آداب سفر در اسلام

عقیق:اسلام به عنوان کامل ترین ادیان برای همه امور زندگی انسان برنامه دارد، یعنی هم برای عبادت هم برای معاش مادی و هم برای تفریح بشر برنامه و طرح ارائه کرده است. از این رو است که برای آرامش و تمدد خاطر او و نیز کسب مهارت و تجربه سفر را پیشنهاد می دهد.
در قرآن کریم پنج بار کلمه سیروا آمده که با این عبارت خداوند دستور به سیر و سفر در روی زمین را داده است. مانند این آیه شریفه: قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللهُ یُنْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللهَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ. (عنکبوت، 20)؛ بگو در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است؟ سپس خداوند (به همین گونه) جهان آخرت را ایجاد مى‏کند؛ یقیناً خدا بر هر چیز توانا است!(1)
امیرمومنان (ع) می فرمایند: مسافرت کنید که در آن پنج فایده است: اندوه زدایی، درآمدزایی، دانش افزایی، ادب آموزی و همراهی با شرافتمند. (مستدرک الوسائل، ج 8، ص 115)
رسول خدا (ص) می فرمایند: سه دعا بی تردید مستجاب است: دعای مظلوم، دعای مسافر و دعای پدر برای فرزندش. (مفاتیح الحیات، ص 179)
بی تردید با چنین آثار، سفر آدابی دارد که با رعایت آنها می توان از این آثار بهره مند شد.

دعا و صدقه

 رسول گرامی اسلام (ص) هنگامی که به سفر می رفتند، چنین دعا می کردند: "اللهم انی اعوذ بک من وعثاء السفر و کابه المنقلب و سوء المنظر فی الاهل و المال و الولد"؛ خدایا! از سختی سفر و اندوه دوری و سرگردانی و دربدری و بدمنظری درباره خاندان و مال و فرزند به تو پناه می برم. (مصباح المتهجد، ص 674)
امام صادق (ع) می فرمایند: سفرت را با صدقه آغاز کن و آیه الکرسی بخوان. (الکافی، ج 4، ص 283)
همچنین، ایشان درباره زمان سفر فرمودند: هر کس مى‏خواهد سفر برود روز شنبه مسافرت کند، اگر در روز شنبه سنگى از کوهى سقوط کند، خداوند آن را به جاى خود برمى‏گرداند.
و یا آن که در روز سه شنبه مسافرت کن، زیرا سه شنبه روزى است که‏ خداوند آهن را براى حضرت داود (ع) نرم نمود. و یا روز پنج‏شنبه مسافرت کن چون پیامبر اکرم (ص) روز پنج‏شنبه مسافرت مى‏نمود، و آن روزى است که خداوند و پیامبر (ص) و فرشتگان آن را دوست مى‏دارند.(الکافی، ج 8، ص 143)
پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: نشانه شرافت و شخصیت فرد این است که هنگام سفر توشه اش خوب و دلپسند باشد. (الکافی، ج 8، ص 303)
حضرت امیرالمؤمنین (ع) به ابوذر فرمودند: ... جوانمردى در شش چیز است سه تاى آن در سفر و سه‏ مورد دیگر در حضر است. آن سه که در حضر است: خواندن قرآن، آباد کردن مسجد و مردم را برادر گرفتن در راه خدا، و اما آن سه که در سفر است بخشیدن زاد و توشه به همراهان، اخلاق نیکو، خوش رفتارى با همراهان‏. (ارشادالقلوب، ج ‏1، ص 176)
امام صادق (ع) می فرمایند: از آداب و لوازم سفر به همراه داشتن توشه فراوان و خوب و بخشش آن به همسفران است و نیز رازپوشی پس از سفر و شوخی هایی که موجب خشم خدا نباشد. (الفقیه، ج 2، ص 294)
رسول خدا (ص) می فرمایند: هر گاه سفر می کنید با برادران دینی خود خداحافظی کنید، زیرا خدا در سایه دعای آنان برایتان برکت قرار می دهد. (مفاتیح الحیات، ص 182)
رسول خدا (ص) هنگامی که جعفر طیار را به سوی حبشه بدرقه می کرد این کلمات را توشه راهش قرار دادند: اللهم الطف به فی تیسیر کل عسیر، فان تیسیر العسیر علیک یسیر، انک علی کل شی قدیر. اسالک له الیسر و المعافاه الدائمه فی الدنیا و الاخره؛ خدایا! در حل مشکلات و سختی ها به او عنایت کن، زیرا آسان ساختن سختی بر تو آسان است و تو بر هر چیزی توانایی. از تو برای او آسایش و عافیت دائم در دنیا و آخرت می خواهم. (مکارم الاخلاق، ص 249)