امر به معروف و نهی از منکر راه‌کار اصلاح جامعه

عقیق:حجت‌الاسلام قرائتی که بیش از 30 سال به تدرس علوم و معارف قرآنی می‌پردازد سال گذشته در نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم به عنوان محبوب‌ترین چهره قرآنی انتخاب شد بر همین اساس نام «معلم دوست داشتنی قرآن» را برای وی برگزیدیم و در طرحی با همین عنوان از سال گذشته به بازخوانی بخشی از مطالب ایراد شده در برنامه درس‌هایی از قرآن حجت‌الاسلام قرائتی می‌پردازیم.

در ادامه بخشی از این مطالب با موضوع «امر به معروف و نهی از منکر» که در تاریخ 17 آذرماه 1361 در برنامه درس‌هایی از قرآن ایراد شده است تقدیم مخاطبان می‌شود.

انواع مردم در مسأله امر به معروف

نکته 1) یک نوع حالتی است که هم تشویق می‌کند و هم انتقاد می‌کند، این خیلی خوب است. «تَواصَوْا بِالصَّبْرِ وَ تَواصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ»(بلد/17) «تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِّ»(عصر/3) سه «تواصوا» داریم. این‌ها انسان‌های خوبی هستند. 

نکته 2) بعضی افراد تشویق می‌کنند اما انتقاد نمی‌کنند، این‌ها به افراد چاپلوس شباهت دارند. آدم‌هایی هم هستندکه اصلاً نه تشویق می‌کنند و نه انتقاد می‌کنند، بی‌تفاوت هستند.

نکته 3) آدم‌هایی هستند که اصلاً تشویق نمی‌کنند، هر چه کار خوب بکنی به چشمشان نمی‌آید. خدا هم درباره این‌ها می‌گوید: «فی‏ قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ»(بقره/10) این‌ها مریض هستند. مرض عقده و حسادت دارند چون آدمی که عقده و حسادت دارد، دائم دلش می‌خواهد نیش بزند.

وظیفه عمومی و خصوصی در امر به معروف

نکته 4) قرآن درباره‌ وظیفه‌ عمومی می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ»(توبه/71) زنان و مردان با ایمان، سرپرست یکدیگرند و کسانی که در مدار ایمان هستند، در این حد حق ولایت و سرپرستی دارند که امر به معروف و نهی از منکر کنند.

نکته 5) قرآن می‌فرماید: «وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»(آل عمران/104) یعنی باید گروهی و امتی از جامعه‌ مسلمانان باشد که «یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ» به خیر دعوت کنند «وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ» و امر به معروف و نهی از منکر کنند که این وظیفه خصوصی است.

کسانی که نباید امر به معروف و نهی از منکر کنند

نکته 6) «لَا عَلَى الضَّعِیفِ الَّذِی لَا یَهْتَدِی سَبِیلًا» افراد ضعیفی که اطلاعات خودشان هم کم است، نباید دیگران را هدایت کنند.

نکته 7) قرآن می‌فرماید: «وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِکُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدیداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‏ رَبِّکُمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ»(اعراف/164) می‌گفتند: شما که می‌دانید این حرف‌ها به گوش مردم نمی‌رود، چه فایده‌ای دارد این قدر خودتان را خسته می‌کنید؟ «قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‏ رَبِّکُمْ» می‌گفتند که به خاطر اتمام حجت است. برای آنکه خدا نگوید: چرا نگفتید؟

برای دوری از فساد از خودمان شروع کنیم

نکته 8) قرآن می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً»(تحریم/69) اول از خودتان شروع کنید «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِن»(احزاب/59)‌ای پیغمبر اول به دختران و همسران خودت بگو، بعد می‌گوید: «وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ» یعنی اگر می‌خواهی اصلاح کنی، اول از خودت شروع کن.

برای مشاهده متن کامل به اینجا مراجعه کنید.

منبع:فارس

211008