چند گفتار از بزرگان در مورد مرگ

عقیق: آیت الله جوادی آملی: همه ما دوست داریم بمانیم؛ هیچ فردی، مرگ را دوست ندارد، همه دوست داریم ماندگار شویم، امّا ماندن در دنیا کمال نیست؛ زیرا «دنیا زندانی برای مؤمن است.»[1]

اگر ماندن در دنیا کمال و دارای ارزش می‌بود، هر آینه پیامبران و اولیای الهی عمر طولانی می‌داشتند و هیچ گاه مشتاق آخرت نمی‌بودند. پس معلوم می‌شود که ماندن خوب است، امّا ماندن بدین معنی نیست که فرد با جسم خود بماند، بلکه آثار و برکاتش باید در دنیا باشد؛ «وَ نَکتبُ مَا قَدّمُوا وَ آثارَهُم؛ آن چه را ایشان در زمان حیاتشان پیش فرستادند، آنها را یادداشت می‌کنیم.»[2] اگر انسان مظهر هوالباقی شد، می‌ماند. تا آثارش زنده است، می‌ماند.

مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی(ره): حضرت عیسی علیه‌السلام در روایتی یاد مرگ را از اموری به حساب می‌آورد که موجب می‌شود انسان رقت قلب و لین دل پیدا کند. حضرت در روایتی فرمود: «وَ کَذلِکَ القُلُوب إذا لَم تَرقق بِذِکرِ المَوتِ؛ ممکن نیست دل‌ها به یاد مرگ رقیق نشوند.» معلوم می‌شود یاد مرگ نرم کننده دل‌هاست. «وَ یَتبعُهَا دُؤُوب العِبادَة؛ یاد مرگ تحمل رنج و دأب عبادت و اطاعت را به دنبال دارد.»

دلت را به یاد مرگ بینداز؛ زیرا باعث می‌شود که عبادت را به نیکی انجام دهی؛ اگر عبادت برایت رنج و سختی دارد، این گونه می‌توانی آن را تحمل کنی و در مسیر اطاعت قرار بگیری. یاد مرگ برای همه سودمند است؛ چه آن کسی که اهل شوق است و چه آن کسی که اهل خوف است.

بعد حضرت می‌فرماید: «وَ کَذَلکَ القُلُوب إذا لَم تَرقق بِذِکرِ المَوتِ وَ یَتبعُهَا دؤُوب العِبادَةِ تَقسُو وَ تَغلظ» اگر دل با این کار رقیق نشود و سختی عبادت را به جان نخری، در پی آن قساوت و غلظت به وجود می‌آید. پس اجازه نده که دلت سخت شود، نباید این دل لطیف و نرم را بر اثر خلاف کاری‌ها و خطاهایمان سخت کنیم. این کار، مراقبت می‌خواهد.

آیت الله مجتهدی تهرانی(ره): امکان دارد که پدر و مادر در زمان حیات از فرزندشان راضی باشند، ولی حالا که مرده‌اند ناراضی‌اند که چرا یادشان نمی‌کنند. قدیم چه قدر مردم در ماه رجب و شعبان برای پدر و مادرهایشان ختم قرآن می‌داده‌اند.

من یادم هست هفتاد سال پیش، کنار چهار راه مولوی کسی داد می‌زد؛ «خیر مرده‌ها» مردم هم یک کیلو سیب می‌خریدند و خیرات می‌دادند. پس برای پدر و مادرهایشان ختم قرآن بکنید، سر قبرشان بروید، قرآن برایشان بخوانید و کار خیر برایشان بکنید.

در روایت آمده است که «ارواح مؤمنین شب‌های جمعه به پشت بام خانه‌ها می‌آیند و می‌گویند: آن لقمه‌ای که جلوی سگ‌هایتان می‌اندازید، خیر ما کنید!»

اگر اموات را یاد کنید، پدر و مادر مرده‌تان را یاد کنید، سر قبرشان بروید، قرآن برایشان بخوانید، کار خیر برایشان بکنید، کار و بارتان خوب می‌شود. این‌هایی که به هر دری می‌زنند ناامید می‌شوند، به خاطر این است پدر و مادر از آنها ناراضی‌اند!

شخصی در خواب دید که روز قیامت شده و اموات با سرعت به طرف بهشت می‌روند، ولی یک مرده می‌لنگد و عقب افتاده؛ پرسید: «تو چرا این طوری راه می‌روی؟»
جواب داد: «این‌هایی که با سرعت می‌روند، کسانی‌اند که فرزندانشان برای آنها کار خیر کرده‌اند، به همین خاطر هم با سرعت به سمت بهشت می‌روند، ولی بچه من برای من کار خیری نکرده است.»

پرسید «فرزندت چه کاره است؟»

گفت: «بچه من رختشور است و در کنار فلان رودخانه رخت می‌شوید.»

آن شخص از خواب بیدار شد و از روی آدرسی که مرده داده بود، فرزندش را پیدا کرد. به او گفت: «فلانی! دیشب خواب پدرت را دیدم. او ناراحت بود و می‌گفت اولاد من برایم کار خیر نمی‌کنند.»

فرزند آن میت عصبانی شد، یک مشت آب برداشت روی زمین ریخت و گفت: «این هم خیر بابام!»

آن شخص دوباره در عالم خواب پدر رختشور را دید که تند تند راه می‌رفت، سوال کرد «فلانی چی شد؟»

او گفت: «تو که به پسرم گفتی چرا برای من خیرات نمی‌دهد، او یک مشت آب به عنوان خیرات برای من روی زمین ریخت و اتفاقا ماهی در آنجا در حال جان دادن بود، تا آن مشت آب به آن ماهی رسید، جان گرفت و پرید درون آب. به برکت آن ماهی ما این‌جا راحت شدیم.»

پس مواظب پدر و مادرهایتان باشید. اگر پدر و مادر پیش نمازی، از او راضی نباشند، پشت سرش نمی‌توانید نماز بخوانید، چرا؟ چون عاق والدین گناه کبیره است.

تاجری چند میلیون مالش در کمرگ بندرعباس گم شد. او با عصبانیت تقصیر را به گردن انقلاب گذاشت و فحش و ناسزا به مملکت و حکومت می‌داد که این چه مملکتی است؟ صاحب ندارد! در و دروازه ندارد!

مادر او پیش آقایی آمد و گفت: «پسرم راه را عوضی می‌رود! خیال می‌کند گم شدن مالش مربوط به حکومت و انقلاب است. خبر ندارد به خاطر حرفی است که چند روز پیش جلوی زنش به من گفت که: ما خسته شدیم. چند روز هم خانه آن پسرت برو! این جزای دنیایی پسرم است که چند میلیون مالش گم شد؛ مجازات آخرتش جداست.»

مرحوم حاج اسماعیل دولابی: اگر انسان مرگ را که بپذیرد، همه غم و غصه‌هایش می‌رود و بی‌اثر می‌شود. هنگامی که با حضرت عزرائیل رفیق شوی، غصه‌هایت کم می‌شود.

البته آمادگی مرگ خوب است، اما نه زود مردن، بعد از این آمادگی، عمر دنیا بسیار پر ارزش خواهد بود. یاد آوری مرگ، دنیا را در نظر انسان کوچک می‌کند و آخرت را بزرگ؛ به طوری‌که حضرت امیرمؤمنان علیه‌السلام در این باره فرمود: «یک ساعت دنیا را به همه آخرت نمی‌دهم.» پس باید آمادگی داشت، نه عجله برای مردن.

. اگر توجه داشته باشید، فشار قبر و امثال آن در همین دنیا قابل مشاهده است؛ مانند فرد بد اخلاقی که خود و دیگران را در معرض فشار قرار می‌دهد.

. تربت و خاک، بلا را دفع می‌کند و همه طوفان‌ها و زلزله‌ها را با یک سر سوزن، آرام می‌کند. اگر یک مؤمن در شهری بخوابد، خدای متعال بلا را از آن شهر دور می‌کند.

 . هر گاه از چیزی ناراحت و غصه‌دار شدید، برای خودتان و برای همه انسان‌های مؤمن، خواه زندگان و خواه مردگان، استغفار کنید. گویی هنگامی که ناراحت و غصه‌دار می‌شوید، بدنتان چین و منقبض می‌شود و استغفار که می‌کنید، این چین‌ها باز می‌شود.

. اگر از چیزی تعریف کردند، شما بگو متعلق به خداست و کار خداست. مبادا خدا را بپوشانی و آن را به خودت یا به دیگری نسبت بدهی که ستمی بالاتر از این نیست. اگر این نکته را رعایت کنی، از وادی امن سر در می‌آوری. هر وقت قصد پیدا کردی که از فردی یا چیزی تعریف کنی، از پروردگارت تعریف کن. لذا بیا از همین موقع تصمیم بگیر حرفی نزنی مگر از او.