عقیق:تركيب وصفي
«البيت الضُّراح» از «بيت» و «ضراح» تشكيل شده است. «بيت» به معناي خانه و محل
سكونت و «ضراح» اسم از ريشه «ض ر ح» است كه در ساختار ثلاثي مجرد به معناي پرتاب
كردن و دور ساختن چيزي است و در باب مفاعله، مفهوم مقابله و مشابهت مي‌يابد.
متناسب با اين دو معنا، روايت‌ها نيز دو وجه نام‌گذاري
براي بيت الضراح ياد كرده‌اند.
بر پايه رواياتي، اين نام بر خانه‌اي در آسمان اطلاق مي‌شود
كه در خطي عمودي از يك سو روبه‌روي عرش الهي و از سوي ديگر، محاذي و برابر كعبه
قرار دارد. رواياتي نيز نشان مي‌دهند كه اين خانه هم‌زمان با هبوط آدم (ع) از
آسمان به زمين آورده شد و پيش از طوفان نوح به آسمان بالا رفت و از زمين دور گشت.
برخي نيز بدان «ضريح» و «صراح» گفته‌اند كه به نظر مي‌رسد
دومي تصحيف «ضراح» باشد. شماري از مفسران،
محدثان و تاريخ‌نگاران بيت الضراح را همان بيت المعمور دانسته‌اند كه خداوند در
آيه ۴
طور/۵۲
بدان سوگند ياد كرده است: (وَ الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ). بر همين اساس، به ويژگي‌هايي
همانند براي آن دو اشاره كرده‌اند. بعضي با تفاوت نهادن ميان آن دو، ضراح را محاذي
عرش در آسمان چهارم و بيت المعمور را محاذي ضراح در آسمان دنيا دانسته‌اند.
در برخي منابع از آن با نام «عروب» ياد شده و آمده است
كه هر كس خدا را حمد و تسبيح گويد، از نوري بهره‌مند مي‌شود كه از بيت الضراح تا
زمين هفتم (حريب) را فراخواهد گرفت. برخي هم «ضراح»
را نام آسمان دنيا يا آسمان هفتم دانسته‌اند؛ بر پايه برخي روايات، پس از پرسش
فرشتگان از چرايي آفرينش آدم و پاسخ خداوند درباره آگاه بودنش از چيزي كه آن‌ها
نمي‌دانند، فرشتگان به نشانه طلب بخشايش به عرش خداوند پناه بردند. خداوند خانه‌اي
به نام «بيت الضراح» زير عرش بنا نهاد و به فرشتگان فرمان داد آن را طواف و در آن
جا طلب بخشايش كنند.
روايتي نيز پيشينه طواف بيت الضراح از سوي فرشتگان را دو
هزار سال پيش از آدم (ع) دانسته است. بنا بر روايات و تفاسير، بيت الضراح چهار
ستون از جنس زمرد و روكش ياقوت سرخ دارد و يا مرواريد سفيد بهشتي است كه فرشته‌اي
با نام «رزين» خدمتكار آن است. روايت‌ها و سخنان مفسران در بيان جايگاه بيت الضراح
گوناگون است و محل آن را بالاي آسمان هفتم و زير عرش الهي، آسمان هفتم، ششم، چهارم
و يا آسمان دنيا دانسته‌اند.
در كوشش براي هماهنگ‌سازي سخنان ياد شده، برخي احتمال
داده‌اند خداوند به نشانه بزرگداشت پيامبر(ص) آن را در شب معراج به آسمان ششم و
سپس هفتم بالا برد و آن‌گاه به آسمان دنيا بازگرداند.
روايتي منسوب به علي (ع) به «ضراح» جداگانه‌اي محاذي كعبه در هر يك از آسمان‌هاي هفت‌گانه اشاره مي‌كند.
در روايت‌ها به پاره‌اي از ويژگي‌هاي بيت الضراح اشاره شده است.
بيت الضراح در آسمان حرمتي به اندازه حرمت كعبه در زمين
دارد. هر روز هفتاد هزار فرشته در آن وارد مي‌شوند و روز بعد فرشتگاني جايگزين آن‌ها
مي‌گردند؛ به گونه‌اي كه هيچ‌گاه بار ديگر نوبت به آن‌ها نمي‌رسد.
بر پايه برخي روايات، خانه كعبه به دستور خداوند و به
همان شكل بيت الضراح براي عبادت خداوند و توبه آدم (ع) و فرزندان وي بنا شده است.
افزون بر اين، تشريع هفت دور طواف كعبه به سبب گردش هفت يا هفت هزار ساله فرشتگان گرداگرد
بيت الضراح دانسته شده است.
در روايت‌ها آمده است كه كارنامه بهشتيان سمت درِ راست و
كارنامه دوزخيان سمت درِ چپ بيت الضراح قرار دارد. حديثي درباره گفت‌وگوي پيامبر
اسلام (ص) با ديگر پيامبران در بيت الضراح در شب معراج روايت شده است.
شماري از مفسران به پشتوانه رواياتي كه بيت الضراح را
محاذي عرش و در يكي از آسمان‌ها مي‌دانند و با برداشت كلي از آيات و روايت‌ها
درباره احاطه عرش بر آسمان‌ها و زمين، استدلال كرده‌اند كه ميان شيء احاطه كننده و
احاطه شده محاذات برقرار نمي‌شود و از اين رو، محاذات ياد شده غير جسماني و معنوي
است.
منبع:حج
211008
