عقیق: شکر از واژه هایی است
که در ادبیات قرآن به آن برخورد می کنیم و در لغت به معنای تصور نعمت در ذهن و
اظهار آن در گفتار و کردار است.
شکرگزاری با قلب، زبان و عمل، در روایات اسلامی نیز به
همین معنی آمده است و امام صادق (ع) می فرمایند: "هر کس نعمت خدا داده را با
دل بشناسد، شکرش را ادا کرده است."
خداوند در آیه 78 سوره مبارکه نحل می فرماید: "و
جعل لکم السمع و الابصار و الافئده لعلکم تشکرون"؛ به شما چشم و گوش داد،
حواس داد باشد که شما سپاسگزاری کنید.
امام صادق (ع) می فرمایند: "در تورات نوشته است:
کسی که به تو نعمت داد، سپاسش گزار و هر کس از تو سپاسگزاری کرد، نعمتش بده. زیرا
با سپاسگزاری نعمت ها نابود نگردد و با ناسپاسی پایدار نماند. سپاسگزاری مایه
افزایش نعمت و ایمنی از دگرگونی است."
در حدیث می خوانیم که خداوند به موسی (ع) وحی کرد: حق
شکر مرا به جا آور. موسی گفت: این کار امکان ندارد، زیرا هر کلمه شکر نیز شکری
دیگر لازم دارد. وحی آمد همین اقرار تو و اینکه می دانی هر چه هست از من است،
بهترین شکر من است.
امام صادق (ع) فرمودند: شکر نعمت دوری از گناه است و نیز
فرمودند: شکر آن است که انسان نعمت را از خدا بداند نه از زیرکی و علم و عقل و تلاش
خود یا دیگران و به آنچه خدا به او داده راضی باشد و نعمت های الهی را وسیله گناه
قرار ندهد، شکر واقعی آن است که انسان نعمت خدا را در مسیر خدا قرار دهد.
امام باقر (ع) نیز می فرمایند: "روزی یکی از همسران
پیامبر (ص) به آن حضرت (ص) عرض کرد: خداوند گذشته و آینده تو را مشمول رحمت خویش قرار
داده است. چرا اینقدر خود را در زحمت عبادت می افکنی؟ حضرت (ص) پاسخ دادند: آیا
بنده ای بسیار شکر کننده نباشم؟"
باید توجه داشت از عواملی که باعث ازدیاد روزی می شود
شکر نعمت است چرا که شکر نعمت نعمتت افزون کند و کفر، نعمت از کفت بیرون کند حضرت
علی (ع) در این باره می فرمایند: شکر نعمة یضاعفها و یزیدها؛
کفران نعمت به معنای پوشاندن و ندیده گرفتن نعمت ها است.
خداوند، گرچه نیازمند سپاسگزاری و عبادت ما نیست، ولی آنها را از روی حکمت و مصلحت
بر بندگان ضروری دانسته و در قرآن کریم پس از نوید به سپاسگزاران، با ناسپاسان بی
اعتنایی کرده، می فرماید: "وَ مَنْ یَشْکُرْ فَإِنَّما یَشْکُرُ لِنَفْسِهِ
وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ حَمِیدٌ"(لقمان، 13) آنکه سپاسگزاری
کند سپاسش به نفع خود او است و هر که کفران ورزد، خداوند بی نیاز و ستوده است.
رسول اکرم (ص) فرمودند: "بنده ای را در قیامت به
پیشگاه الهی می آورند و خداوند درباره او فرمان عذاب می دهد عرض می کند، بارالها!
درباره ام امر به دوزخ فرمودی با آن که من در دنیا مسلمان و قاری قرآن بودم،
خداوند می فرماید بنده من! نعمت هایی را به تو دادم و شکر آنها را بجای نیاوردی.
عرض می کند، بارالها! فلان نعمت را دادی تو را شکر کردم، فلان نعمت را دادی، تو را
شکر نمودم، یک به یک نعمت ها را می شمرد و از شکرها نام می برد. خداوند می فرماید:
بنده من! راست می گویی، جز آن که کسی را که من به دست او نعمت خود را به تو رساندم
شکر نکردی، و من با خود عهد نموده ام شکر نعمت هایی را که به بنده ای داده ام نپذیرم
تا شکر کند کسی را که نعمت من توسط او به وی رسیده است."
یکی از آثار کفران نعمت کم شدن احسان و نیکی در جامعه
است؛ امام صادق (ع) می فرمایند: "نفرین خدا بر آنان که راه خیر و خوبی را می
بندند، پرسیدند: چه کسانی چنین اند؟ فرمودند: کسی که به او خوبی می کنند و او
کفران می ورزند، آنگاه صاحب نعمت به دیگری احسان نمی کند."
پی نوشت ها:
1- اصول کافی
2- تفسیر نمونه
3- سفینه البحار
4- وسائل الشیعه
منبع:قدس
211008
