حضرت مهدی(عج) در آیینه کلام امام علی

عقیق:در این میان احادیثی از امیر مؤمنان علی(ع) در مورد امام عصر(عج) نقل شده که مملو از نکاتی ژرف و کاربردی برای مبلغان دینی و نیز عموم مردم است. این احادیث متعدد بوده و در کتابهای مختلف حدیثی نقل شده است. از آنجا که برخی کتابها، روایاتی به امام علی (ع) نسبت داده‌اند که مشکلات سندی و دلالی داشته و دارای مطالبی غیر دقیق و نامسلم هستند، توجه به احادیث مستند و دقیق از کتابهای روایی اصلی امری لازم و ضروری است. بنا بر این در این نوشتار سعی شده به احادیثی در این موضوع -از کتابهای معتبر و دست اول روایی- به صورت دسته بندی شده اشاره شود .

اثبات وجود امام
یکی از مواردی که مورد تأکید پیامبر اسلام و ائمه طاهرین(ع) بوده و در احادیث متعدد بدان اشاره شده، خالی نبودن زمین از حجت خداست. از منظر اعتقادات دینی هیچ زمانی را نمی‌توان یافت که جهان خلقت بدون امام و راهنما و واسطه ارتباط با خداوند باقی بماند. این نکته در کلمات امام علی(ع) نیز مورد تأکید قرار گرفته است. از جمله در حکمت ۱۴۳ نهج البلاغه امام به کمیل چنین می‌فرمایند:«خداوندا، آرى زمین از کسى که به حجّت خدا براى خدا قیام نماید، تهى نمى‌ماند، قائمى آشکار و مشهور، یا ترسان و پنهان، تا دلایل الهى و بیّناتش باطل نگردد. اینان چند نفرند، و کجایند؟ به خدا قسم عددشان اندک، و نزد خداوند از نظر منزلت بسیار بزرگند،... اینان جانشین حق در زمین، و دعوت کنندگان به دین خدا هستند. آه آه که چه مشتاق دیدار آنانم!»
مرحوم شیخ صدوق در ذیل این روایات تأکید کرده که برای این حدیث راه‌های بسیاری است و بنابراین حدیث قوی و مستفیض می‌باشد. نکته جالب در این حدیث این است که امام علی (ع )در انتهای آن شوق خود را به دیدار با این حجت ها و امامان الهی ابراز می‌کنند. «آهِ آهِ شَوْقاً إِلَى رُؤْیَتِهِ»)
تویی تنها قرار قلب آنها
که از درد فراقت بی‌قرارند

غیبت
غیبت امام عصر (عج) – برخلاف برخی شبهه‌پردازی‌ها- از همان ابتدا توسط معصومان(ع) به مسلمانان گوشزد شده است. دلیل این امر نیز آن بوده که آمادگی لازم در مسلمانان برای چنین امر غریبی فراهم گردد. البته در سایه چنین احادیثی علت و فلسفه غیبت امام زمان (عج) نیز بیان شده است. به عنوان مثال به حدیث زیر که در کتاب شریف غیبت نعمانی آمده، توجه فرمایید:«و بدانید که زمین از حجت خداى عز و جل خالى نمى‌ماند، ولى خداى عزیز به زودى دیده خلقش را از او نابینا مى‌سازد، به خاطر ظلم و جورشان و زیاده‌روى آنان نسبت به خودشان، و اگر زمین یک ساعت از حجت خدا خالى بماند، اهل خود را فرو مى‌برد، لکن آن حجت مردم را مى‌شناسد و آنان او را نمى‌شناسند، چنان که یوسف مردم را (برادرانش را) مى‌شناخت و آنها او را نمى‌شناختند.»
اگر دلهایمان تاریک و ظلمانی نمی‌گردید
امامت هم عیان می‌گشت و پنهانی نمی‌گردید
چنانچه در حدیث بالا دیده می شود یکی از علل غیبت، ظلم و جور مردم و حکومتها عنوان شده است؛ علت دیگری که در روایات به عنوان فلسفه غیبت ذکر شده، نفی بیعت آن امام با طاغوتهای دوران‌ها است. به عنوان مثال در روایت شریفی که جناب عبدالعظیم حسنی از طریق امام جواد(ع) از امیر مؤمنان(ع) نقل فرموده‌اند، چنین آمده است:
«إِنَّ الْقَائِمَ مِنَّا إِذَا قَامَ لَمْ یَکُنْ لِأَحَدٍ فِی عُنُقِهِ بَیْعَه فَلِذَلِکَ تَخْفَى وِلَادَتُهُ وَ یَغِیبُ شَخْصُهُ.»
«هنگامى که قائم ما قیام کند، بیعت احدى بر گردن او نیست و به این دلیل است که ولادتش پنهان است و شخص او غایب مى‌شود.»
حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) افزون بر اصل غیبت و علل آن، به طولانی بودن و سختی این دوران نیز اشاره کرده‌اند؛ از جمله در روایتی که شیخ صدوق در کتاب کمال الدین ذکر کرده چنین آمده است:
«لِلْقَائِمِ‌ مِنَّا غَیْبهٌ أَمَدُهَا طَوِیلٌ کَأَنِّی بِالشِّیعَه یَجُولُونَ جَوَلَانَ النَّعَمِ فِی غَیْبَتِهِ یَطْلُبُونَ الْمَرْعَى فَلَا یَجِدُونَهُ»
«براى قائم ما غیبتى است که مدّتش طولانى است، گویا شیعه را در دوران غیبت او مى‌بینم که جولان مى‌دهد، مانند جولان چهارپایان، چراگاه را مى‌جویند، اما آن را نمى‌یابند.»
چنانچه مشاهده می‌شود، آن دوران هنگامه‌ای سخت و دشوار توصیف شده است. این دوران آن قدر دشوار و فتنه انگیز است که بسیاری دست از ولایت برمی دارند و به دنبال دیگران می‌روند چنانکه در حدیثی که اصبغ بن نباته از علی(ع) نقل کرده، چنین آمده است:
«أَمَا لَیَغِیبَنَّ حَتَّى یَقُولَ الْجَاهِلُ مَا لِلَّهِ فِی آلِ مُحَمَّدِ حَاجَه.»
«او غایب خواهد شد تا به حدی که نادان گوید: خداوند را در آل محمد حاجتى نیست».
البته با وجود این سختی‌ها وعده امام به پایداران و استقامت‌کنندگان -و به بیان کامل منتظران- نیز وعده‌ای بی‌نظیر است، چنانکه در ادامه روایت کمال‌الدین چنین آمده است:
«أَلَا فَمَنْ ثَبَتَ مِنْهُمْ عَلَى دِینِهِ وَ لَمْ یَقْسُ قَلْبُهُ لِطُولِ أَمَدِ غَیْبَه إِمَامِهِ فَهُوَ مَعِی فِی دَرَجَتِی یَوْمَ الْقِیَامَه
بدانید هر که در آن دوران در دینش استوار باشد و قلبش به واسطه طول غیبت امامش سخت نشود، او در روز قیامت‌ هم درجه من است.»
یا در حدیث دیگری از ایشان آمده است:
«الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ ا....
منتظر امر ما مانند کسى است که در راه خدا به خون خود درغلتد.»
قومی به جد و جهد نهادند وصل دوست
قومی دگر حواله به تقدیر می‌کنند
حال پرسش اینجاست که چگونه می‌توان در این عصر پرآشوب در دین پایدار ماند و دست خود را از حجت خدا جدا نکرد و چگونه می‌توان منتظر حقیقی بود؟ امیرمؤمنان(ع) به این پرسش چنین پاسخ می‌گویند:
…« فَلَا یَثْبُتُ فِیهَا [فی الغیبه] عَلَى دِینِهِ إِلَّا الْمُخْلِصُونَ الْمُبَاشِرُونَ لِرَوْحِ الْیَقِینِ الَّذِینَ أَخَذَ ا... عَزَّ وَ جَلَّ مِیثَاقَهُمْ بِوَلَایَتِنَا وَ کَتَبَ فِی قُلُوبِهِمُ الْإِیمانَ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ‌.
ثابت نماند در آن غیبت بر دینش مگر مخلصانى که روح یقین را دریافته‌اند. آن کسانى که خداى عز و جل پیمان ولایت ما را از آنها گرفته و ایمان در دلشان نوشته شده و آنها را بر وحى از جانب خود یاری کرده است.»
بنابراین احادیث می‌توان نتیجه گرفت صبر، اخلاص، یقین و ولایتمداری و البته توفیق الهی شرط به سلامت گذر کردن از دوران دشوار غیبت است.
نه اینکه جمعه فقط صبح زود بیدارند
که کار منتظرانت همیشه بیداری است

ظهور
مطابق وعده الهی در قرآن و روایات متعدد ائمه معصومین(ع)، دوران غیبت با ظهور امام غایب(عج) به سر می‌آید و عصری که مملو از ظلم و تباهی شده، جای خود را به دوران شکوفایی بشر و زمان طلایی ظهور می‌دهد. آری این وعده‌ای است که همه اولیای الهی بدان بشارت داده و ظهور خورشید عدالت را پس از سالها ظلم و سیاهی به منتظران نوید داده‌اند. به روایت بسیار زیبایی که از اصبغ بن نباته در کتاب اصول کافی نقل شده توجه کنید:
«اصبغ بن نباته گوید: خدمت امیر المؤمنین(ع) آمدم و دیدم آن حضرت متفکر است و زمین را خط می‌کشد، عرض کردم: اى امیر مؤمنان! چرا شما را متفکر می‌بینم و به زمین خط می‌کشى، مگر به آن (خلافت در روى زمین) رغبت کرده‌اى؟ فرمود: نه، به خدا، هرگز روزى نبوده که به خلافت یا به دنیا رغبت کنم، ولى فکر مى‌کردم درباره مولودى که فرزند یازدهم من است، او همان مهدى است که زمین را از عدل و داد پر کند، چنانکه از جور و ستم پر شده باشد. براى او غیبت و سرگردانى است که مردمى در آن زمان گمراه گردند و دیگرانی هدایت شوند».
هر انقلابی یارانی مناسب می‌طلبد و انقلاب جهانی امام عصر(عج) نیز از این قاعده مستثنا نیست. بدین جهت است که ائمه طاهرین(ع) صفات یاران و همراهان امام زمان(عج) را نیز در ضمن بیانات خود گوشزد کرده‌اند و از شیعیان خواسته‌اند به این صفات متصف گردند. نکته جالب در روایات این موضوع، آن است که مطابق برخی روایات، یاران امام عصر(عج) اغلب جوان بوده و با روحیه‌ای جوان و سرزنده به یاری امام خویش سر می‌سپارند از جمله در روایتی از امام علی(ع) که در کتاب غیبت شیخ طوسی(ره) نقل شده چنین آمده است:
«أَصْحَابُ‌ الْمَهْدِیِ‌ شَبَابٌ‌ لَا کُهُولَ فِیهِمْ إِلَّا مِثْلَ کُحْلِ الْعَیْنِ‌ وَ الْمِلْحِ فِی الزَّادِ وَ أَقَلُّ الزَّادِ الْمِلْح‌
یاران مهدى(عج) جوان هستند و کهنسالان در میان آنان کم اند، مانند سُرمه در چشم و نمک در زاد و توشه، که کمترین قسمت توشه، نمک است.»

پس از ظهور
دوران پس از ظهور، زمانه درخشان تاریخ است که حکومت عدل الهی به دستان ولی و خلیفه خداوند در زمین برقرار می‌گردد و تمامی موجودات هستی از آن هنگامه سراسر خوبی و زیبایی بهره‌مند می‌شوند . ویژگی‌های این دوران نیز در احادیث مورد توجه بوده و از زبان امامان(ع) بیان گردیده است؛ از جمله امام علی(ع) در مورد مشی اعتقادی و فرهنگی امام مهدی(عج) در آن زمان چنین می‌فرمایند:
«یَعْطِفُ الْهَوَى‌ عَلَى‌ الْهُدَى‌ إِذَا عَطَفُوا الْهُدَى عَلَى الْهَوَى وَ یَعْطِفُ الرَّأْیَ عَلَى الْقُرْآنِ إِذَا عَطَفُوا الْقُرْآنَ عَلَى الرَّأْی
هواى نفس را به هدایت بر مى‌گرداند، آن زمان که مردم مسیر هدایت را به هوا بر گردانده‌اند، و رأى مردم را تابع قرآن مى‌کند، آن وقتى که قرآن را پیرو رأى خود کرده‌اند».
بنابر روایت بالا امام ناراستی‌های عقیدتی و فرهنگی را برطرف کرده و راه هدایت الهی را در سایه هدایتهای قرآن هموار می‌کنند. البته زیبایی‌های آن دوران تنها معطوف به امور معنوی نیست، بلکه آن عصر، زمانه بُروز همه خوشی‌ها و سعادتهای بشری است و نعمتهای الهی به واسطه برقراری کامل حکومت و نظام الهی در پهنه زمین و زمان گسترده می‌شود . امیر مؤمنان علی(ع) در این زمینه می‌فرمایند:
«وَ لَوْ قَدْ قَامَ قَائِمُنَا لَأَنْزَلَتِ السَّمَاءُ قَطْرَهَا وَ لَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ نَبَاتَهَا وَ لَذَهَبَتِ الشَّحْنَاءُ مِنْ قُلُوبِ الْعِبَادِ وَ اصْطَلَحَتِ السِّبَاعُ وَ الْبَهَائِم
اگر قائم ما قیام کند، آسمان قطرات خود را فرو فرستد و زمین گیاهان خود را بیرون دهد و کینه‌ها از سینه‌ها بیرون رود و ددان و چهارپایان در صلح و صفا باشند.»
یازده پله زمین رفت به سمت ملکوت
یک قدم مانده زمین شوق تکامل دارد
با امید به اینکه همه ما به مقام والای انتظار آن حجت خدا و دردانه هستی نایل شویم و با این توشه، مسیر ظهور آن آفتاب عالمتاب را هموار کنیم و لبخند رضایت را بر لبان زیبای فرزند فاطمه(س) بنشانیم. ان شاء‌ا...
دل ما و صفای بارانت
از دعای تو سبز و سیرابیم
و من الماء کل شی حی همه مدیون حضرت آبیم
 

 منبع:قدس

211008