عقیق: ماه میهمانی خدای متعال ماهی متفاوت از سایر ماه‌های سال است؛ چراکه دل و جان بندگان حضرت حق از رهگذر جادۀ رمضان مصفّا می‌شود. امّا ورود به این ماه با عظمت، رعایتِ چه آداب و کسب چه شرایط روحانی را طلب می‌کند؟ برای واکاوی این مسأله با استاد حجت الاسلام والمسلمین فاطمی‌نیا، استاد اخلاق و معارف اسلامی گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
* اولین ساعات ورود به ماه مبارک رمضان را تجربه می‌کنیم،چه توصیفی از این لحظات ارائه می‌کنید؟
- رمضان المبارک ماهی است که خداوند متعال آن را برای پالایش روحی و معنوی بندگان خویش به ودیعه نهاده است. ماهی که به عنایت خود، گناهانِ مؤمنان روزه‌دار را از در لطف و مرحمت می‌بخشد و دروازۀ خالص شدن و زندگی خداگونه را به روی همۀ مخلوقات خویش می‌گشاید. در وصف این ماه با شرافت باید که به کلام معصومین(ع) استناد کنیم که آن‌ها حقِ این ماه را به‌حق می‌شناسند، چنان‌که چهارمین پیشوای شیعه حضرت سیدالساجدین(ع) طی دعای چهل و چهارم صحیفۀ سجادیه در وصف این ماه می‌فرمایند: «ستایش براى خداست که ماه خود، ماه رمضان، را از جمله راه‌هاى احسان قرار داد، که ماه روزه، ماه اسلام، ماه پاکیزگى از آلودگى‌ها، ماه رها شدن از گناهان و ماه شب‌زنده‌دارى است؛ ماهى که قرآن در آن نازل گردیده؛ قرآنى که راهنماى مردم و نشانۀ‌ آشکار هدایت و جدا کنندۀ‌ حق از باطل است. براى بزرگداشت آن، چیزهایى را که در ماه‌هاى دیگر حلال کرده بود، در این ماه حرام گردانید، و خوردنى‌ها و آشامیدنى‌ها را ممنوع کرد، و براى آن زمانى معین قرار داد، که نه اجازه مى‌دهد آن زمانِ معین پیش انداخته شود، و نه مى‌پذیرد که به تأخیر افتد.
آن‌گاه یکى از شب‌هاى این ماه را بر شب‌هاى هزار ماه دیگر برترى داد و نام آن را «شب قدر» نهاد؛ شبى که در آن، فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان بر هر یک از بندگان او که بخواهد، با تقدیرِ بى‌تغییر الهى که براى هر کارى در نظر گرفته شده، فرود مى‌آیند». طبق این کلام نورانی امام زین العابدین(ع) عظمت ماه رمضان بر همۀ ما روشن است و بر ماست که قدر این نعمت بزرگ را بدانیم.
* مؤمنین، برای ورود به ماه میهمانی خدا به چه ملزوماتی نیاز دارند؟
- همۀ ما برای رفتن به میهمانی آداب و شرایطی را در نظر می‌گیریم، سعی می‌کنیم در بهترین حالات و با زیباترین هدایا به دیدار دوستان خود برویم و حال آن‌که میهمانی ما یک میهمانی دنیوی است که اگر در آن مسایل دینی رعایت شود، قطعاً تبعات اخروی هم خواهد داشت. اما این میهمانی کجا و میهمانی خدای متعال کجا؟ پیش از ورود به ماه رمضان لازم است که خود را برای نشستن بر خوان پرکرامت الهی آماده کنیم. نمی‌شود بگوییم ما مسافر رمضانیم اما به ملزومات این سفر بی‌توجه باشیم. اگر می‌خواهیم در زمرۀ پاداش گیرندگان عید فطر باشیم، باید از همین روز اول خود را در جهت کسب رضای الهی و لایق شدن برای دریافت پاداش روزه‌دارانِ حقیقی آماده کنیم. توشۀ ورود به رمضان، خودسازی و اصلاح آلودگی‌های روحی است. همان‌طور که لباس سفید ما پس از چندبار پوشیدن کدر می‌شود، قطعاً روح پاکمان نیز در اثر گناه و غفلت‌ها زنگار می‌گیرد؛ بنابراین نمی‌شود با دل زنگارگرفته، پای سفرۀ رمضان نشست. بلکه باید دلمان را از هر آلودگی پاک کنیم و با خدای خود عهد ببندیم که روزه‌دار حقیقی باشیم. در همین روز اول ماه رمضان اگر دلی را از خود رنجانده‌ایم، حلالیت بطلبیم، دِینی که از دیگران به گردن داریم ادا کنیم و از هر گناهی خود را دور نگه داریم تا برای ماه خدا آماده شویم. نکتۀ دیگر این که حق خداوند را هم ادا کنیم و در ابتدای ماه رمضان با بررسی حساب اموال خود اگر حقی از قبیل خمس، بر گردن داریم ادا کنیم تا مال و اموالمان در ماه ضیاف الهی پاک شود که به تبع آن خوراک ما نیز پاک خواهد شد.
* در میان ملزومات ورود به رمضان الکریم، استغفار و توبه چه جایگاهی دارد؟
- استغفار، بازگشت به خدا و توبۀ حقیقی، گل سرسبد گلستان بندگی خداست. مگر می‌شود آلودگی‌های دل را بدون استغفار زدود؟ هرگز!
خدای متعال استغفار و توبه را فرصتی برای بازگشت بنده به سوی خویش قرار داده و قطعا در این ماه مبارک هر چه میزان استغفار ما بیشتر باشد و تصمیم برای ترک گناهانمان نیز قاطعانه‌تر، قطعاً مشمول عنایت حق تعالی خواهیم بود. معصومین(ع) نیز با وجود عصمت بی‌انتهای خویش، باز هم از استغفار و توبه غفلت نمی‌کردند. خوب است در همین زمینه به روایتی از سیرۀ امام رضا(ع) برای ورود به ماه مبارک رمضان اشاره کنم؛ اباصلت هروی، می‌گوید: آخرین روز ماه شعبان، شرفیاب محضر مبارک حضرت علی بن موس الرضا(ع) شدم، ایشان فرمودند: اباصلت ! ماه شعبان به پایان رسید، زیاد دعا و استغفار کن و قرآن بخوان، از گناهانت توبه کن، تا در حالی ماه خدا به تو رو آورد که خود را خالص گردانیده‌ای، امانتی بر گردنت نباشد مگر آن که ادا کرده باشی، در قلبت نسبت به هیچ مؤمنی کینه و عداوتی نباشد و خود را از گناهی که مرتکب شده‌ای جدا کن.
* یکی از کارهایی که از سوی معصومین(ع) به مؤمنان سفارش شده، روزۀ روز آخر شعبان و پیشواز ماه رمضان است، اهتمام به این مسأله چه نقشی در آماده‌سازی روحی بندگان، در آستانۀ ورود به ماه میهمانی خدا ایفا می‌کند؟
- پرسش قابل تأملی است، چراکه معصومین(ع) در آستانۀ ماه مبارک رمضان این‌گونه بودند و با روزۀ آخر شعبان به ماه روزه وارد می‌شدند. این مسأله، آمادگی روحی خوبی را برای حضور در ماه میهمانی خدا ایجاد می‌کند؛ چنان‌که از رسول خدا(ص) سؤال شد که کدام روزه برتر از همۀ روزه‌هاست؟ حضرت فرمودند: «روزۀ آخرین روز شعبان در بزرگداشت ماه رمضان». بنابراین روزه‌داری در آخرین روزهای ماه شعبان، روح انسان را برای ورود به یک ماه روزه‌داری آماده کرده و فرصت‌های معنوی بیشتری را برای ما فراهم می‌کند.
* ماه میهمانی خدا را چگونه برای خودمان زیباتر کنیم؟
استفاده از تک‌تک ثانیه‌های معنوی این ماه در کنار انس با قرآن و عبادت پروردگار، روزه‌اران این میهمانی بزرگ را مورد توجه خدا قرار می‌دهد و قطعاً اجر بیشتری از حضور در رمضان المبارک خواهند برد.

  منبع:قدس

211008