امر به معروف و نهی از منکر وظیفه والدین نسبت به فرزندان است

عقیق:حجت‌‌الاسلام حمید مشهدی آقایی در سلسله جلسات «شرح و تفسیر روایات کلیدی تربیتی» که در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی «سرچشمه» برگزار شد با اشاره به روزهای پایانی شعبان المعظم گفت: امیدوارم در این روزهای باقیمانده ماه شعبان بتوانیم از این ماه مبارک که ماه پیامبر اکرم(ص) است بهره لازم را ببریم. در جلسات گذشته بحث در مورد حدیث و روایت «اَلوَلَدُ سَیِّدٌ سَبعَ سِنینَ وَ عَبدٌ سَبعَ سِنینَ و وَزیرٌ سَبعَ سِنینَ» از پیامبر اکرم (ص) بود.

وی اظهار داشت: در جلسه پیش گفته شد در سن بین 14 تا 21 سال نوجوان وارد دوره وزارت شده و نوجوان وارد مرحله مشاوره با خانواده و والدین می‌شود. نوجوان باید چونان خود را آزاد ببیند که در همه امور و مسائل جاری و تصمیمات آینده والدین، جرأت اظهارنظر و دخالت داشته باشد و هیچگونه تهدید و فشاری، او را از بیان عقیده و برداشت خود مانع نشود نوجوان در این دوران در چنین شرایطی به سر می‌برد. نوجوان در این دوره با انرژی جدید، فضای جدید، سؤالات جدید، مشکلات جدید و حوادث جدید مواجه می‌شود و دوست دارد آنها را درک کند. بحران هویت همان به رسمیت شناختن بحران‌های روحی جوانان توسط والدین است.

وی تصریح کرد: اولین کسی که والدین باید آن را به رسمیت بشناسند خود فرزند است. پس باید او اول خودش را بشناسد و به سمت مشکلاتش برود ولی این مربوط به مراحل قبل در تربیت او می‌شود. فرض اینکه در هفت سال اول در تربیت فرزند خواسته‌ها و نیازهای او تأمین نشده است و با این شرایط به مرحله دوم و سپس سوم می‌رسد. در مرحله اول کسی که به وزارت منصوب می‌شود تابع بی‌چون و چرای حاکم است. او باید نظر بدهد ولی در نهایت باید نظر نهایی والدین را بپذیرد؛ او آزاد است در این مرحله در مورد اموری که در آن نظر می‌دهد بحث و گفت‌وگو کند. امّا تقاضایی که نوجوان در مقام وزارت از ولی خود می‌نماید، هر چند از نظر مربی به صلاح او نباشد، نباید ابتدا و صریح نفی شود.

معاون فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد گفت: یکی از اموری که درباره تربیت قابل توجه و حائز اهمیت است، نظارت کودک توسط والدین و کنترل اعمال و رفتار اوست، به یقین مربّی باید از روحیات و اخلاق کودک آگاه بوده، اعمال و کردار او را زیر نظر داشته باشد تا برخوردهای خود را متناسب با شرایط او تنظیم کند. اصلِ داشتن نظارت، بدون شک برای تربیت لازم است، سخن در میزان و شیوه‌های آن است. در مرحله سوّم زندگی و دوران وزارت، نوجوان خود را مورد اعتماد دیگران تصور می‌نماید و فطرتاً انتظار دارد دیگران به او اطمینان نموده و کارهایی خطیر، به او واگذار کنند.

وی ابراز داشت: نوجوان هیچگاه کنترل بیش از اندازه و صریح را تحمل نمی‌کند و انتظار ندارد والدین دائماً در جزئیات اعمال او دخالت و اظهار نظر کنند. او خود را در مقام و منزلت، تقریباً هم شأن و هم ردیف والدین می‌بیند و از اینکه آنها را ناظر و مراقب دائمی خود بیابد به ستوه می‌آید. نوجوان باید چونان خود را آزاد ببیند که در همه امور و مسائل جاری و تصمیمات آینده خانواده، جرأت اظهارنظر و دخالت داشته باشد و هیچ‌گونه تهدید و فشاری، او را از بیان عقیده و برداشت خود مانع نگردد. هیچ مانعی نباید از اظهار نظر و دخالت او در امور مختلف جلوگیری کند. نوجوان باید عقیده و نظر خود را درباره مسائل گوناگونی که با آن در زندگی شخصی، خانوادگی و اجتماعی مواجه می‌شود آزادانه ولی با رعایت جوانب اخلاقی مطرح کند و برای دفاع از عقیده خود، استدلالش را بیان کند. اولیا نیز وظیفه دارند تصمیمات خود را بر اساس حقیقت استوار سازند. از همین جهت والدین، نباید از نوجوان انتظار داشته باشند که حرف بزرگتر خود را از ابتداء بپذیرد و بدان عمل کند.

آقایی درباره شیوه تنبیه و تشویق در این دوره از تربیت گفت:  پس از چندی که فرزند، مسئولیت وزارت را بر عهده گرفت، شیوه تنبیه و تشویق او متحول می‌شود. نوجوان در این دوران بر خلاف دوره قبل در چون و چرا کردن در اوامر و فرامین مختار است. هیچگاه نباید او را به خاطر اینکه از آغاز، دستور ما را به کار نمی‌گیرد و حرف نمی‌شنود، تنبیه شود. نوجوان به تناسب فطرت خود تا مسئله‌ای را قبول نکند به آن اقدام نمی‌کند و برای آنکه آن را قبول کند نیازمند بحث و بررسی و شنیدن دلائل آن است. از این روی باید به جای توسل به پرخاش و خشونت به اقناع عقلی او و بیان دلائل و مستندات مطلوب همت کرد. از سوی دیگر نباید او را به جهت حرف شنوی و اطاعت بی چون و چرا، تشویق و ترغیب کرد. تشویق نوجوان باید، بر خوش فکری و قدرت استدلال و دقّت نظر او تعلق گیرد. نوجوانی که با دقّت و مو شکافی، مسائل را تحلیل می‌کند و به خوبی به سنجش و مقایسه می‌پردازد و تشخیص خود را به کار می‌گیرد، لایق تحسین و درخور تشویق است. از جمله وظایفی که والدین نسبت به فرزند خود دارند، آموزش و تعلیم اوست.

این پژوهشگر دینی در بخش پایانی سخنان خود و در خصوص وظیفه پدر و مادر بعد از پایان دوره سوم بیان داشت: پس از پایان 21 سالگی وظیفه مستقیم والدین نسبت به فرزندان به پایان می‌رسد. اینک این مسئولیت مستقیم تبدیل به مسئولیت عام شده است. تکلیف والدین در برخورد با فرزند، پس از 21 سال امر به معروف و نهی از منکر است. این تعهد و احساس مسئولیت متقابل و نظارت عمومی، حتی اگر موجب تربیت افراد جامعه نشود سلامت اجتماع را تضمین می‌‌کند. بنابراین پدران و مادرانی که به سرنوشت فرزند خویش اهمیت می‌دهند و علاقه‌مند هستند که فرزندانشان به بهترین شیوه تربیت و رشد یابند، شأن سیادت، عبودیت و وزارت آنها را در همه رفتارهای فردی و اجتماعی آنها در نظر داشته و مطابق با آن برنامه ریزی و برخورد کنند.

سلسله جلسات «شرح و تفسیر روایات کلیدی تربیتی» با سخنرانی حجت‌الاسلام حمید مشهدی آقایی، یک‌شنبه هرهفته قبل از نماز مغرب و عشا در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی«سرچشمه» به آدرس: میدان بهارستان، نرسیده به چهارراه سرچشمه، خیابان شهید صیرفی‌پور برگزار می‌شود و شرکت برای عموم در این جلسات آزاد است.

منبع:فارس

211008