنی از بلاها و گرفتاری ها، کسب رضایت پروردگار، گشایش امور، افزایش حسنات و کاهش سیئات، آگاهی از احوال یکدیگر و ... .
4)ادای حق مسجد به این است که مسلمانان با صفای قلب و مهربانی با یکدیگر و با اجتناب از هرگونه کینه و حقد نسبت به یکدیگر، تنها برای رضای خداوند متعال در مساجد حضور چشم گیر داشته باشند. از امور غیرعبادی در مسجد بپرهیزند، به آراستگی ظاهری و جسمانی خود در موقع حضور در مسجد اهمیت دهند. مساجد را پاکیزه و خوشبو و معطر کنند. با آرامش در مسجد حرکت کنند و در آن متانت خویش را حفظ کنند.
نویسنده:امین عظیمی
منبع:مرکز رسیدگی به امور مساجد
