در برنامه فقه پویا رادیو معارف مطرح شد:
عضو هیئت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،گفت: یکی از مباحث مهم اجتماعی وظایف وحقوق مردم نسبت به هم و نسبت به جامعه است لذا برای ایجاد هر جامعه باید یک سری قوانین و مقررات وضع شود.
عقیق: دکتر محمود حکمت نیا، عضو هیئت علمی و معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در برنامه فقه پویای رادیو معارف به بررسی مسائل کلیدی حق الناس پرداخت و اظهار کرد: دین اسلام هم برای ساماندهی زندگی بشر، که هم نظم وهم ارتباط انسان با دنیا بعد از حیاتش برقرار مد نظر است، نهادها واصطلاحاتی دارد.وی تاکید کرد: یکی از مهم ترین این اصطلاحات دو واژه حق الله و حق الناس است. این اصطلاحات شامل جنبه های اخلاق، حقوقی دنیوی و اخروی وحتی سیاسی و اقتصادی است ومحوریت زندگی اجتماعی امروز در تمام جوامع انسانی بر پایه همین دو اصل می باشد.
حکمت نیا تصریح کرد: نکته اینجاست که در اسلام معنی ومحوریت بیشتری شامل اصل حق الناس می شود، به این دلیل که ما معتقد هستیم مرگ پایان حیات و تکامل انسان نیست.
در ادامه برناممه دکتر قربان نیا دیگر کارشناس برنامه در این باره اضافه کرد: قدمت واژه و نهاد حق به قدمت حیات انسان ها است و باید دانست که از زمانی که جامعه ایجاد شد، حق وحقوق مردم افزایش پیدا کرد و طبیعتا ما به قوائد حقوقی در جامعه نیازمندیم چراکه جامعه به نظم نیاز دارد.
این کارشناس حقوق تصریح کرد: لا جرم باید یک نظامی درجامعه باشد تا حدود حقوق وتکالیف مردم را مشخص کند و اگر کسی به جقوق دیگران تجاوز کرد در راستای احقاق حق مظلوم فعالیتی صورت بپذیرد، بنابراین نمی توان نظام اجتماعی و حقوقی را بدون آنکه حق و تکلیف در آن تعریف شده باشد، تصور نمود.
وی ادامه داد: برخی مدعی اند حق یکی از پدیده های دنیای مدرن است و گاهی در آثار غربی میبینیم که "حق" تا آغاز قرن 14 میلادی مفهوم شناخته شده ای نبوده. برای بار نخست ویلیام اوکام انگلیسی مفهوم حق را در غرب تفسیر نمود نهایتا در دنیای اسلام نیز وارد شد.
وی تاکید کرد: با نگاه اجمالی به ادبیات دینی و قرآنی می توان به نادرستی این سخن رسید. گاهی ممکن است گفته شود تجزیه و تحلیل مسائل مربوط به حق پدیده ای جدید هست. اما خود مفهوم ابتدایی حق در عالم اسلام قطعا از ابتدا مورد توجه بوده و در قرآن ونهج البلاغه و دیگر کتب دینی بارها کلمه حق با تعبیر امروزی بکار رفته.
قربان نیا گفت: به گونه ای دیگر می توان گفت در تمام ادیان و مکاتب الهی و حتی غیر الهی موضوع عدل مطرح شده و مشخص است که عدالت بدون مسئه حق قابل تعریف نیست.
وی در ادامه به بحث حق شهروندی و حق مسلمان بر مسلمان و سایر ملل پرداخت و گفت:در واقع تعابیر متعددی دراین زمینه به کار رفته مانند حقوق بشر که تعبیر هیومن رایس است و یا حقوق شهروندی و یا حقوق ملت که در فصل قانون اساسی به آن اشاره شده است.
این استاد حقوق دانشگاه ادامه داد: درخصوص حقوق بشر باید گفت، انسان به عنوان اینکه یک انسان است، دارای حقوق برابر می باشد و تمامی ساز و کاهایی که در نظام حقوق بشر بین الملل دیده شده در راستای احقاق همین حقوق است. حقوق ملت و حقوق شهروندی هم همان حقوق بشر است اما در فضایی محدود تر مثلا در حد مردم یک کشورر یا شهر.
کارشناس برنامه فقه پویا ادامه داد: برای تشریح بحث باید گفت کلمه حق به دو صورت مضاف الیه می پذیرد، گاهی مالک حق به حق اضافه می شود، مانند حق والدین حق مشتری وغیره. در اینجا مشتری صاحب حق وذی نفع است و گاهی هم موضوع حق اضافه می شود، مانند حق حیات یا حق حزانت و غیره، در اینجا حیات و حزانت موضوع حق است.
وی همچنین گفت: در حق الناس هم به همین گونه است. به تعبیر دیگر حق الناس برابر است با حق یا امتیازی که مردم ازآن بهره می برند، اما در مورد حق الله این مسئله درست نیست چون خداوند متعال غنی بالذات است.
قربان نیا تاکید کرد: همین مسئله سبب شده که بعضی حق الناس را مسئله ای حقوقی بدانند، ولی حق الله را ازمسائل حقوقی جدا کنند. در این خصوص می توان گفت که در حق الناس علاوه بر این که مردم ذی نفع هستند مدیریت حق نیز بدست خود مردم است در حق الله نیز گرچه خداوند ذی نفع نیست ولی مدیریت حق توسط خود خداوند صورت می گیرد.
وی در پایان گفت: از آنجا که در حق الله ذی نفع ممکن است مردم و یا جامعه باشند خداوند اجرای برخی حقوق را به حکومت واگذار می کند و مدیریت و پیگیری حق الله در در قیامت توسط خداوند صورت می گیرد. و باز هم باید توجه کرد که در حق الله خداوند ذی نفع نیست و باز هم مردم و جامعه ذی نفع اند پس باید گفت وجه مشترک بین حق الله و حق الناس همان مدیریت وپیگیری حق است .
منبع:تسنیم
