عقیق:در این باره ربیع، حاجب منصور عباسى نقل می نماید: روزى امام صادق(علیه السلام) به مجلس منصور وارد گردیدند، در حالى که مردى هندى نزد او بود و کتاب هاى طب مى خواند. امام صادق (علیه السلام) به خواندن او گوش سپرد. چون آن مرد هندى، خواندن را به پایان برد، به امام صادق (علیه السلام) عرض نمودند: اى ابوعبد اللّه ! آیا از آنچه همراه دارم، چیزى مى خواهى؟
حضرت فرمودند : خیر؛ زیرا برتر از آنچه تو همراه دارى، به همراه دارم.
آن طبیب هندی پرسید: آن چیست؟
حضرت فرمودند : «گرم را به سرد ، سرد را به گرم ، خشک را به تَر ، و تَر را به خشک درمان مى کنم و کار را یکسره به خداوند ، باز مى گردانم و آنچه را پیامبر خدا فرموده است ، به کار مى گیرم و مى دانم که معده ، خانه همه دردها ، و پرهیز ، یگانه درمان است و بدن را بر همانچه بدان خو گرفته ، وا مى دارم» .
مرد هندى گفت: آیا طب ، چیزى جز این است؟
امام صادق (علیه السلام) پرسیدند : آیا گمان مى کنى از کتاب هاى طب ، چیزى فرا گرفته ام؟
گفت: آرى.
حضرت فرمودند : به خداوند سوگند ، نه. جز از خداوند سبحان نگرفته ام . اینک بگو که آیا من به طب آگاه ترم یا تو؟
پاسخ داد: تو نه ، بلکه من.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: آیا از تو چیزى بپرسم؟
عرض کرد: بپرس.

حضرت فرمودند: اى هندى! به من بگو که چرا در سَر، رخنه ها و لایه هاست؟ .
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا موها در بالاى سر قرار داده شده اند؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا پیشانى از مو تهى است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا پیشانى داراى چین و چروک است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا ابروها در بالاى چشم ها قرار دارند؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا چشم ها همانند بادام قرار داده شده اند؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا بینى در میان دو چشم، قرارداده شده است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا سوراخ بینى در پایین آن است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا لب و سبیل ، بالاى دهان قرار داده شده است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا دندان هاى پیشین، تیز است، دندان هاى جانبى پهن است و دندانِ نیش، بلندتر است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا ریش براى مردان قرار داده شده است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا کفِ دستان، از مو تهى است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا ناخن و مو، فاقد حیات است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا قلب ، همانند دانه صنوبر است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا ریه دو پاره است و حرکت آن، تنها در جاى ثابت خویش قرار داده شده است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا کبد ، قوسدار است؟
گفت : نمى دانم.
حضرت فرمودند: چرا زانو به عقب تا مى خورد؟
حضرت فرمودند: نمى دانم.

در این هنگام ، امام صادق (علیه السلام) بیان داشتند: ای مرد هندی ؛ همانا آگاه باش که من به ادن خداوند به تمامی این امور آگاهی دارم.
آن مرد گفت : پس خود پاسخ ده .
پس امام صادق (علیه السلام) بیان داشتند : در سر ، رخنه ها و لایه هاست؛ چون هر چیزِ درونْ تهى، هر گاه یک پارچه باشد، شکستن زودتر به سراغش آید و چون چند تکّه قرارداده شود، شکستکى از آن دورتر است.
موى سر، در قسمت بالاى آن قرار داده شده است تا با ریشه هایش چربى را به مغز برساند و سرِ موها، بخار را از مغز بیرون ببرد و سرما و گرمایى را که بدان مى رسد، از آن دفع کند.
پیشانى از مو تهى است، از آن رو که محلّ رسیدن نور به چشمان است، و در آن چین و چروک قرار داده شده است، بدان سبب که عرقِ فرو ریخته از سر را در خود، محبوس سازد و مانع رسیدن آن به چشمان شود.
ابروها در بالاى چشمان قرار داده شده اند تا نور را به اندازه کافى به چشمان راه دهند. اى هندى! مگر نمى بینى آن که نور بر وى چیره شود، دست خویش را بر فراز چشمان مى گیرد تا نور به اندازه کافى از زیر آن به چشمان راه بگشاید .
بینى در میان دو چشم قرارداده شده است تا نور را در میان دو چشم به دو بخش مساوى قسمت کند .
چشم، همانند بادام است تا میل(سرمه) بتواند دارو را در داخل آن جریان دهد و بیمارى (عفونت) از آن بیرون آید. اگر چشم، مربّعْ شکل یا دایره اى بود، نه میل در داخل آن حرکت مى کرد، نه دارو به همه آن مى رسید و نه بیمارى از درون آن خارج مى شد.
سوراخ بینى در پایین آن قرارداده شده است تا بیمارى هایى (عفونت هایى) که از مغز فرو مى آید، از آن پایین آید و بوها از آن بالا رود و به مشام رسد، در حالى که اگر این سوراخ، در بالاى بینى بود، نه بیمارى اى از آن به زیر مى آمد (خارج می گشت) و نه بویى را حس مى کرد.
سبیل و لب، در بالاى دهان قرار گرفته است تا مانع رسیدن آنچه از مغز (مجاری بینی) فرو مى ریزد، به دهان شود، مبادا که طعم خوراک و نوشیدن بر انسان مکدّر گردد و آن را از خودش دور کند.
ریش، تنها براى مردان قرار داده شده است تا بدین وسیله از زنان متمایز گردند و نیازى به باز گشودن [همه چهره و ملاحظه آن براى شناسایى] نباشد .
دندانِ جلو، تیز قرارداده شده است؛ زیرا به واسطه آن، کار گاز گرفتن غذا صورت مى پذیرد و دندان هاى جانبى پهن قرارداده شده است؛ زیرا آسیاب کردن و جویدن به کمک آنها انجام مى گیرد و نیش، بلندتر است تا تکیه گاه دندان جانبى و دندان جلو باشد، به مانندِ ستون در یک بنا.
کفِ دستان از مو تهى است، چون به کمک آنها کارِ لمس انجام مى گیرد؛ امّا اگر در آنها مو وجود داشت، انسان نمى دانست آنچه پیش روى اوست و آن را لمس مى کند، چیست .
مو و ناخن، فاقد حیات است؛ زیرا بلند شدن آنها مایه کثیفى و زشتى است و کوتاه کردنشان پسندیده است. پس اگر در آنها حیات وجود مى داشت، انسان به هنگام کوتاه کردن آنها احساس درد مى کرد.
قلب ، به شکل دانه صنوبر است؛ زیرا وارونه است و یک سرِ قلب، باریک قرار داده شده تا لابه لاى ریه برود و با سردى آن، خنک شود.
ریه، دو پاره قرارداده شده است تا قلب در لابه لاى فشارگاه هاى آن قرار گیرد و به کمک حرکت آن، خنک شود.
کبد، قوسدار است تا معده را سنگینى کند و به تمامى بر روى آن قرار گیرد و آن را بفشُرَد و در نتیجه، بخارى که در آن هست، بیرون برود.
تا خوردن زانو به سمت عقب قرارداده شده است؛ چرا که انسان به سمتِ جلو راه مى رود و حرکات او با تعادل همراه است، امّا اگر این نبود، انسان در هنگام راه رفتن [بر زمین] مى افتاد.
در این هنگام ، مرد هندى پرسید : این دانش براى تو از کجا حاصل آمده است؟
حضرت فرمودند: آن را از پدرانم، از پیامبر خدا، از جبرئیل، از پروردگار جهانیان ـ جلّ جلاله ـ ، یعنى همو که تنهاست و جان ها را آفریده، فرا گرفته ام .
پس آن هندى گفت: راست گفته اى و من نیز گواهى مى دهم که خدایى جز اللّه نیست و محمّد ، پیامبر خدا و بنده اوست و تو آگاه ترینِ کسان روزگار خویش می باشی . 

پی نوشت ها:
1-علل الشرایع. شیخ صدوق: 99.
2-شیخ صدوق. خصال: 512.
3-ابن شهر آشوب. مناقب، ج4: 260.
4-علامه مجلسی. بحارالانوار، ج 10: 205.
5- محمّدى رى شهرى. دانشنامه احادیث پزشکی، ج 1: 35.

 منبع:قدس

211008