چرا خوردن پنیر با گردو سفارش شده است؟

عقیق:در مناطقى بین آسیا و اروپا و هم چنین در تبت و ایران شیر را هنوز هم مثل عهد قدیم تخمیر مى کنند و از آن ماست و پنیر درست مى کنند. در قدیم انسان وقتى دوشیدن شیر را یاد گرفت و به حکم اتفاق انعقاد شیر را دید از آن چیزهاى مختلفى ساخت که یکى پنیر است . مى گویند اولین مایه پنیر از شیره درخت انجیر به دست آمد و انسانهاى قدیمى بعد از آن که برگهاى درختان انجیر را در شیر مى انداختند تا شیر ببندد آن را روى سنگ مى ریختند و پس از این که سفت مى شد، براى این که آب آن کاملا گرفته شود، سنگ دیگرى روى آن مى گذاشتند. بعدها انسان یاد گرفت که از شکم حیوانات شیرخوار، مخصوصا خرگوشهاى وحشى ، مایه پنیر را به دست آورد و وقتى پنیر ساخته شد آن را در آفتاب خشک کند و نمک بزند و در لاى برگ درختان بپیچد و آن را براى روزها و ماههاى آینده مورد استفاده قرار دهد.
پنیر یکی از مشتقات شیر است شیر را بوسیله پنیر مایه ، پنیر می کنند . پنیرهای کهنه ؛ تازه ، کم نمک ، پر نمک ، و پنیرهایی که از شیرهای گوناگون ساخته می شوند همه با کمی تفاوت خواص پنیر دارند . در اسلام در باب خواص و نحوه ی خوردن این ماده مغذی سفارش های فراوانی شده است چنانچه گاهی پنیر بعنوان غذایی مکروه معرفی شده وگاهی مستحب ! توضیح آن که : اگر پنیر را با مغز گردو بخورند مستحب است ولی تنها خوردن آن مکروه است.

اسلام برای خوردن پنیر نیز وقت ، معین نموده است . شامگاهان را وقت خوردن پنیر دانسته است و نیز دستور می دهد که با گردو صرف گردد به نحوی که امام رضا(ع ) می فرمایند: دو چیزند که هرگاه داخل معده شوند سبب فساد آن می گردند: پنیر و گوشت مانده و نیز امام صادق (ع ) در ضمن خواص چند چیز می فرماید: دو چیز از هر جهت زیان آورند و سود نمی رساند: گوشت مانده خشکیده و پنیر . تا اینجا همه سخن از کراهت و مذمت بود و قبل از اینکه سخن از استحباب و تعریف به میان آید خوب است با یک تجزیه علمی ، فلسفه کراهت پنیر را بدانیم ؛ پنیر بکندی جذب و دفع می شود و اشتهای به غذا را کم می کند ، برای گرم خویان و کسانیکه مزاجی ملتهب دارند زیانش کمتر و بر عکس صاحبان طبیعت سرد و بلغمی از زیان خوردن و مصرف نمودن آن در صورت مداومت در امان نیستند همین پنیر است که در بعضی مزاج ها باعث تولید قولنج بسیار شدید بنام ایلائوس یا انسداد روده می گردد و از این رو بخوبی مذمت پنیر روشن می گردد که ثقالت و در هضم آن که فشار بیش از حد به دستگاه هاضمه می دهد سبب کراهت آن است .

باید بخاطر داشته که پنیر غذایی متراکم است و باید آن را بجای غذاهایی که از گوشت تهیه می گردد ، مصرف شود و یا با غذاهای که ارزش کمتری دارند ترکیب نموده و مصرف نمود و زمانی که پنیر را بعنوان دسر صرف میشود باید در آخر غذایی سبک باشد و هیچوقت نباید دسر با غذاهای سنگین و ثقیل مصرف نمود که هضم آن معده را بزحمت بیندازد.
اما دستورهای استحبابی اسلامی از این قرار است : مردی از حضرت صادق (ع ) درباره خاصیت پنیر سوال نموده و حضرت به او فرمودند: موجب ضرر است و منفعتی ندارد . همان مرد شامگاه بر آن حضرت وارد شد دید بر سفره ای که امام ششم برای صرف شام نشسته اند ظرفی از پنیر است دچار حیرت شد گفت شما امروز صبح از پنیر مذمت فرمودید اینک بر سفره نهاده اید . حضرت فرمودند صبحگاهان خوردن پنیر پسندیده نیست اما شامگاهان خوب است و ضمنا بدان که قوه باه را نیز زیاد می کند. البته منظور از خوردن پنیر در شامگاهان خوردن آن با مغز گردو است لیکن چرا خوردن آن توام با گردو برای صبحانه مناسب نباشد ؟ چون پنیر مقادیر زیادی کلسیم دارد و مغز که هنگام استراحت و خواب به کلسیم بیشتری احتیاج دارد و پنیر نیز سرشار از کلسیم است، پس بهترین غذا برای خواب راحت و عمیق محسوب می شود.
گفته شده پنیر مکروه است اگر تنها خورده شود ، ولی مستحب است اگر توام با مغز گردو باشد . پیامبر اسلام فرمودند: پنیر و گردو هر یک به تنهایی مضرند ، اما اگر با هم جمع شوند مفید و نافع می گردند . حالا باید بدانیم چرا گردوی بدون پنیر مضر است ؟ و باصطلاح روایات مکروه است پنیر سرشار از کلسیم است و گردو نیز دارای فسفر است با توجه به این دو مقدمه معلوم می گردد که بایستی پنیر را با گردو خورد زیرا کلسیم و فسفر دو ماده با ارزش و بسیار عالی است و این هر دو در صورتی که با هم وارد بدن شوند هیچکدام بیهوده دفع نمی شوند ، حالا اگر پنیر بدون گردو (بدون فسفر) بخوریم چون کلسیم بسیاری را صرف کرده ایم ، در مقابل فسفر بدن دفع می شود .

با پیشرفت علوم غذاشناسی و پزشکی ، ما بهتر و بیشتر به علل سلامتی و عمرهای طویل اجداد خود پی می بریم زیرا آنان بدون دانستن این فلسفه و فعل و انفعالات و بدون پیروی از دیگران ، از یک برنامه تنظیم یافته همه جانبه استفاده می کردند ، آن برنامه ای که هر چه علم ترقی کند اهمیت و ارزش آن بیش از پیش درک می شود ، و با این برنامه بود که بدون دیدن دانشگاه ها سلامت خود را سالهای سال حفظ می کردند و آن برنامه همان برنامه اسلام است.

پی نوشت ها:
1-علامه مجلسی. بحارالانوار، ج62: 294؛ ج66: 104، 106.
2-بنگامین گیلورد هاوزر. چه باید خورد و چگونه باید پخت‏: 251.
3-عقیلی علوی شیرازی. مخزن الادویه: 179.
*احمد امین شیرازی. اسلام پزشک بی دارو: 39-40.

منبع:قدس

211008