زیباترین فراز«مناجات شعبانیه»ازمنظرامام(ره)

عقیق: حجت‌الاسلام علی امینی‌نژاد مدرس حوزه علمیه قم درباره مناجات‌های ماه شعبان گفت: حضرت امام راجع به سه ماه رجب، شعبان و رمضان سخنان زیبایی را از بُعد معنوی و عرفانی فرموده‌اند چون همانطور که می‌دانیم حضرت امام همچنان که یک فقیه عظیم‌الشأن، یک حکیم و فیلسوف اسلامی است یک عارف محقق هم به شمار می‌روند.

وی اظهار داشت: ما حضرت امام را به لحاظ آثار عرفانی که ارائه داده‌اند، صاحب‌نظر در عرفان اسلامی می‌دانیم چرا که بسیاری از افراد، کلماتی مانند عرفان و حکمت را بر زبان می‌آورند اما نمی‌دانند که مسئله چیست و تخصص‌های لازم را ندارند اما امام عمیقاً در این فضاها بوده‌اند.

مدرس حوزه علمیه قم عنوان کرد: امام راحل بیانی را درباره سه ماه رجب، شعبان و رمضان دارند که می‌فرمایند: در این سه ماه برکات عظیمی بر انسان‌‌ها و بشریت نازل شده، در ماه رجب مبعث پیامبر اکرم (ص) را داریم در ماه شعبان یک واقعه عظیمی به وقوع می‌پیوندد و آن ولادت حضرت حجت (عج) است و در ماه رمضان نیز مسئله نزول قرآن بر قلب رسول‌الله(ص) است و امام خمینی(ره) می‌فرمایند به خاطر شرافت این سه ماه اساساً در زبان‌ها و عقل‌ها نمی‌گنجد.

وی با بیان اینکه نکته‌ای را امام خمینی (ره) در خصوص این سه ماه گوشزد کردند که نکته بسیار خوب و جالبی است و آن اینکه از برکات عظیم این ماه‌ها ادعیه‌ای است که در این ماه‌ها وارد شده است و باعث انس انسان با خداوند می‌شود، عنوان کرد: حضرت امام این طور می‌فرمایند: مناجات شعبانیه از بزرگترین مناجات‌ها و از عظیم‌ترین معارف الهی است. «إِلَهِی هَبْ لِی کَمَالَ الانْقِطَاعِ إِلَیْکَ» کمال انقطاع به سوی خدا را طلب می‌کنیم و این روح معنویت و رهبانیت اسلامی است و در واقع این همان چیزی است که ما در عرفان عملی از آن به عنوان سیر و سلوک الی‌الله یاد می‌کنیم.

امینی‌نژاد ابراز داشت: اساساً سیر و سلوک الی‌الله در عرفان عملی یعنی بریدن از غیر خدا و به سوی خدا رفتن. در مناجات شعبانیه حضرت امام می‌فرمایند: شاید مناجات شعبانیه از یک جهتی منحصر به فرد باشد که تمام معصومین این مناجات‌ها را داشته‌اند، امام معصوم (ع) در این دعا می‌خواهد که کمال انقطاع به سوی خدا حاصل شود نتیجه این حرکت به سوی خدا چیست؟ کسب معارف الهی است و ماحصل این مسئله آن است که انسان به مقامات شهودی نائل شود یعنی متفرع بر آل سلوک، رسیدن به این دست از معارف و  وصول به معدن عظمت است.

وی عنوان کرد: بر اساس مضامینی که در مناجات شعبانیه وجود دارد «معدن عظمت» یعنی لقاء الله و ملاقات با پروردگار. امام خمینی (ره) می‌فرماید: فهمیدن معارف یک نکته و اقامه برهان بر معارف یک مسئله دیگر است اما اینکه انسان معرفت را بفهمد و برهان را اقامه کند و سپس نتیجه این معرفت و برهان را بر قلب خویش برساند امری مشکل‌تر است و البته حقیقت ایمان همین است!

این کارشناس علوم دینی افزود: راهکار این مسئله از نظر امام راحل این است که باید با تلقینات و تکرار و ریاضات این معارف به قلب انسان برسد.

* عرفان حضرت امام یک عرفان تمدن‌ساز است

مدرس حوزه علمیه ابراز داشت: از آثار فوق‌العاده عبادت که حضرت امام توضیحات خوبی در کتاب «آداب الصلاة» در این زمینه بیان کرده‌اند به طور مثال وقتی تکرار را در نماز می‌بینیم این تکرار شبانه‌روزی نماز در واقع تکرار پشت سر هم معارف توحیدی، دعاها و ریاضت‌های شرعی است که در دین وارد شده و موجب می‌شود معارفی را که انسان فرا گرفته به قلبش برسد و به آنها ایمان پیدا کند. بنابراین یک حرکت صحیح را باید مرتب به جان خود القاء کرد.

وی یادآور شد: بزرگان دین فرموده‌اند وقتی تسبیحات حضرت زهرا (س) را که بعد از هر نماز انجام می‌دهیم این ذکرها را به نفس خویش تلقین کنیم؛ شمرده شمرده محتوای اذکار و باور آنها را دائماً به قلب منعکس کنیم لذا تکرار این انعکاس‌ها این معرفت را در جان می‌نشاند. امام این مطلب را دارند که می‌فرمایند ممکن است عقل‌ ما یک مطلب ضروری و بدیهی را دریابد و چه بسا هنوز به دل نرسیده باشد.

این استاد حوزه علمیه قم اظهار داشت: اساساً وقتی ذکری به زبان جاری می‌شود و توجه اندکی به آن می‌شود حض و بهره اندکی از مسئله را دارد یعنی آثارش را فی‌الجمله دارد. اما بزرگان این توصیه را دارند که به محتوای ذکر توجه شود منظور، صرف مدنظر قرار دادن ترجمه نیست بلکه باید باور آن را به قلب بتاباند. تاباندن این باور به قلب تقریباً انسان را به ذکر قلبی نزدیک می‌کند و این نوع ذکر است که می‌تواند مؤثر باشد.

امینی‌نژاد با اشاره به فرازی از مناجات شعبانیه گفت: جمله‌ای که امام در این مناجات مورد توجه قرار می‌دهد این جمله است که شخص از خدا می‌خواهد که: «وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ نَادَیْتَهُ فَأَجَابَکَ وَ لاحَظْتَهُ فَصَعِقَ لِجَلالِکَ» خدایا مرا از جمله افرادی قرار ده که تو آنها را صدا کردی و آنها اجابت کردند تو را. «فَنَاجَیْتَهُ» خدا با بنده‌اش مناجات می‌کند و حضرت امام با شگفتی می‌گوید که ائمه چه منظوری داشتند از اینکه خدا با آنها مناجات کند لذا باید توجه داشت که این مسیر به کجا می‌رسد.

وی با بیان اینکه امام خمینی(ره) در عرفان اسلامی صاحب‌‌نظر است، گفت: تخصصی‌ترین کتاب‌هایی که در حوزه عرفان اسلامی وجود دارد همگی را امام درس گرفته و تعلیقه بر آنها دارد و آثاری را در این زمینه‌ها به رشته تحریر در آورده‌اند. یک کتاب عرفانی «مصباح‌ الهدایة الی الخلافة و الولایه» به قلم نازنین عرفانی حضرت امام نوشته شده است.

این کارشناس علوم دینی درباره خصوصیت عرفان  حضرت امام تصریح کرد: عرفان امام مانند فقه ایشان در عمق قرآن و سنت نفوذ دارد و فرو رفته است یعنی شریعت‌محوری حضرت امام تمام عیار به منصه ظهور رسیده است.

امینی‌نژاد با تأکید بر اینکه امام راحل، جدایی میان عرفان و برهان نمی‌بیند، گفت: نکته دیگری که عرفان امام را ممتاز می‌کند این است که عرفان ایشان حماسه و حضور است یعنی ایشان وقتی در فضای عرفانی به این نکته که تمام قدرت‌ها در دست خداست دست می‌یابند واقعاً با همین اندیشه وارد عرصه حضور اجتماعی می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: عرفان حضرت امام، یک ملت را و بلکه یک جهان را تربیت کرده، بیدار کرده، هوشیار کرده است عرفان حضرت امام، عرفان تمدن‌ساز است نه تمدن‌سوز و اساساً واقعیت عرفان همانی است که حضرت امام (ره) به منصه ظهور گذاشته است.

منبع:فارس

211008