۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۴۹ : ۱۶
حجت‌الاسلام پسندیده؛
رابطه ماه رمضان با سبک زندگی
نویسنده کتاب «الگوی اسلامی شادکامی» گفت: باید بپذیریم از سن نوجوانی به بعد، گروه دوستان در فرزندان تأثیرگذارترند، بنابراین اینکه برخی والدین می‌گویند کاری می‌کنیم جوان ما سراغ دوستانش نرود، حرف صحیحی نیست و عملی هم نخواهد شد.
عقیق: رمضان از ماه‌های شریفی است که خداوند آن را به خود نسبت داده و سرور ماه‌های دیگر است، یک شب این ماه بهتر از هزار ماه است، در این ماه درهای جهنم بسته و درهای بهشت باز می‌شوند. رمضان، ماهی است که مردم نزد خدای متعال برابرند و میان آنها تفاوتی نیست جز با ایمان و عمل صالح و خداوند برای هر روز و شب این ماه پاداش ویژه‌ای را مقرر کرده است.انسان در ماه مبارک رمضان وقت و توجه بیشتری به نماز اول وقت، قرائت قرآن، خوندان ادعیه مختلف دارند و در واقع به نوعی شاهد تغییر در سبک زندگی هستیم.
به همین بهانه با حجت‌الاسلام عباس پسندیده عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث و نویسنده کتاب «الگوی اسلامی شادکامی» گفت‌وگو کردیم.
رابطه ماه مبارک رمضان با سبک زندگی چیست؟
از مسئله‌های مهم در ماه مبارک رمضان، روزه و تأثیر آن بر سبک زندگی یک فرد مسلمان است اشاره سبک زندگی بیشتر به جنبه‌های رفتاری و تنظیم برنامه‌های زندگی است، جنبه‌های درونی، فکری و معنوی در سبک زندگی مطرح نمی‌شود آنها پایه‌ها و منابع سبک زندگی را تشکیل می‌هند.
ماه مبارک رمضان چند خاصیت و اثر دارد یکی از آنها این است که تقوا و خویشتن‌داری را افزایش داده و رحم بیشتری به دل انسانها می‌دهد، حس همدلی افزایش پیدا می‌کند و حس معنوی انسانها تقویت می‌شود اینها جزو سبک زندگی نیستند بلکه منابعی هستند که بر زندگی ما تأثیر می‌گذارند و ما مبارک رمضان می‌تواند این منابع را تقویت کند.
* روزه‌داری تا چه اندازه می‌تواند بر سبک زندگی ما اثر گذار باشد؟
ماه مبارک رمضان از اذان صبح تا اذان مغرب باید از خوردن و آشامیدن پرهیز کنیم خود این مسئله سبک زندگی ما را تغییر می‌دهد برنامه ما، خواب و بیداریمان و نظم زندگی‌مان با اذان تنظیم می‌شود و این یکی از نکته‌های بسیار مهم است بزرگان و علمای ما و حتی توصیه دین ما این است برنامه زندگی‌مان به لحاظ اوقات با وقت نماز و اذان تنظیم شود در ماه مبارک رمضان این اتفاق می‌افتد و مسلمانان برنامه‌هایشان و نظم زمانی زندگی‌شان را با اذان تنظیم می‌کنند.
نکته دوم اینکه همچنین ماه مبارک رمضان باعث می‌شود که ما در سبک خواب و بیداریمان تغییر ایجاد شود ممکن است ما انسان‌های معمولی در غیر ماه مبارک رمضان هنگام اذان صبح بیدار نباشیم، نمازمان را اول وقت نخوانیم، هنگام مغرب غذا نخوریم، آخر شب غذا بخوریم، نوع خوراک ما و زمان خواب و بیداری ما کاملاً در ماه مبارک رمضان تحت تأثیر روزه قرار می‌گیرد و زندگی ما به آن سبک اسلامی خودش نزدیک‌تر می‌شود.
در بحث خوردن و آشامیدن نیز دقیقاً همین‌طور است اولاً ما مجبور هستیم از پرخوری در ماه مبارک رمضان دست بکشیم ولی به شرطی که هنگام سحر یا افطار آن را جبران نکنیم که یکی از آسیب‌های ماه مبارک رمضان همین است، اگر به صورت متعادل باشد خود این ماه مبارک رمضان خوراک و نوشاب ما را تنظیم و به یک سبک اسلامی نزدیک می‌کند.
همچنین برنامه ارتباط با خداوند متعال را در زندگی ما بیشتر وارد می‌کند همانطوری که عنوان شد ماه مبارک رمضان حس معنوی را تقویت می‌کند و تقویت حس معنوی، سبک زندگی ما را تحت تأثیر قرار خواهد داد. ما در ماه مبارک رمضان بیشتر به مسجد می‌رویم، مساجد از جمعیت بیشتری پر می‌شود نمازهایمان را در اوقات دقیق‌تری می‌خوانیم و تا حدودی حضور قلب در نمازهایمان افزایش پیدا می‌کند خواندن قرآن در ماه مبارک رمضان افزایش پیدا می‌کند شاید بعضی از افراد که در طول سال اصلاً قرآن نمی‌خوانند در ماه مبارک رمضان شاید سی جزء قرآن را نخوانند اما بخش‌هایی از کتاب خدا را مرور خواهند کرد.
در برنامه زندگی ما دعا وارد می‌شود این دعا شامل ادعیه مختلف از جمله اینکه چه دعاهایی که بعد از نمازها خوانده می‌شود و چه دعاهایی که در شب‌های قدر وارد می‌شود خود این ورود دعا در زندگی جزو مباحث سبک زندگی است چون بر اساس تقسیمی که ما بر اساس روایات داریم تقسیم‌های سه گانه و چهار گانه، آنچه که مهم است این است که بخشی از تمام این تقسیم‌بندی‌ها به ارتباط با خداوند متعال اختصاص دارد و در ماه مبارک رمضان این جنبه تقویت می‌شود از جمله قرآن خواندن، مسجد رفتن، حضور در نماز جماعت و شرکت در مراسم دعا و ... تغییراتی است که در سبک زندگی انسانها به وجود می‌آید و ما را به سبک زندگی اسلامی نزدیک می‌کند که در همه سال باید داشته باشیم.
نکته دیگر اینکه روی حس نوع‌دوستی و همدلی با دیگران تأثیر می‌گذارد و از آنجایی که انسان را تا حدودی دلرحم می‌کند باعث می‌شود در سبک زندگی ما توجه به فقرا قرار بگیرد همدلی‌ها بیشتر شود و مشاهده می‌کنیم که در ماه مبارک رمضان مردم با هم مهربان‌تر هستند و بیشتر به یکدیگر احترام می‌گذارند، صله رحم به واسطه افطاری دادن افزایش پیدا می‌کند همچنین صله با مؤمنین و اهل ایمان بیشتر می‌شود و در ماه مبارک رمضان، دور هم بود‌ن‌ها تقویت می‌شود اگر ما به آن دستورات اسلامی عمل کنیم به طوری که در افطاری‌هایمان فقط خویشان و ثروتمندان نباشند و اگر به فقرا رسیدگی کنیم این توجه به فقرا و افطاری دادن به آنها یکی از مؤلفه‌هایی است که در سبک زندگی ما قرار می‌گیرد و آن را به سوی اسلامی بودن سوق می‌دهد.
*با تغییر و تحولاتی که در ماه مبارک برای ما رقم می‌خورد چگونه می‌توان آن حس زیبای معنوی را تداوم بخشید؟
از مسئله‌های مهم درباره این سؤال آن است که ما بدانیم این کارها فقط به ماه مبارک رمضان اختصاص ندارد گاهی اوقات تصور ما این است که اینها فقط رفتارهای مخصوص ماه مبارک رمضان است؛ همانطور که با رفتن ماه مبارک رمضان روزه واجب می‌رود و ما تا سال آینده دیگر روزه واجبی به نام روزه ماه مبارک رمضان نداریم تصور اینکه این رفتارها هم باید تغییر کند از جمله اینکه کمتر به مساجد برویم در مراسم‌های دعا شرکت نکنیم، قرآن نخوانیم پیش می‌آید در حالی که باید میان این دو تفکیک قائل شویم.
ما باید دقت توجه کنیم آنچه که در ماه مبارک رمضان وجود دارد و تا موعد بعدی نیازی به تکرار آن نداریم. تنها مسئله روزه ماه مبارک است اما اینکه برنامه‌های قرآن، دعا، نماز اول وقت باید سر جای خویش باقی بماند این موضوع می‌تواند به ما کمک کند که در واقع ما تمرین می‌کنیم. در ماه مبارک رمضان یک تمرینی اتفاق می‌افتد که خویشتن‌داری، تقوای انسانها افزایش پیدا می‌کند در حقیقت ما نیروی تقوای خود را تا سال آینده شارژ می‌کنیم.
در سبک زندگی نیز همین‌طور است حالا که عادت می‌کنیم یک ماه سبک زندگی متفاوتی از ماه‌های دیگر داشته باشیم خوب است آن را ادامه دهیم شاید نتوانیم به اندازه ماه مبارک رمضان قرآن بخوانیم یا در نماز جماعات شرکت کنیم اما باید سعی کنیم حداقل بخش‌هایی از آن را حفظ کنیم به طور مثال اگر نمی‌توانیم روزی یک جزء قرآن بخوانیم لااقل چند صفحه یا چند آیه از آن را قرائت کنیم اگر هر روز نمی‌توانیم دعا بخوانیم حداقل چند روز یکبار یکی از ادعیه را بخوانیم همچنین در خصوص کمک به فقرا، اگر همیشه نمی‌توانیم کمک کنیم گاهگاهی دستگیری از مستمندان جزو برنامه‌های ما باشد.
* با توجه به تغییر سبک زندگی در این ماه، نقش والدین در عمق بخشی به فضایل اخلاقی در فرزندان چیست؟
در باب والدین چند نکته وجود دارد؛ یکی اینکه اولاً والدین باید به مواردی که می‌گویند عامل باشند، گفتار والدین تأثیر زیادی در فرزندان ندارد بلکه عملکرد آنهاست که تأثیر مستقیمی روی فرزندان دارد به همین دلیل اگر بچه‌ها در ماه مبارک رمضان که از والدین خویش نکات مثبتی را می‌بینند و آن ابعاد مثبت ماه مبارک رمضان را مشاهده کنند و اگر به جای اینکه از والدین بشنوند که مثلاً قرآن بخوانند واقعاً ببینند که والدین قرآن می‌خوانند، در مراسم‌ها شرکت می‌کنند و ماه مبارک روی آنها تأثیر مثبت گذاشته این تغییر رفتار والدین روی فرزندان تأثیر مثبت خواهد گذاشت.
ما باید ماه مبارک رمضان را برای فرزندانمان خوشایندسازی کنیم نباید کاری کنیم که جنبه‌هایی که مربوط به ماه مبارک رمضان می‌شود در کام فرزندان تلخ شود آنها باید یک خاطره خوشی از ماه مبارک داشته باشند این خوشایندسازی یکی از عوامل مهم به شمار می‌رود چرا که جنبه‌های مثبت هیجانات در خصوص حالت مثبتی که فرد پیدا می‌کند باعث می‌شود که به پدیده‌ای گرایش پیدا کند و در نهایت از آن تبعیت کند.
نکته بعدی کیفیت رابطه والدین با فرزندان است، پدر و مادرها باید رابطه گرم و صمیمی با فرزندان خود داشته باشند، جلسات گفت‌وگو با هم داشته باشند لازم است گاهی اوقات تلویزیون را خاموش کنند و دور هم با هم سخن بگویند و مشورت دهند این تعامل با فرزندان ایجاب می‌کند که رشته‌های ارتباط و محبت میان والدین و فرزندان عمیق‌تر شود.
* آقای پسندیده! تأثیر دوستان و همسالان را که نمی‌توان نادیده گرفت، آیا نوع تعامل والدین می‌تواند نقش گروه دوستان را کمرنگ و یا هدفمند کند؟
به هر حال ما باید بپذیریم مقطعی از سن نوجوانی به بعد، گروه دوستان در فرزندان تأثیر گذارترند به هیچ عنوان والدین نمی‌توانند جانشین دوستان شوند، بنابراین اینکه برخی والدین می‌گویند کاری می‌کنیم جوان ما سراغ دوستانش نرود حرف صحیحی نیست و عملی هم نخواهد شد و در واقع به هیچ عنوان نمی‌توان دوستان را از حذف کرد و یا نادیده گرفت.
کاری که ما باید انجام دهیم این است که با برنامه‌ریزی و هدایت‌های پیشبری، آنها را به سمت دوستان خوب و مراکز خوبی که دوستان خوبی در آنجا وجود دارد سوق دهیم به طوری که از دوران کودکی به گونه‌ای به یکسری از مراکز و یکسری از آدم‌ها علاقه‌مند شوند که وقتی بزرگ شدند خودبه‌خود سراغ آنها روند و طبیعتاً با افراد ناباب رابطه پیدا نخواهند کرد و در این حالت است که رابطه آنها با دوستانشان بیمه خواهد شد.
بنابراین اگر بخواهیم آنقدر رابطه والدین با فرزندان را افزایش دهیم که رابطه دوستان حذف شود این شدنی نیست اصولاً کار درستی هم نیست، فرزندان ما نیاز دارند که از زندگی خانوادگی جدا شده و با محیط‌های دیگری از جمله دوستان آشنا شوند چون قرار است بعدها زندگی مستقلی داشته باشند و قاعدتاً باید بتوانند به صورت مستقل، خانواده‌های دیگری را نیز اداره کنند.
* در راستای تغییر فضای سبک زندگی افراد در ماه مبارک رمضان، چگونه می‌توان فریضه امر به معروف و نهی از منکر را در سازمان‌ها و نهادها احیا کرد؟
درک ما از ماه رمضان به چند دلیل در ادارات کاهش پیدا می‌کند اینکه ما فکر کنیم تا ماه مبارک رمضان رفت، نماز و دعا و قرائت قرآن نیز باید فروکش کند تلقی اشتباهی بوده و نیازمند کار فرهنگی است.
نکته دیگر هم مسأله خود مدیران یا تأثیرگذاران در یک اداره است چراکه تا وقتی خود آنها در انجام امور عبادی و مذهبی مشارکت داشته باشند و اهتمام دهند می‌تواند در میزان حضور و شرکت افراد در این مباحث نقش آفرینی کند البته تمام این موارد نیازمند بررسی‌های همه جانبه است که باید دید چرا افراد شرکت نمی‌کنند یا کمتر مشارکت می‌کنند و تا عوامل آن مشخص نشود نمی توان به صورت دقیق و صریح در این خصوص، آسیب‌شناسی و یا اظهار نظر کرد.
منبع:فارس
گزارش خطا
